1.2. rasm. Nuroniy jamgarmasi predmet sohasi uchun mohiyat – aloqa modelini qurilishi
Bu model diagramma ko‘rinishda bo‘lib, unda quyidagi belgilashlar ishlatiladi.
Yordamida ob’ektlar belgilanadi.
Yordamida ob’ekt atributlari belgilanadi. Ular ob’ektlar bilan
yo‘nalishsiz chiziqlar yordamida birlashtiriladi.
Yordamida ob’ektlar orasidagi aloqalarni belgilaymiz.
Bunda birga ko‘p bog‘langan A va V orasida V ga qaratib
yo‘nalgan yo‘nalishli chiziq bilan ko‘rsatiladi. Agar A va V
ob’ektlar o‘rtasida N:1 bog‘lanish bo‘lsa, strelka A ga qarab
yo‘naltiriladi.
A va V orasida 1:1 bog‘lanish bo‘lsa, yo‘nalishsiz
chiziq bilan
bog‘laymiz.
A va V ob’ektlar o‘rtasida M: N bo‘lsa, ularni ulovchi chiziq
orqa li bog‘lanadi.
Nazorat savollari
1. Predmet soha tushunchasiga tarif bering.
2. Mohiya-aloqa modeli deganda nimani tushunasiz?
3.
Mohiyat-aloqa modelida asosiy elementlar tushunchasini aniqlang.
4.
Mohiyat-aloqa modeli ma`lumot bazasi strukturasi qanday aniqlanadi?
5.
Mohiyat-aloqa modeli diagrammasi qanday tasvirlanadi?
Javoblar:
Predmet sohasi deganda avtomatlashtirilgan boshqarishni tashkil qilish
uchun o„rganilayotgan real muhitning ma‟lum bir qismi tushuniladi. Masalan,
korxona, zavod, ilmiy tekshirish instituti, oliy o„quv yurti va boshqalar. Shuni
qayd qilish lozimki, MBni yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olish zarur.
Birinchidan, ma’lumotlar turi, ko’rinishi, ularni qo’llaydigan dasturlarga
bog’liq bo’lmasligi lozim, ya’ni MBga yangi ma’lumotlarni kiritganda yoki
ma’lumotlar turini ozgartirganda, dasturlarni o’zgartirish talab etilmasligi lozim.
Ikkinchidan, MBdagi kerakli ma’lumotni bilish yoki izlash uchun biror dastur
tuzishga hojat qolmasin. Shuning uchun ham MBni tashkil etishda ma’lum
qonun va qoidalarga amal qilish lozim. Bundan buyon axborot so’zini ma’lumot
so’zidan farqlaymiz, ya’ni axborot so’zini umumiy tushuncha sifatida qabul qilib,
ma’lumot deganda aniq bir belgilangan narsa yoki hodisa sifatlarini nazarda
tutamiz.
Hozirgi kunda PSni tavsiflash uchun ko„p usullar mavjud. Shulardan biri
ob’yekt-aloqa usulidir. Bu usulni ba’zan Ulman – CHen usuli ham deyiladi. PSni
mohiyat-aloqa usulida tavsiflaganda quyidagi bosqichlarda ish olib boriladi:
1. PS ni obyektlari aniqlanadi;
2.Obyekt sohalari (atributlari) belgilanadi va uning kalit ILM DLM MFM AT
versiyalari Talabalar tahlili 24 parametri aniqlanadi. Kalit parametri ob‟yektni
identifikatsiyalaydi;
3.Obyektlar o’rtasida aloqa o’rnatiladi va ular sinflarga ajratiladi;
4.Maxsus belgilar kiritilib, obyekt aloqa diagrammasi o’rnatiladi
.
