|
Ikki, uch, ..., n o’rinli predikatlar
|
| bet | 4/4 | | Sana | 20.11.2023 | | Hajmi | 16,16 Kb. | | #101816 |
Bog'liq diyor dis Йиллик иш режа намуна, 8 MARUZA, 1 маъруза бакалавр халқ табобати мажмуа , online-test, Elektrolitik diss, Eruvchanlik,dioganal, Adilova Sayyora, ycUaDA2OZWoeqoLRBn65727YpdqyWt07VxYQ6WEP, 111, O`zbekistonning eng yangi tarixi fanidan test savollari, 6 sinf yakuniy 30talik, 3-dars-Диодлар, Mumtоz adabiyotga kirish kursining maqsad va vazifalari, Ashurov tezis, O’rnatilgan tizimlarning dasturiy ta’minotini ishlab chiqish fanIkki, uch, ..., n o’rinli predikatlar orqali ham kvantorli muloxazalar hosil qilish mumkin. Bu muloxazalarning har biri aynan rost yoki aynan yolg’on bo’lishi mumkin.
Ta’rif. M — M l x M 1 to'plamda aniqlangan va {1,0} to'plamdan qiymat oluvchi ikki argumentli P(x,y ) funksiya ikki joyli
(2 o’rinli)predikat deb ataladi. n joyli predikat ham shunga o‘xshash
aniqlanadi.
misol. « x = y » shakldagi Q(x,y) ikki joyli predikat R 2 = R x R
to'plamda aniqlangan « xlv» x to‘g‘ri chiziq у to‘g ‘ri chiziqqa
perpendikulyar - F(x,y) ikki joyli predikat bir tekislikda yotuvchi to‘g‘ri
chiziqlar to'plamida aniqlangan
misol. Bir joyli predikatlarning aniqlanish sohasi R , ikki joyli predikatlarning aniqlanish sohasi esa R x R bo'lsin.
Quyida berilgan mulohazalarni tahlil qilib, ulaming qaysilari predikat bo'la olishini aniqlaymiz:
l ) x + 5 = l;
2) x 2 - 2x + 1 = 0 ;
3 ) x + 2 < 3 x —4 ;
4) (x + 2) — (3x — 4);
5 ) x 2 + y 2 > 0 .
Tenglik shaklida berilgan ifoda bir joyli predikatdir. Agar uni A(x) deb belgilasak, u holda I A = {-4} bo'ladi.
x 2 — 2x + l = 0 ifoda bilan berilgan mulohaza ham bir joyli predikatdir. Uni A(x) bilan belgilaymiz. I A = { 1 } .
Tengsizlik shaklida berilgan ifodani mulohaza deb hisoblasak, bir joyli A(x) predikatga ega bo'lamiz. Ravshanki, I A = (3, + «>).
Ikkita ikki hadning ayirmasi shaklidagi ifoda bilan berilgan mulohaza predikat bo'la olmaydi.
Berilgan ifodani ikki joyli A(x,y) predikat deb hisoblash mumkin va I A = R x R \ {(0,0)}
3).Predikatlar mantiqining formulasi.
Predikatlar mantiqida quyidagi simvollardan foydalaniladi:
p,q,r... simvollar - 1 (chin) va 0 (yolg‘on) qiymatlar qabul qiluvchi o ‘zgaruvchi mulohazalar.
x, y , z,... - biror M to‘plamdan qiymat oluvchi predmet o‘zgaruvchilar; x 0, y 0, z n,... - predmet konstantalar, ya’ni predmet o‘zgaruvchilaming qiymatlari.
P{-), F(-) - bir joyli o‘zgaruvchi predikatlar; Q( '-----V ' nta /?(
•,•• ) - n joyli o ‘zgaruvchi predikatlar. nta
P °(\), Q°( ■, ■ • ) - o ‘zgarmas predikatlar simvoli.
л , v , — —i - mantiqiy amallar simvollari.
Vx, 3.r - kvantorli amallar simvollari.
(,) va , (qavslar va vergul) - qo‘shimcha simvollar.
Ta’rif:
M to’plamda aniqlangan har qanday muloxaza va predikat predikatlar logikasining formulasidir;
Agar F (i 1, n) i formula bo’lsa, u holda , , Fi Fi ┐ Fi lar ham
formuladir;
Agar F va G formula bo’lsa, u holda (F G), (F G), (F G) va (G F) ham predikatlar logikasining formulasi bo’ladi;
Predikatlar mantiqidagi formulalar faqat 1), 2), 3) formulalar orqali tuziladi.
Matematik muloxazalarni mantiqiy belgilar yordamida yozish uchun odatda chekli sondagi bazis predmetlar tanlab olinadi.
Qolgan X xossa va munosabatlar bazis predikatlar hamda erkli o’zgaruvchilar yordamida tuzilgan ta’rif, teoremalar orqali ifodalanadi.
XULOSA:
Men bu mustaqil ishni bajarish davomi, Predikat haqida tushunchaga ega bo’ldim. Hamda darsda ko’rib chiqilgan mavzular takrorlandi. 1-o’rinli , 2-o’rinli va n – o’rinli predikatlar nimaligi bilib oldim.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
Algebra va Sonlar Nazariyasi . dots. A’zamov T. dots. Shamsiyev A
MATEMATIK MANTIQ VA DISKRET MATEMATIKA .
H. T. To‘rayev, I. Azizov
https://fayllar.org/ sayti
|
| |
