|
O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi nukus innovatsion instituti
|
| bet | 4/4 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 69,4 Kb. | | #233540 |
Bog'liq Dasturlar ishlab chiqish Niyazimbetov ADasturlash tiilari tasnifi
Inson kabi kompyuter ham óziga xos tilda muloqot qiladi. Bu til faqat kompyuter tushunadigan til bólib, u kuzatishlug'at va qat'iy tartibdan iboratdir. Kompyuter tushunadigan va muloqot olib boruvchi "til" DASTURLASH TILI deb hisoblanadi. Istalgan dasturlash tilini bilgan shaxs óz dasturini bemalol tuza oladi.
Protsessor dasturlash tilida yozilgan dasturni tóg'ridan - tóg'ri tushunmaydi. Buning uchun dasturni protsessor tiliga tarjima qilish (raqamli o'rnatadi) - tarji translyatordan foydalaniladi.
Tarjimon tilining ikkita turi mavjud: kompilyator va interpretator dasturlash tilida dastur kodini tólaligicha óqib , mashina kodiga tarjima qiladi va tarjimani bajariladigan yaxlit bitta faylga yig'adi.
INTERPRETATOR dasturlash tilida yozilgan kodni bosqichma - bosqich mashina kodiga aylantirib , tahlil qiladi va berilgan buyruqlarni ketma-ketlikda. Agar xatolik sodir bo'lsa, ósha zahoti xabar beradi.
Dasturlash tillari kól bólib, juda har biridan óziga xos masalalarni yechishda yuborish mumkin. hisobot eng mashhurlari haqida ma'lumotlar bilan tanishamiz.
C kompyuter tizimlarini dasturiy ta'minot uchun móljallangan operatsion til.
JAVASCRIPT interfaol web- saytlarni mahsulotlar uchun móljallangan til.
SCRATCH dasturlarni o'rganish uchun eng Mo's vizuallashtirilgan dasturlash tili kompyuter, mobil telefon va planshetlar uchun mó dasturiy dastur yozuvchi til.
PHP dinamik web-saytlar uchun moʻljallangan til.
PYTHON turli masalalarni yechish , sun'iy intellekt tizimlari uchun mo'ljallangan dasturlash tili.
Aksariyat dasturlash tillari, kompyuter, C++, Pascal , Java, Python va boshqalar integrallashgan dasturlash muhiti (IDE)ga ega.
IDE (Integrated Development Environment- integrallashgan dasturlash muhiti)- ta'minot ta'minot uchun dasturlar majmui.
Tizimli va amaliy dasturlarni olish uchun dasturlash tillaridan foydalaniladi. Dastur yozish jarayoni katta hajmga ega bólib, dasturlash tillarida Tizimli va amaliy dasturlarni olish uchun dasturlash tillaridan olinadi. Dastur jarayoni katta hajmga ega bólib, dasturlash tillarida dasturshu jarayonining bir qismidir. Kompyuter dasturlarini jarayoni ham kompyuterda masalani yechish jarayoniga o'xshash bo'lib, bir necha bosqichni o'z ichiga oladidastur ishlab chiqarish jarayonining bir qismi sanaladi. Kompyuter dasturlarini yaratish jarayoni ham kompyuterda masalani yechish jarayoniga o'xshash bólib, bir necha bosqichni óz ichiga oladi.
Birinchi bosqichda dastur uchun talab. Uch jarayonda dasturning qanday maqsadda qórish, kirish va chiqish ma'lumotlari bor. Dastur va resurslarni ishlab chiqarish chiqish , uni joriy etishning narxi baholanadi.
Delphi
Delphi muhiti haqida tushuncha delphi dastur vostasi bu Windows uchun mo'ljallangan dasturlash muxiti bo'lib, 1995 yilda BORLAND kompaniyasi guruhi dastur tuzuvchilari Chak (Chuck) va Denni (Danny) tomonidan tavsiya etilgan. Bu til o'zining keng qamrovli darajasiga egaligi bilan birga, boshqa dasturlash o'zining ba'zi bir qismlari bilan ajralib turadi. Borland Delphining paydo bo'lishi dasturlashni rivojlantirish tarixida ko'rinish bo'ldi. Delphining dunyoga kelishilgan komponent sabab bo'ldi:
Windows uchun dasturlash va texnologiyalar.
Masalalarni echish uchun ob'ektga yo'qotilgan usul.
Komponentlar texnologiyalariga qulay foydalanishni tezlashtirish vizual muhitlari.
Interpritatsiyadan emas, kompilyasiyadan yuklash. Bu bo'lgan iboratki, interpretator bilan ishlashga qayta kompilyator bilan ishlash o'n martalab ustunlikka ega bo'ladi.
Universal vositalar yordamida ma'lumotlar bazasi bilanishlash orqali harakat qilish. Lokal va shu bilan bir qatorda server ma'lumotlari faylidan server turiga arxiteks bosqichli Ntier yoki ko'rinishga o'tishni ta'minlash. Borland Delphi yuqorida bayon qilingan tendensiyalarni joriy etish mumkin. Ammo, uning eng tili elementi Paskal bo'lib qoladi. kunda Delphi tilining bir hozirgi necha xil variantlari mavjud (Delphi 2, Delphi 3..., Delphi 7 va hk). Delphi dasturlash tili uchun Paskal dasturlash tili asos olingan. Bu ikki tilning o'xshashlik va farqli tomonlari bor? Bilamizki, Paskalda biror kattaroq dastur, masalani amaliy dasturlar majmuini tuzmoqchi bo'lsak, albatta biz modulli dasturlashdan foydalanamiz. Ya'ni qo'yilgan masalani kichikroq bo'laklarga bo'lib olamiz va shular bilan ishlaymiz. Natijani olish uchun esa, bu bo'laklarni bir joyda bitta asosiy dastur. Aynan shu narsa Delphi dasturlash tilining asosi xisoblanadi. Agar biz Delphida biror forma hosil qilsak, u holda Delphi bizga o'zi avtomatik tarzda shu formaga mos bo'lgan modullarni va bu modullarni boshqaruvchi dasturni tuzib beradi. Boshqaruvchi dasturni Delphida, agar unga o'zimiz nom bermasak, Project1.dpr deb nomlaydi. Bunda .dpr fayl kengaytmasi. Avtomatik yaratilgan modulga biz nom bermasak, u holda Delphi uni Unit1.pas deb nomlaydi. O'zimiz esa .pas kengaytmasini saqlagan holda hohlagan nomimizni berishimiz mumkin. Tuzilgan dasturni EXM xotirasida saqlash uchun menyuning File bandidan foydalaniladi. Dasturni kompilyasiya qilish uchun asosiy menyuning RUN bandidan foydalaniladi. Agar dasturda xatoliklar bo'lsa, kompilyasiya qilish jarayonida bu xatolar ko'rsatib boriladi. Agar xatolik bo'lmasa, dastur ishga tushadi.
Foydalanilgan adabyotlar:
Aql.uz internet sayti
Nazirov Sh.A., Qobulov R.V., Bobojanov M.R., Raxmanov Q.S. S va C++ tili. “Voris- nashriyot” MCHJ, Toshkent 2013, 488 b.
|
| |
