O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti “energetika” fakulteti 616-22 ee guruhi talabasi nematov laziz alisherovichning “YO’nalishga kirish” fanidan tayyorlagan 1-amaliy

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI BUXORO MUHANDISLIK-TEXNOLOGIYA INSTITUTI “ENERGETIKA” FAKULTETI 616-23 EE guruhi talabasi Mardonov mirjahonNING “YO‘NALISHGA KIRISH” FANIDAN TAYYORLAGAN 4-AMALIY MASHG’ULOTI

4-AMALIY MASHG’ULOT MAVZUSI Energetika zaxiralaridan foydalanish jarayonlari

Energiya - tabiat hodisalarining insoniyat madaniyati va turmushining asosi. O’z navbatida energiya materiya harakat turlarining, bir xildan ikkinchi xilga aylanishning miqdoriy bahosi. Energiya turi bo’yicha mexanik, kimyoviy, elektr, yadroviy va hakozolarga bo’linadi. Insoniyat amaliyotida foydalanish uchun yaroqli material ob’ektlarida mujassamlangan energiya - energiya zahiralari deb nomlanadi. Tabiatda ko’p uchraydigan energiya zahiralaridan asosiylari katta miqdorda amaliy ehtiyojlarga ishlatiladi. Ularga organik yoqilg’ilar, ko’mir, neft, gaz kabi okean, dengiz va daryo energiyasi, quyosh, shamol va hakozo energiya turlari kiradi.

Energiya zahiralari tiklanadigan va tiklanmaydigan turlarga bo’linadi. Energetika resursi deb – tabiiy yoki sun`iy faollashgan har qanday energiya manbaiga aytiladi. Energiya resurslari – hozirgi vaqtda ishlatilayotgan yoki kelajakda ishlatilishi mumkin bo’lgan energiya tashuvchilardir.

Yoqilg‟i-energetika resurslari (YOER) – bu material ob`ekt bo’lib, unda inson tomonidan amaliy foydalanishga yaroqli energiya to’plangan. Bu majmuaga yoqilg’i (yoqilg’ini qazib olish va unga ishlov berish), elektroenergetika hamda kimyo sanoatlari kiradi. Elektr energiya ishlab chiqarish va undan foydalanish mamlakat iqtisodiyoti yuksalishining muhim omili hisoblanadi. Olimlar quyosh, shamol, geotermal, issiq buloqlar energiyasi kabi bitmas-tuganmas energiya manbalaridan keng miqyosda foydalanish yo’llarini izlamoqda.

Tabiiy resurslarni, shu jumladan energetika resurslarini, o’rganishda ularning ilmiy tasnifi, ya`ni xomashyo, ob`ektlar va tabiiy muhit hodisalar yig’indis ini funktsional muhimlik belgilari bo’yicha ajratish kerak. Tabiiy resurslarning tasniflaridan biri – bu tugallanish belgisi bo’lib, unga muvofiq energetika resurslarini tugallanadigan va tugallanmaydiganlarga bo’linadi