|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim
|
| bet | 9/15 | | Sana | 22.02.2024 | | Hajmi | 14,84 Mb. | | #160612 |
Bog'liq Улугбек 1-sinf ish reja 4talik, XIII—XV асрларда Италия ва Папалик, XIII-XV asrlarda Italiya va Papalik., Chaqiruv qog`ozi-303191101628, O`zbek tili morfologiyea so`z tarkibi, 2. Payvandlanadigan konstruksiyaga va uning materialiga xarakter-fayllar.org2.2. Polimerlarning olinishi.
Polimerlar quyi molekulyar moddalardan ikki xil uslubda sinterz qilib olinadi: polimerlanish va polikondensatsiyalash. Polikondensatsiyalashda monomerlar funktsional guruhlar bo’yicha reaksiya tufayli birikadilar.. Bunda reaksiyaning quyi molekulyar mahsuloti ajralib chiqadi.Polimerlanishda makromolekulalar to’yinmagan bog’larni yoki halqani ochilishi xisoboga hosil bo’ladi
Polimerlanish – o’sayotgan zanjir olishda joylashgan aktiv markazga monomer molekulalarini ketma-ket birikishi bilan boradigon zanjir reaksiya polimerlanish deyiladi.
Polimerlanish zanjir reaksiyalar turkumiga kirib, uning qonuniyatlariga bo’ysunadi.Zanjir reaksiyalar deb aktiv zanjirlar(aktiv markazlar) hosil qilib, bu aktiv markazlarning xar biri ketma-ket reaksiyalar zanjirini keltirib chiqargan reaksiyalarga aytiladi. Aksariyat xolatda aktiv zarrachalar sifatida tashqi elektron qavatida juftlanmagan elektronga ega bo’lgan radikallar qatnashadi.
Polimerlanish quyidagi asosiy bosqichlarni o’z ichiga oladi: aktiv markazni hosil bo’lishi, zanjir o’sishi va zanjir uzilishi.Aktiv markazni hosil bo’lishi katalizator yoki initsiataorni monomer bilan ta’sirlashishi natijasida sodir bo’ladi. Bu bosqich energiya sarfini talab qiladi va past tezlik bilan xarakterlanadi.
Polimerlanish aktiv markaz sifatida bitta yoki ikkita juftlanmagan elektroni bo’lgan elektroneytral zarrachalar – erkin radikallar,musbat yoki manfiy zaryadlangan zarrachalar – ionlar, ion-radikallar namoyon bo’lishi mumkin.Aktiv markaz tabiatga qarab radikal va ion polimerlanishlarni farqlashadi.
Polimerlanish sodir bo’lishi uchun monomer molekulasi to’yinmagan bog’lar,nobarqaror xalqalar yoki reaktsion faol funktsional guruxlar saqlashi kerak.
Polimerlarning tarkibi va sintez usuliga ko’ra, ulardan qattiq va elastik,puxta va mo’rt, issiq va sovuqqa chidamli,kimyoviy ta’sirlarga bardoshli va hokazo xossaga ega bo’lgan mahsulotlar olish mumkin.Mahsulot hosil qilish uchun polimera to’ldirgichlar va boshqa moddalar qo’shiladi.Polimerlarning muhim xususiyati shundaki, ulardan shtampovkalash, presslash kabi oddiy usullarda buyumlar tayyorlash mumkin.
Polimerlar dastlab murakkab bo’lmagan moddalar, ko’mir yog’ochni nqayta ishlash mahsulotlari(fenol,formalin va boshqalar)ga asoslangan edi.Keyinchalik polimer olish uchun neftni qayta ishlash mahsulotlari, yog’och va turli o’simlik xom ashyolari chiqindilari ishlatiladigon bo’ldi.Xossasining yaxshiligi va xalq xo’jaligiga keltiradigon foydasinin kattaligi hamda xom ashyo zaxiralarining ko’pligi polimerni keng ko’lamda ishlab chiqarishga imkon berdi.
|
| |
