O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi tos

1. 
   Tok kuchi (amper): Tokning kuchi (amper) inson tanasiga kiradigan elektr oqimining miqdorini belgilaydi. Juda kichik tok (1 mA dan past) odatda sezilmaydi, ammo 10 mA dan oshgan tok mushaklarni spazmaga keltirishi mumkin. 100 mA va undan katta tok yurakni fibrilatsiya holatiga keltirishi mumkin, bu esa o'limga olib kelishi mumkin.
   
2. 
   Tok turi (o'zgaruvchan yoki doimiy): O'zgaruvchan tok (AC) odatda doimiy tokdan (DC) xavfliroq hisoblanadi, chunki AC tok yurak fibrilatsiyasini keltirib chiqarish ehtimoli yuqori. 50-60 Hz chastotadagi AC tok odam uchun ayniqsa xavfli.
   
3. 
   Tokning ta'sir qilish vaqti: Elektr toki inson tanasiga qancha uzoq muddat ta'sir etsa, jarohatlanish darajasi shuncha yuqori bo'ladi. Uzoq muddat davomida kichik tok ham jiddiy zarar yetkazishi mumkin.
   
4. 
   O'tish yo'li: Tokning tanadan o'tish yo'li ham juda muhim. Masalan, tok qo'llar orqali kirib, yurak orqali o'tib, oyoqlar orqali chiqsa, yurak va boshqa muhim organlar zarar ko'rishi ehtimoli katta.
   
5. 
   Tana qarshiligi: Inson tanasining qarshiligi odatda 1000 ohm atrofida, lekin bu qarshilik namlik, terining holati (quruq yoki nam), jarohatlar yoki kesiklar bor-yo'qligiga qarab o'zgarishi mumkin. Nam teri yoki shikastlangan teri orqali tok osonroq o'tadi.
   
6. 
   Atrof-muhit sharoiti: Namlik, ho'l yer, metall yuzalar yoki boshqa elektr o'tkazuvchi materiallar insonni elektr toki urish xavfini oshiradi. Nam sharoitlarda tok osonroq tanadan o'tadi.
   
7. 
   Izolyatsiya: Izolyatsiya vositalarining (rezina qo'lqoplar, izolyatsiyalangan poyabzal) mavjudligi yoki yo'qligi ham xavfni belgilaydi. Yaxshi izolyatsiyalangan odam kamroq xavfga uchraydi.
   
8. 
   Elektr qurilmalari holati: Yaroqsiz yoki noto'g'ri o'rnatilgan elektr uskunalari, ochiq simlar, yerga ulanmagan qurilmalar va noto'g'ri sug'urta tizimlari elektr toki urish xavfini oshiradi.
   

Insonni elektr toki urishdan himoya qilish uchun yuqoridagi omillarni e'tiborga olib, zarur choralarni ko'rish muhimdir. Bu choralar orasida to'g'ri izolyatsiya vositalarini qo'llash, xavfsiz elektr uskunalarini ishlatish va muntazam texnik xizmat ko'rsatish, atrof-muhit sharoitlarini nazorat qilish va xavfsizlik qoidalariga rioya qilish kiradi.