• O’lchash sohalari
  • O’lchashning turlari vausullari
    		•

    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim




    Download 1,16 Mb.
    bet14/140
    Sana09.10.2024
    Hajmi1,16 Mb.
    #274218
    1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   140
    Bog'liq
    Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va se

    «O’lchash ob’ekti»-bnr yoki bir nechta ulchanadigan kattaliklar bilan tavsiflanadigan jism (tizim, jarayon, xodisa).
    «O’lchash sodsasshfan va texnikaning biror sohasiga xos va o’zining xususiyatlari bilan ajralib turadigan katgaliklarni o’lchashlar majmui.
    «O’lchash turi»-o’lchashlar sohasining o’ziga xos xususiyatlarga ega va ulchanadigan kattaliklarning bir jinsligi bilan ajralib turadigan qismi.
    «O’lchash usuli»-o’lchashlardan foydalanib, ulchanadigan kattalikni uning birligi bilan solishtirish usuli yoki usullari majmui.
    «Kattalik» deb sifat tomonidan kupgina fizikaviy ob’ektlarga (jarayon, tizim) nisbatan umumiy bulib, mikdor tomonidan xar bir ob’ekt uchun xususiy bulgan xossadir. Masalan: massa kattaliginp olsak, u barcha narsalarda (daftar, kalam, odam va boshkalar) mavjud, lekin ularning massasi x.ar xil.
    Xozirgi paytda respublikamizdagi o’lchash vositalarida 200 dan ortiq kattaliklarni o’lchash mumkin.
    O’lchash sohalari

    Asosiy O’lchash'sohalariga quyidagilar kiradi:

    1. Geometrik kattaliklar -burchak, uzunlik, yuza, xajm va xokazolarni

    o’lchash;

    1. Mexanik kattaliklar -massa, kuch, mustaxkamlik, cho’zilish, bosim va xokazolarni o’lchash;

    2. Moddalarning okimi, xajmi, satxi va xokazolarni o’lchash;

    3. Fizik-kimyoviy -gaz, suyuklik zichligi, yopishkoklik, jismlarning namligi va xokazolarni o’lchash;

    4. Issiklik -xarorat, issiklik va xokazolarni o’lchash;

    5. Vakt, chastotani o’lchash;

    6. Elektr va magnit kattaliklari -tok kuchi, kuchlanish, kuvvat, elektr karshiligi, magnit maydonini va xokazolarni o’lchash;

    7. Radioelektron -signallarni o’lchash;

    8. Akustik kattaliklar -xavo, gaz, suv va katgik jismlarda, shovkin darajasi va xokazolarni o’lchash;

    9. Optiq kattaliklar-materiallarning optiq xususiyatlari (okligi, tinikligi, rangi, yaltirokligi) ni o’lchash;

    10. Ionli nurlanishni va yader doimiyliklarini o’lchash, ionli nurlanishning dozimetrik kursatkichlari, ionli nurlanishning spektral kursatkichlari, radionuklidlarning faolligini o’lchash.
    O’lchashning turlari vausullari

    O’lchashning ikki xil turi mavjud:

      1. Laboratoriyaviy O’lchash.

      2. Texnik O’lchash.


    Download 1,16 Mb.
    1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   140




    Download 1,16 Mb.
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim

    Download 1,16 Mb.