| II BOB. AUTOCAD DASTURIDA AYRIM GRAFIK AMALLARNI BAJARISH USULLARI.
Auto CAD grafik dasturida detalning proyeksiyasini bajarishga doir ko`rsatmalar.
XXI asr intelektual yoshlar asri bo`lib, o`qituvchi bilim va ko`nikma malakalarga ega bo`lishi kerak. Darsni yuqori darajada o`tish yaxshi natijaga erishish o`qituvchining izlanishiga bog`liq. O`qituvchi har doim o`z ustida ish olib borishi, izlanish natijasida yangi pedagogik texnologiyalarni kashf etishi lozim. Hozirgi zomonda kompyuter, planshet, qo`l telefon bularning ishlashi uchun turli xildagi rangbarang programalar kundan-kunga chiqa boshlayapti. Har bir fanga doir programalar chiqqan matematiklarni ishini oson qilish uchun exzel hujjat tayyorlash uchun wort muhariri va ularning yangidan-yangi versiyalari chiqqan. Arxitektorlar uchun archi CAD programalari chizmachilik uchun Auto CAD2007 grafik dasturlari yangilari 2010-2013-2014-2015 yillari chiqqan bo`lib grafik ish chizmalarini osongina bajara olish imkoniyati keng. Auto CAD 2007 grafik dasturida ishlash uchun birinchidan chizmachilik qonun-qoidalarini bilish hamda kompyuter savodxonligi haqida bilishni talab etadi. Ikki qoidaga amal qilib chizma chiziladi. Kompyuter ish stolidan Auto CAD 2007 grafik dasturini ishga tushuramiz. Auto CAD ishga tushgandan so`ng uning ish stolini 2d fazoda turishini sozlaymiz. Bunda biz menyu satridan (vid) ko`rinish tugmasi bosiladi va ro`yxatdan (3D vidы) ko`rinishlar tugmasidan gorizontal ko`rinishga o`tamiz. (1-shakl) (vid) ko`rinish tugma ro`yxatidan (vizualnыe stili) tugmasidan (2D karkas) fazo bosiladi. (2-chizma) Auto CAD 2007 dasturidagi ish stoli ikki o`lchamli holatda bo`ladi. Ish stolidan chizish asbobi panelidan to`g`ri chiziqni tanlaymiz. (3-shakl) Chiziladigan chizmani birinchi bo`lib, uning uchala ko`rinish shakllarini bajaramiz. Tog`ri chiziqni gorizontal va vertikal holatiga keltirishda holatlar panelidagi (orto) tugmasi bosib qo`yiladi. (4-shakl) Tog`ri chiziqni gorizontal chiziq bo`ylab 36 mm yozib tasdiqlanadi. (5-shakl) To`g`ri chiziqni vertikal chiziq bo`ylab 54 mm yozib tasdiqlaymiz. (6-shakl)
1-shakl 2-shakl
3-shakl 4-shakl
5-shakl 6-shakl 7-hakl
To`g`ri to`rtburchakli shakl 54x36 mmga teng bo`ladi (7-shakl). Shakl bizga V proyeksiyasi bo`ladi. Keying H proyeksiyasini bajarishda V va H oralig`ini 20 mm qo`yib tasdiqlanadi (8-shakl). H proyeksiyasini gorizontal to`g`ri chiziq bo`ylab 36 mm vertikal to`g`ri chiziq bo`ylab 28 mm yozib tasdiqlanadi (9-shakl). Detalning ikki proyeksiyasiga asosan uchunchi proyeksiyasini chiqarishda kardinata o`ining markazi O nuqtadan pastda Y o`qiga joylashgan proyeksiya nuqtalarini aylantirib gorizontal Y o`qiga olib kelamiz (10-shakl). Gorizontal O, Y o`qidan topilgan nuqtadan perpendikulyar chizq olib chiqamiz 54 mm yozib tasdiqlanadi. Bizda W proyeksiya shakli 28x54 mm bo`ladi (11-shakl).
8-shakl 9-shakl 10-shakl
11-shakl
Uchinchi proyeksiyani topish uchun O markazdan aylana yoyini ortiqchasini kesib tashlashda obrezat qirqish tugmasi tananib sichqoncha tugmasining menyusi bosiladi va kerakmas egri chiziqni olib tashlaymiz (12-shakl). Bu buyruq faqat ikki va undan ortiq chiziqlar bilan kesishishgan chiziq va egri chiziqlarni o`chiradi (13-shakl).
12 - shakl 13 – shakl
Detalning V proyeksiyasidan tog`ri chiziqni tanlab tepadan pastga 20 mm o`lchab gorizontal chiziqni W proyeksiyaga davom ettiramz (14-shakl). Detalning V proyeksiyasini ikkiga bo`lamiz ya`ni 36 mm bolsa uni ikkiga bo`lamizda to`g`ri chiziqni pastga yonaltiramiz. Topgan simmetriya o`qidan o`ng va chap tomonga 8 mmdan o`lchab qo`yamiz 16 mmga ega bo`ladi (15-shakl).
14-shakl 15-shakl
Detalning W proyeksiyasiga to`g`ri chiziqni tanlab 11 mm o`lchab qo`yildi (16-shakl). W proyeksiyasining pastki asosidan yuqoriga 24 mm o`lchb qo`yiladi (17-shakl). To`g`ri chiziqni tanlab V proyeksiyasining pastki asosidan 10 mm yuqoriga o`lchab qo`yiladi (18-shakl). Detalning ikkala proyeksiyalarga chiziqlarni o`tkazgandan so`ng ularni gorizontal proyeksiyaga davom ettiriladi (19-shakl). Detal proyeksiyasiga ortiqcha chiziqlarni obrezat qirqish tugmasi tananib o`chirib chiqamiz (20-shakl). Detalning proyeksiyalariga ko`rinmaydigan chiziqlar hamda yog`on chiziqlarni ajratamiz. Bunda biz AutoCad ish stolidagi svoystva xususiyatlar panelidan tip linii chiziq turiga kirib drugoy boshqa chiziqni tanlab olinadi (21-shakl). Bizda chiziq turining oyna parametri chiqadi undan zagruzit yuklatish tugma bosiladi (22-shakl). Ish stoliga chiziq turi oynasi chiqadi so`ng hamma chiziqlarni ctrl+A bilan belgilab olinadi hamda ok tugmasi bilan yuklatiladi (23-shakl).
16-shakl 17-shakl 18-shakl
19-shakl 20-shakl 21-shakl
22-shakl 23-shakl
23-shakl 24-shakl
Proyeksiyalardan markaz bo`ladigan chiziqlarni shtrix punktr chiziqqa almashtirishda chiziqni sichqoncha yordamida tanlaymiz va svoystva xususiyatlar panelidan ACAD...0W100 chiziq turi tanlanadi. (24-shakl) Proyeksiyadagi chiziq yog`onligini o`zgartirishda chiziqni tanlab svoystva xususiyatlar panelidan chiziq yog`onligi 0.50-0.70 mmda belgilatib ish stolidan boshqarish tugmasidan ves hammasi tugma bosilganda ish stolidagi proyeksiya chiziqlari yo`g`onligi ko`rinadi. Ishni bajarish uchun boshqarish tugmadan ves hammasi tugma o`chirilib qo`yiladi (25-shakl).
25-shakl
Proyeksiyalarga o`lcham qo`yishda menyudan razmerы o`lcham tugmasini tanlab lineynыy chiziqli o`lchamni tanlab ko`rinishning ikkala burchagidan ikki marta tanlab qo`yiladi. Bu amalni uchala ko`rinishga bajariladi. Boshqaruv tugmadan ves hammasi tugmasini yoqiladi. (26-shakl). O`lcham parametrlarni taxlash uchun biz stili taxrirlash oynaga razmernыe stili o`lchamlarni tahrirlash tugmasi bosiladi. Bizda o`lchamlar taxrir oynasi chiqib proyeksiya namunasi chiqadi oynadan izminit o`zgartirish tugmasi tanlanadi (27-shakl). Bizda o`lchamlar parametrli oyna chiqadi. (28-shakl).
26-shakl 27-shakl
Bu oynadan strelka tugmasini tanlab strelka uzunligi 6 mm yozib tasdiqlaymiz (29-shakl). Parametrili tahrirlashdan teks yozuv tanlanib shrift turi ISOCPEUR shrift qiyaligi belgilanib premerit belgilatish hamda zakrit yopish tugma bisiladi (30-shakl). Shrift balandligi 3.5 mm yozib tasdiqlanib soglasno ISO tugmachasi tanlanib o`lcham chiziqdan shrirfgacha 1 mm yozib tasdiqlanib OK tugmasi bosiladi. Oynadagi ustanovit tugmasi bosib zakrit yopish tugmasi bilan yakunlanadi. (31-shakl). Detalning ikki proyeksiyaga asosan uchunchi ko`rinishi topilgan va unga kerakli o`lchamlar qo`yildi.
28-shakl 29-shakl
30-shakl 31-shakl
Xulosa
Chizmachilik bu – muhandis va konstruktorlar fikrlarini chizma tasvirlar bilan ifodalovchi fandir. Chizma deb, buyumning shaklini, o‘lchamini, materialini va boshqa jihatlarini qog‘ozga grafik tasvirlashga aytiladi.
Chizmachilik “texnika tili” bo`lib, chizma goyemetriya esa uning alifbosi bo‘lib, u barcha arxitektorlar, dizaynerlar, konstruktorlar, muhandis-texnik xodimlar, sanoat, qurilish va qishloq xo‘jaligi sohasida ishlovchi mutaxasislar va ishchilar uchun yagona tildir.
Mazkur bitiruv malakaviy ish mavzusi “Chizmachilik” fanining muhim mavzularidan biri bo`lib, proyeksion chizmachilik mavzularini Auto CAD dasturida bajarish metodikasi bag`ishlangan.
Hozirgi zamon ishlab chiqarishda chizma alohida o`rin tutadi. Chunki har kuni zavodlarimizda turli stanoklar, samolyotlar, radiyopriyomniklar, ro`zg`or asboblari va ko`plab boshqa narsalar tayyorlanadi. Ularni esa chizmalarsiz yasab bo`lmaydi. Chizmalarga qarab mashina va asboblarning alohida detallari tayirlanadi, tayyor detallardan murakkab mexanizmlar yig`iladi.
Ma`lumki, o`quvchilarni sifatli ta`lim omillari bilan birgalikda ularda mustaqil fikrlashni shakllantirish ham muhim ahamiyat kasb etradi. Bizga ma`lumki chizmachilik kurslarida proyeksion chizmachilik mavzularini auto cad dasturida tasvirlash va uning nazariy tomonlarini bilish muhim o`rinlardan biri hisoblanadi.
Proyeksion chizmachilik - yasalayotgan modelning ko`rinishlari va unga kerakli bo`lgan o`lchamlar hamda uning aksonometriyasi bajarishni o`rgatadi. Ko`rinishlar faqatgina to`g`ri burchak ostida chiziladi. Proyeksion chizmachilik insonning fazoviy tasavvurini oshirishga xizmat qiladigan fan hisoblanadi. proyeksion chizmachilik chizmalarini Auto CAD grafik dasturda chizishda birinchi bo`lib, chizmachilik fanini chuqurroq bilishni talab etib hamda Auto CAD grafik dasturining imkoniyatlini puxta egallab olish zarur. Chizmalarni qo`lda emas balki Auto CAD grafik dasturida bajarilsa ish unumdorligi oshib va chizma sifatli bo`lib hamda chizma kompyuter xotirasiga saqlnib qoladi. Chizmani kompyuter grafikasida bajarishning usullari keng bo`lib, buni Auto CAD dasturining har bir panellari bilan ishlashini ko`rishimiz mumkin
|
