O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti komputerni tashkilashtirish Amaliy ish

Download 0,5 Mb.
Sana	26.05.2024
Hajmi	0,5 Mb.
	#254110

Bog'liq
4AI

Toshkent – 2024

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Komputerni tashkilashtirish

Amaliy ish

Bajardi		Bozorboyev Y.B.
Tekshirdi		Mavlonov SH.H

Toshkent – 2024

Tashqi qurilmalari-bu kompyuterga funktsional imkoniyatlarini kengaytirish uchun ulanadigan har qanday qo‘shimcha va yordamchi qurilmalar. Zamonaviy shaxsiy kompyuterlarda ko‘plab periferik qurilmalar mavjud bo‘lib, ular ma’lumot kiritish moslamalari, chiqish moslamalari va ma’lumotlarni saqlash qurilmalariga bo‘linadi. Kirish moslamalari-bu kompyuterga ma’lumot kiritish mumkin bo‘lgan qurilmalar. Bunga quyidagilar kiradi: klaviatura, sichqoncha, skaner, grafik planshet va boshqalar. Klaviatura matn kiritish va foydalanuvchi buyruqlarini uzatish uchun ishlatiladi. Klaviaturadagi tugmalar bir nechta guruhlarga bo‘linadi: 1.Alifbo-raqamli; 2. Boshqaruvchilar (клавиши Enter, Backspace, Shift, Ctrl, Alt, Win, Caps Lock, Tab, Print Screen, Scroll Lock, Pause Break, Num Lock); 3.Funksional klavishlar (klavishi F1 – F12); 4. Kursorni boshqarish tugmachalari (Стрелки, Insert, Delete, Home, End, Page Up, Page Down); 5. Kichik raqamli klaviatura. Yuqorida sanab o‘tilganlarga qo‘shimcha ravishda, klaviaturada turli maqsadlar uchun multimedia tugmachalari to‘plami bo‘lishi mumkin. Odatda num Lock, Caps Lock, Scroll Lock rejimining ko‘rsatkichlari mavjud. Qurilma PS/2,USB interfeysi orqali ulanishi mumkin. USB klaviaturasini PS/2 portiga va aksincha ulashga imkon beradigan adapterlar ham mavjud. Joyni tejash uchun noutbuklar va netbuklarda ba’zi tugmalar guruhlari bo‘lmasligi mumkin. Ular oddiy klaviaturalarda ham yetishmasligi mumkin. Sichqoncha-bu foydalanuvchi qo‘lining harakatlarini ekrandagi kursor harakatlariga aylantiradigan manipulyator qurilmasi. Odatda ikkita tugma va aylantirish g’ildiragi mavjud, ammo ba’zi modellarda kengaytirilgan to‘plam bo‘lishi mumkin: bir nechta g’ildirak va 154 sichqonchaning chap va o‘ng tomonida qo‘shimcha tugmalar, ular «geymerlar»bilan juda mashhur. Ishlash printsipiga ko‘ra, sichqonlar mexanik, optik va lazerli bo‘ladi. Mexanik tarkibida kauchuk to‘p mavjud bo‘lib, u harakatlanayotganda kichik vallarni aylantiradi, undan manipulyatorning yo‘nalishi va tezligi to‘g’risida ma’lumot o‘qiladi. Optik sichqonlar pastga yo‘naltirilgan LEDga ega. Sirtdan aks ettirilgan yorug’lik harakat yo‘nalishi va tezligini aniqlashga imkon beradi. Lazer sichqonlari optik turidir. Joystik-bu vertikal va ko‘ndalang yo‘nalishlarda egilishi mumkin bo‘lgan harakatlanuvchi tutqichli taglik. Joystik ichida tutqichning burchagi va yo‘nalishini operatsion tizimga uzatiladigan tegishli signallarga o‘zgartiradigan sensorlar mavjud. Mikrofon-ovozli ma’lumotlarni kiritish uchun qurilma. Mikrofon ovozni raqamli shaklga o‘zgartiradigan ovoz kartasiga ulanadi. WEB-kamera – kompyuter xotirasiga Real vaqtda video ma’lumotlarni kiritish uchun qurilma. Videokonferentsiyani amalga oshirish uchun foydalaniladi. Axborotni chiqarish moslamalari-bu kompyuterning texnik vositalari, buning natijasida siz raqamli ma’lumotlarni inson idrok etishi uchun qulay shaklga keltirishingiz mumkin.Bunga quyidagilar kiradi: monitor, printer, proyektor, karnaylar, minigarnituralar va boshqalar. Monitor-bu kompyuterning video kartasiga ulanadigan barcha turdagi ma’lumotlarning vizual displey qurilmasi. Monitorlar quyidagi turlarga kiradi: 1.ЭЛТ— katod nurlari naychasiga asoslangan monitor. 2.LCD suyuq kristalli monitorlar 3.Plazma-plazma paneli asosida. 4.LED-monitor-LED texnologiyasida (ing. yorug’lik chiqaradigan diod-yorug’lik chiqaradigan diod). 5.OLED monitor-OLED texnologiyasida — ing. organik yorug’lik chiqaradigan diod-organik yorug’lik chiqaradigan diod). 6.Lazer-lazer paneli asosida. Printer-bu kompyuterda saqlangan matn yoki grafik ma’lumotlarni qattiq jismoniy muhitga, odatda qog’ozga yoki polimer plyonkaga chiqarish uchun mo‘ljallangan kompyuterning tashqi tashqi qurilmasi. Plotter-grafik ma’lumotlarni qog’ozga bosib chiqarish moslamasi. Plotterlar murakkab dizayn chizmalarini, me’moriy rejalarni, geografik va meteorologik xaritalarni qurish uchun foydalanadilar. Plotterlar qalam 155 yordamida rasmlarni chizishadi. Karnaylar-bu audio ijro etish uchun xizmat qiladigan chiqish periferik qurilmasi. Asosan, ikkita karnaydan iborat bo‘lgan karnay tizimi ishlatiladi, ammo ko‘p sonli variantlar mavjud. Naushnik-bu ovozli ma’lumotlarni shaxsiy tinglash uchun qurilma. Ovozni uzatish usuliga ko‘ra, minigarnituralar quyidagilarga bo‘linadi: simli-sim yordamida manbaga ulangan, maksimal sifatli ovozni ta’minlashi mumkin; simsiz – simsiz kanal (bluetooth, radio yoki infraqizil) orqali ulanadi. Bunday audio chiqish moslamalari mobil, ammo ma’lumotlar bazasiga bog’langan va cheklangan diapazonga ega. Ular simli tovushlarga qaraganda pastroq ovoz sifatini ta’minlaydi. Amaliy qism 1.Dastur algoritmi. Belgilarni chiqarish sikl yordamida amalga oshiriladi, bu ish vaqtini tezlashtiradi va kodni kamaytiradi. Avval displeyda ko‘rsatilgan belgilar sonini hisoblaymiz. «Mirvoxidov Mirtoxir» = 19 ← 13h Belgilar jadvalidan foydalanib, 0x2000 manzilidan boshlab, belgilar kodlarini to‘ldiring. Kodning boshlanishi: Darhol birinchi belgining manzilini aniqlang. Buning uchun biz LXI B buyrug’idan foydalanamiz – «b, C»juft registriga yozadi. Birinchi registrning manzili 0x2000. Keyin MVI D buyrug’i yordamida «D» registrida belgilar sonini yozamiz. «0Eh»ni yozamiz Sikl boshlanishi. MVI a buyrug’i yordamida batareyaga belgi rang kodini o‘rnatamiz. Out n buyrug’i yordamida displeyga yuboring va port raqamini ko‘rsating \ u003d 00. Endi biz batareyaga belgi kodini yozamiz-u «b, C» juft registrini o‘z ichiga oladi, biz LDAX b buyrug’idan foydalanamiz, out n buyrug’i yordamida displeyga yuboramiz va port raqamini ko‘rsatamiz \ u003d 00. Inx b o‘sish buyrug’i yordamida «B, C» juft registridagi manzil qiymatini oshiramiz. Keyin DCR l buyrug’i yordamida l registridagi qolgan belgilar sonining qiymatini kamaytiramiz. Biz jnz buyrug’i yordamida pastadir uchun shart qo‘yamiz-ya’ni l registridagi qolgan belgilar sonining qiymati nolga teng bo‘lgunga qadar, 156 tsikl belgilangan manzildan ishlaydi. JNZ 0500 (tsiklning boshlanish manzili 0x0005). Z bayrog’i yongandan so‘ng, tsikl tugaydi va keyingi hlt buyrug’i ishlaydi. Dastur tugashi. Simulyator ekranida ismingiz va familiyangizni ko‘rsating. Matn rangi-tanlash uchun har qanday.

Download 0,5 Mb.