O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti s. Eshtemirov, F. M. Nazarov

Download 2,67 Mb. Pdf ko'rish
bet	101/164
Sana	25.01.2024
Hajmi	2,67 Mb.
	#146073

1 ... 97 98 99 100 101 102 103 104 ... 164

Bog'liq
ALGORITMLASH VA DASTURLASH ASOSLARI

Global va lokal o„zgaruvchilar
C++ dasturlash tilida tuziladigan dasturlar tarkibida bir nechta
o‗zgaruvchilardan foydalaniladi. C++ dasturlash tilida funksiyalar mavzusidan
keyin o‗zgaruvchilar ikki turga ajratiladi, ya‘ni global va lokal o‗zgaruvchilar.
Ta‘rif: Dastur tarkibining ixtiyoriy joyida foydalanish mumkin bo‗lgan
o‗zgaruvchilar global o„zgaruvchilar deyiladi.
Global o‗zgaruvchilar dasturning ixtiyoriy qismida o‗z qiymatini saqlaydi,
hattoki, main() funksiyasining ichidagi o‗zgaruvchilar ham global hisoblanmaydi,
chunki main() funksiyasidan tashqarida main() funksiyasi ichidagi o‗zgaruvchilar
o‗z qiymatini saqlamaydi. Global o‗zgaruvchilar main() funksiyasidan oldin e‘lon
qilinadi.

C++ dasturlash tilidagi funksiyalar tarkibidagi o‗zgaruvchilar global
hisoblanmaydi. Global bo‗lmagan o‗zgaruvchilar faqatgini o‗z funksiya blok
ichiga tegishli bo‗ladi.

Ta‘rif: C++ dasturlash tilidagi funksiyalar tarkibidagi o‗zgaruvchilar lokal
o„zgaruvchilar deyiladi.
Dastur tarkibidagi funksiyalar tarkibidagi barcha o‗zgaruvchilar lokal
hisoblanadi, funksiya tarkibidagi o‗zgaruvchilar faqatgina funksiyaning o‗z bloki
ichida o‗rinli bo‗ladi. Global va lokal o‗zgaruvchilarni aniqlash uchun quyidagi
keltirilgan sonning bo‗luvchilar yig‘indisini hisoblovchi dastur orqali aniqlaymiz.

164

#include
int buluvchi(int x);
float m;
int x=16;
using namespace std;
int main()
{
cout<return 0;
}
int buluvchi(int n)
{ int p;
for(int i=1;i<=n;i++)
if(n%i==0) p++;
return p;
}
Dastur natijasi
5
Yuqoridagi dastur tarkibiga e‘tibor qaratsak, main() funksiyasidan oldin
e‘lon qilingan m va k o‗zgaruvchilar global hisoblanadi, main() va bo‘luvchi(n)
funksiyalari tarkibidagi o‗zgaruvchilar lokal hisoblanadi. Global o‗zgaruvchilarni
dasturning ixtiyoriy joyida foydalanish imkoniyati mavjud, lokal o‗zgaruvchilarni
esa faqatgina o‗z funksiya bloki ichida foydalanish mumkin. Global va lokal
o‗zgaruvchilar haqida aytilganda global va lokal o‗zgaruvchilarni yashash davri
haqida tushuncha beriladi. Global o‗zgaruvchilarni yashash davri dastur ishga
tushirilgandan toki tugaguncha hisoblanadi. Lokal o‗zgaruvchilarni yashash davri
esa faqatgina o‗zgaruvchi keltirilgan funksiya ishga tushurilgan vaqti hisoblanadi.
Agar dasturdagi global o‗zgaruvchilar funksiya tarkibida alohida boshlang‘ich
qiymati berilsa, uning global qiymati unutiladi va funksiya tarkibidagi qiymat
hisobga olinadi. Global va lokal o‗zgaruvchilarni yashash davrini quyidagi masala
orqali aniqlaymiz:

#include
int buluvchi(int x);

165
int a=20, b=10;
using namespace std;
int main()
{
cout<return 0;
}
int yig(int a, int b)
{ a=4; b=5;
return a+b;
}
Dastur natijasi
9
Dastur tarkibida a=20, b=10 global sifatida aniqlangan edi, lekin yig(a,b)
funksiyasini tarkibida a=4, b=5 bo‗lganligi uchun a va b larning boshlang‘ich
qiymatlari unitiladi va natija 9 ga teng bo‗ladi. Global o‗zgaruvchilarning
qiymatlarini saqlab qolish uchun a o‗zgaruvchini boshqacha qilib e‘lon qilish
kerak. Global o‗zgaruvchilar qiymatlarini saqlab qolish uchun quyidagi rejaga
asosan aniqlanadi.

Download 2,67 Mb.

1 ... 97 98 99 100 101 102 103 104 ... 164

Download 2,67 Mb.

Pdf ko'rish