• Ruxsatsiz kirishdan himoya qilish tizimining funksiyalari.
  • O‘zbekiston Respublikasi Raqamli texnologiyalari vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot




    Download 0,96 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet2/3
    Sana15.05.2024
    Hajmi0,96 Mb.
    #236449
    1   2   3
    Bog'liq
    Kiber etika 9-topshiriqq

    tashkiliy usuli
    himoyalangan dasturni ishlab 
    chiqaruvchidan tegishli texnik yordamisiz ishlatishning mumkin emasligini 
    ta'minlaydi. Ko‘chirilgan dastur shaxsiy kompyuterda ishlamasligi yoki ish paytida 
    xatolarga olib kelishi mumkin. 
    Himoya qilishning 
    huquqiy usuli
    litsenziyasiz dasturiy mahsulotlardan 
    foydalanish, soxta ma'lumotlar bazalari va xavfsizlik tizimini buzish uchun turli xil 
    javobgarlik choralarini nazarda tutuvchi qonunchilik bazasiga asoslanadi. Huquqiy 
    himoya dasturiy ta'minotni litsenziyalashni ham o‘z ichiga oladi. Dasturga 
    individual seriya raqami beriladi, foydalanish va qayta sotish bo‘yicha barcha 
    huquqlar mualliflik huquqi egasiga beriladi. 
    Ruxsatsiz foydalanishdan himoya qilishning 
    texnik usullari
    dan foydalanish 
    himoyalangan fayllarni saqlash joyiga bog‘liq. Ular shaxsiy kompyuterning operativ 
    xotirasida, floppi (FMD) yoki qattiq magnit (HDD) disklarida saqlanishi mumkin. 
    Boshqalarga qaraganda, HDD-da saqlangan ma'lumotlar ko‘proq nusxa ko‘chirish 
    xavfi ostida. Aynan ma'lumotlarni o‘g‘irlashning ushbu turi keng tarqalgan bo‘lib, 
    himoya qilish usullari tasodifiy xotira qurilmalari (RAM) yoki qattiq disklarda 
    saqlanadigan ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlash usullaridan farq qiladi. 
    Dasturni nusxalashdan himoya qilish-bu faqat ma'lum bir shart bajarilganda 
    dasturiy ta'minotning ishlashini ta'minlaydigan tizim. Bunday holat kalit deb 
    ataladigan noyob kodni tan olishdir. Kalit diskda yoki kompyuterga ulangan boshqa 
    olinadigan qurilmada saqlanishi mumkin. 
    Ruxsatsiz kirishdan himoya qilish tizimining funksiyalari. 
    Axborotni 
    ruxsatsiz nusxa olishdan himoya qilish tizimining asosiy vazifasi dasturni ishga 
    tushiradigan asosiy diskni aniqlashdir. Buning uchun himoya qilishning ikkita 
    usulidan biri qo‘llaniladi: 

    zarar yetkazish; 

    nostandart formatlash. 
    Birinchi usuldan foydalanganda diskka lazer nurlari bilan zarar yetkaziladi. 
    Asl disk bilan bir xil, shunga o‘xshash yorliqli disk nusxasini yaratish deyarli 
    mumkin emas. Shunday qilib, zarar yetkazish himoya qilishning ishonchli usuli 
    hisoblanadi. 


    Himoya qilishning ikkinchi usuli – nusxalanmaydigan formatdagi diskni 
    yaratish. Usulni bajarish juda qiyin, chunki bunday formatlashni faqat tizim 
    boshqaruvchisi faoliyatini yaxshi biladigan mutaxassisgina amalga oshirishi 
    mumkin. 
    Nostandart formatlash usullariga quyidagilar kiradi: 

    yo‘ldagi sektorlar tartibini o‘zgartirish; 

    sektorlar orasidagi masofani oshirish yoki kamaytirish; 

    yo‘l uzunligini o‘zgartirish. 
    Tizimning navbatdagi vazifasi autentifikatsiya – nusxalash uchun signal 
    beriladigan muhitni aniqlash. 
    Himoya funksiyalari, shuningdek, ma'lumotlarga ruxsatsiz kirishga javob 
    berishni ham o‘z ichiga oladi. Agar ruxsatsiz nusxa ko‘chirish sodir bo‘lsa, tizim 
    so‘rovni bajarishni rad etish yoki himoyalangan ma'lumotlarni butunlay yo‘q qilish 
    orqali javob beradi. Axborotni yo‘q qilish kompyuterni buzishning dastlabki 
    urinishidan keyin ham, takroriy urinishlardan keyin ham sodir bo‘lishi mumkin. 
    Yana bir yo‘l, odamlarni xavfsizlik tizimi ishlaydigan mantiqni o‘rganishiga 
    yo‘l qo‘ymaslikdir. Bu tajovuzkorga himoya tizimining algoritmini o‘rganishga 
    imkon bermaydi. Bu funksiya juda muhim, chunki har qanday tizim dasturchisi 
    xavfsizlik tizimining dasturlash tilini shifrlashi va uni buzish imkoniyatlarini topishi 
    mumkin. 

    Download 0,96 Mb.
    1   2   3




    Download 0,96 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston Respublikasi Raqamli texnologiyalari vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot

    Download 0,96 Mb.
    Pdf ko'rish