(Ma’ruza 2 soat, amaliy mashg’ulot 2 soat)
1.Ma’ruzani olib borish texnologiyasi
Mashg’ulot shakli
|
Mavzu bo’yicha ma’ruza
|
Ma’ruza rejasi
|
Qaytar va qaytmas jarayonlar.
Termodinamikaning birinchi qonuni.
Ideal gazning issiqlik sig’imi.
Adiabatik jarayonlar. Puasson qonuni.
Karlo sikli va uning foydali ish koeffisienti.
Termodinamikaning 2-qonuni. Entropiya.
|
O’quv mashg’ulotining maqsadi
|
Qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, issiqlik sig’imi, foydali ish koeffisienti hamda o’quv kursi bo’yicha umumiy tassavurni berish.
|
Pedagogik vazifalar:
|
O’quv faoliyati natijalari:
|
-qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, ideal gazlarning issiqlik sig’imiga oid tushunchalar beriladi.
-adiabatik jarayonlar, Puasson qonuni, Karno sikli, foydali ish koeffisienti, entropiyaga oid tushunchalar beriladi.
|
-qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, ideal gazlarning issiqlik sig’imiga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
-adiabatik jarayonlar, Puasson qonuni, Karno sikli, foydali ish koeffisienti, entropiyaga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
|
O’qitish usullari
|
Ma’ruza, namoyish, blits - so’rov, bumerang texnologiyasi, BBB texnologiyasi.
|
O’qitish vositalari
|
Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska, multimedia, proyektor.
|
O’qitish shakllari
|
Frontal, kollektiv ish.
|
O’qitish sharoiti
|
Kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya.
|
Monitoring va baholash
|
Kuzatish,og’zaki baholash, savol- javob.
|
Ish bosqichlari
|
O’qituvchi faoliyatining mazmuni
|
Tinglovchi faoliyatining mazmuni
|
1-bosqich.
Mavzuga Kirish
(10 daqiqa)
|
1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi.Baholash mezonlarini aytadi. (29-bet,1-Ilova)
1.2. Bltis- so’rov usulida mavzu bo’yicha ma’lum bo’lgan tushunchalarni faollashtiradi. Blits- so’rov natijasiga ko’ra tinglovchilarning nimalarda adashishlari, qayerda xato qilishlari mumkinligini aytadi. (1-Ilova)
|
Mavzu nomini yozib oladi
|
2-bosqich.
Asosiy bo’lim
(60 daqiqa)
|
2.1. Guruhlarga ajratadi.
2.2. Rejadagi savollarni har bir guruhga alohida tarqatadi. (Bumerang usuli 2-Ilova ) Har bir guruh a’zolarini 1,2,3 raqamli kartochkalar yordamida yangi guruhlarga ajratadi.
2.3.Yangi guruh a’zolari o’z mavzularini bir-biriga gapirib berishini so’raydi.(10-15 daqiqa)yangi guruh a’zolari rejadagi barcha savollar bilan tanishib olishini ta’minlaydi.
2.4. Har bir guruhdan bitta talabaga baholash varag’ini beradi va shu talaba talabalar faolligiga qarab, jadvalni to’ldirib boradi.(3-Ilova)
2.5. Yangi guruh a’zolari o’z guruhlariga qaytariladi va guruhlar bir –biriga mavzu bo’yicha savollar tayyorlashadi.
2.6. Baholash varag’ini yig’ib oladi.
|
Mavzu rejasini yozib oladi. Tinglaydi.
Guruhga ajraladi.
Mavzularni bir-biriga gapirib beradi.
Baholash varag’ini to’ldiradi.
O’z guruhlariga qaytadi, savollar beradi. Baholash varag’ini topshiradi.
|
3 – bosqich.
Yakunlovchi
(10 daqiqa)
|
3.1. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qayerda ishlatish mumkinligini ma’lum qiladi.
3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi tinglovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi.
3.3. Mavzu bo’yicha mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar beradi.(4-Ilova)
3.4. Mustaqil tayyorlanib kelish uchun keyingi mazvuni tarqatadi va (BBB (ZXU) jadvalida to’ldirib kelishni so’raydi. (6-Ilova)
|
Savollar beradi.
Tinglaydi.
Yozib oladi.
Tinglaydi, yozib oladi.
| 1(7.1)-Ilova
Blits-so’rov
2(7.1)-Ilova
Bumerang texnologiyasini qo’llash qoidalari
Guruhlarga ajratadi.
Rejadagi savollarni har bir guruhga alohida tarqatadi.
Har bir garuh a’zolarini 1,2,3 raqamli kartochkalar yordamida yangi guruhlarga ajratadi.
.Yangi guruh a’zolari o’z mavzularini bir-biriga gapirib berishini so’raydi.(10-15 daqiqa)
Yangi guruh a’zolari rejadagi barcha savollar bilan tanishib olishini ta’minlaydi.
Har bir guruhdan bitta talabaga baholash varag’ini beradi va shu talaba jadvalni to’ldirib boradi.
Yangi guruh a’zolari o’z guruhlariga qaytariladi va guruhlar bir –biriga mavzu bo’yicha savollar tayyorlashadi.
Baholash varag’ini yig’ib oladi.
|
|
Guruh bahosi
|
O’qituvchi bahosi
|
Savolarga to’liq javob berish
|
|
|
Savollarga qo’shimcha kiritish
|
|
|
Savolning to’g’ri qo’yilishi
|
|
|
Jami
|
|
|
7-Mavzu. Termodinamika asoslari
Ma’ruza rejasi:
Qaytar va qaytmas jarayonlar.
Termodinamika qonunlari.
Gaz bajaradigan ishlar.
Ideal gaz issiqlik sig‘imi.
Adaibatik jarayonlar. Puasson qonuni.
Karno sikli va uning foydali ish koeffisiyenti
7.Entropiya.
|
1-slayd
| Ma’ruzaning mazmuni bo’yicha ko’rgazmali slaydlar
Termodinamikaning 1 – qonuni
Sistemaga atrofdagi jismlar bergan issiqlik miqdori sistema ichki energiyasini o’zgartirishga va sistemaning tashqi jismlar ustida ish bajarishiga sarflanadi.
|
2 -slayd
|
Termodinamikaning 2 – qonuni
Issiqlik miqdori o’z – o’ziga kamroq isigan jismdan ko’proq isigan jismga o’ta olmaydi. .
|
3- slayd
|
Karno siklining foydali ish koeffisienti
Ideal gaz uchun Karno sikli bo’yicha ishlaydigan issiqlik mashinaning foydali ish koeffisienti faqat isitkich va sovitkich temperaturalarining qiymatlari bilan aniqlanadi.
|
4 -slayd
|
6(7.1)-Ilova
BBB (ZXU) jadvali
№
|
Mavzu savoli
|
Bilaman
|
Bilishni hohlayman
|
Bildim
|
1
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
Amaliy mashg’ulot olib borish texnologiyasi
Talabalar soni 25-30
|
7-mavzu , 2 soat
|
Mashg’ulot shakli
|
Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot
|
Mashg’ulot rejasi
|
1.Qaytar va qaytmas jarayonlar.
2.Termodinamikaning birinchi qonuni.
3. Ideal gazning issiqlik qonuni.
4.Adiabatik jarayonlar. Puasson qonuni.
5. Karno sikli va uning foydali ish koeffisiyenti.
6.Termodinamikaning 2-qonuni. Entropiya.
|
O’quv mashg’ulotining maqsadi
|
Qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, issiqlik sig’imi, foydali ish koeffisienti hamda o’quv kursi bo’yicha umumiy tasavvurni berish.
|
Pedagogik vazifalar:
|
O’quv faoliyati natijalari:
|
-qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, ideal gazlarning issiqlik sig’imiga oid tushunchalar beriladi.
-adiabatik jarayonlar, Puasson qonuni, Karno sikli, foydali ish koeffisienti, entropiyaga oid tushunchalar beriladi.
|
-qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamika qonunlari, ideal gazlarning issiqlik sig’imiga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
-adiabatik jarayonlar, Puasson qonuni, Karno sikli, foydali ish koeffisienti, entropiyaga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
|
O’qitish vositalari
|
Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska, multimedia, proyektor.
|
O’qitish shakllari
|
Frontal, kollektiv ish.
|
O’qitish sharoiti
|
Kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya.
|
Monitoring va baholash
|
Kuzatish,og’zaki baholash, savol- javob.
|
Ish bosqichlari
|
O’qituvchi faoliyatining mazmuni
|
Tinglovchi faoliyatining mazmuni
|
1-bosqich.
Mavzuga kirish
(10 daqiqa)
|
1.1.O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi.
1.2. Tinglovchilarning mashg’ulotdagi faoliyatini baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishtiradi. (29-bet, 1-Ilova)
|
Mavzu nomini yozib oladi.
Tinglaydi.
|
2-bosqich.
Asosiy bo’lim
(60 daqiqa)
|
2.1.Guruhlarga ajratadi.
2.2. Har bir guruh a’zosiga topshiriq beradi.(2-Ilova)
2.3. Har bir guruhga to’ldirishi lozim bo’lgan jadval beradi. (2-Ilova blis-o’yin)
2.4. Topshiriqni yakka bajarish kerakligini va yakka javob ustunini to’ldirishni aytadi.
2.5. Topshiriqni endi guruh bo’lib ishlab guruh javobi ustunini to’ldirishni aytadi.
2.6. Yakka va guruh javobi ustunlarining to’g’ri javobini aytadi.
|
Individual tarzda masalani ishlaydi va yakka baho ustunini to’ldiradi.
Guruh bo’lib topshiriqni bajaradi. Ustunlarni to’ldiradi. Natijani tahlil qiladi
Xatolarini biladi.
|
3 – bosqich.
Yakunlovchi
(10 daqiqa)
|
3.1.Yakka va guruh xatolari ustuniga qarab har bir guruh va har bir talabaning bilimini baholaydi.
3.2. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi.
3.3. Mavzu maqsadiga erishishdagi tinglovchilar faoliyati tahlil qiladi.
3.4. Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun topshiriqlar beradi. (3-Ilova)
|
Savollar beradi
Tinglaydi.
Yozib oladi.
|
1 (7.2)-Ilova
Blits-o’yin jadvali
|
Yakka baho
|
Yakka xato
|
Guruh bahosi
|
Guruh xatosi
|
To’g’ri javob
|
1-topshiriq
|
|
|
|
|
|
2-topshiriq
|
|
|
|
|
|
3-topshiriq
|
|
|
|
|
|
4-topshiriq
|
|
|
|
|
|
3 (7.2)-Ilova
Mustaqil o’rganish uchun savollar
Qaytar va qaytmas jarayonlar.
Termodinamika qonunlari.
Gaz bajaradigan ishlar.
Ideal gaz issiqlik sig’imi.
Adiabatik jarayonlar. Puasson qonuni.
|
XULOSA
Pedagogik texnologiyalar masalalari muammolarini o’rganayotgan o’qituvchilar, ilmiy tadqiqotchilar, amaliyotchilarning fikricha pedagogik texnologiya-bu faqat axborot texnologiyasi bilan bog’liq, hamda o’qitish jarayonida qo’llanishi zarur bo’lgan kompyuter, masofali o’qish yoki turli xil texnikalardan foydalanish deb belgilanadi. Bizning fikrimizcha, pedagogik texnologiyaning eng asosiy negizi-bu o’qituvchi va talaba-talabaning belgilangan maqsaddan kafolatlangan natijaga hamkorlikda erishishlari uchun tanlagan texnologiyalariga bog’liq deb hisoblaymiz. Ya’ni o’qitish jarayonida maqsad bo’yicha kafolatlangan natijaga erishishda qo’llaniladigan har bir ta’lim texnologiyasi o’qituvchi va talaba o’rtasida hamkorlik faoliyatini tashkil eta olsa har ikkalasi ijobiy natijaga erisha olsa, o’quv jarayonida o’qituvchi-talabalar mustaqil fikrlay olsalar, ijodiy ishlay olsalar, izlansalar, tahlil eta olsalar, o’zlari xulosa qila olsalar, o’zlariga, guruhga, guruh esa ularga baho bersa, o’qituvchi esa ularning bunday faolliklari uchun imkoniyat va sharoit yarata oladi. O’qish jarayonning asosi xisoblanadi. Har bir dars, mavzu, o’quv predmetining o’ziga xos texnologiyasi bor ya’ni o’quv jarayonidagi pedagogik texnologiya-bu yakka tartibdagi jarayon bo’lib, u talaba-talabaning ehtiyojidan kelib chiqqan holda yo’naltirilgan, oldindan loyihalashtirilgan va kafolatlangan natija berishiga qaratilgan pedagogik jarayondir. Ta’lim jarayoni samaradorligini oshirish, ta’lim oluvchilarning mustahkam nazariy bilim, faoliyat, ko’nikma va malakalarini shakllantirish, ularni kasbiy mahoratga aylanishini ta’minlash maqsadida o’qitish jarayonida yangi pedagogik texnologiyadan foydalanish davr taqozosi hamda ijtimoiy zaruriyat sifatida kun tartibiga qo’yilmoqda.
Yangi pedagogik texnologiya nazariyasi g’oyalaridan foydalanish asosida tashkil etilgan ta’lim jarayoni barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tarbiyalash borasidagi ijtimoiy buyurtmaning bajarilish holatining sifat ko’rsatkichiga ega bo’lishiga olib keladi.
Malakaviy bitiruv ishida bajarilgan ishlarni umumlashtirib quyidagicha xulosalar qilish mumkin:
Termodinamika qonunlari mavzusi bo’yicha ma’ruza mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi modeli va texnologik xaritasi tuzildi.
Termodinamika qonunlari mavzusi bo’yicha amaliy mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi modeli va texnologik xaritasi tuzildi.
Mavzular bo’yicha talabalar bilimini faollashtiruvchi savollar va uch darajali testlar tayyorlandi.
Termodinamika qonunlari mavzusiga tegishli organayzerlar tayyorlandi.
Glossariy (lug’at) Atamalar sharxi
Absorbsiya
|
lotincha
|
Yutilish
|
Abconbrio
|
Agregat
|
Lotincha
|
|
|
Adiabata
|
Grekcha
|
|
|
Adoptasiya
|
lotincha
|
M oslashish
|
Adaptasio
|
Adsorbsiya
|
lotincha
|
|
|
Akkomadasiya
|
Lotincha
|
Moslashish
|
|
Akkomyadasiya
|
lotincha
|
Moslashish
|
|
Akkumulyator
|
Lotincha
|
|
|
Aksilometr
|
yunoncha
|
Tezlanish ulchayman
|
|
Akseptor
|
|
Qabul qiluvchi
|
|
Akseptor
|
Lotincha
|
|
|
Alkol
|
Arabcha
|
Elguli, dev
|
|
Allotropiya
|
Yunoncha
|
Boshqa shakl
|
|
Amorf
|
Yunoncha
|
Shaklsiz
|
|
Amplituda
|
Lotincha
|
Ko’lamdor
|
|
Aneroid-barometr
|
grekcha
|
Suyuqliksiz barometr
|
|
Anizotrop
|
Yunoncha
|
Tengmas yo’nalish
|
|
Anizotropiya
|
Grekcha
|
|
|
Anion
|
Grekcha
|
|
|
Anniglyasiya
|
Lotincha
|
|
|
Anod
|
Grekcha
|
|
|
Antenna
|
Lotincha
|
|
|
Anturansi
|
fransuzcha
|
|
Anturage
|
Areometr
|
Grekcha
|
|
|
Astronomiya
|
Grekcha
|
Yoritgich yulduz
|
|
Balans
|
|
Muvozanat
|
|
Barion
|
Yunoncha
|
Og’ir
|
|
Barometr
|
grekcha
|
Og’irlik o’lchayman
|
Boro metreo
|
Vakuum
|
Lotincha
|
|
|
Vanansiya
|
Lotincha
|
|
|
Gaz
|
Fransuzcha
|
|
|
Gipoteza
|
|
Faraz
|
|
Gisterizis
|
Grekcha
|
|
|
Gradus
|
|
Daraja
|
|
Diagramma
|
Grekcha
|
|
|
Izobar
|
|
Bosim teng
|
|
Izo
|
|
Teng saqlayman
|
|
Izoterma
|
Grekcha
|
|
|
Izotermik
|
|
Tempuratura teng
|
|
Izotropiya
|
Grekcha
|
|
|
Izoxora
|
Grekcha
|
|
|
Izoxronizm
|
Yunoncha
|
O’zgarmas vaqt
|
|
Kombinasiya
|
Lotincha
|
Birlashish
|
|
Komponenta
|
lotincha
|
Qo’shaman
|
Compono
|
Konveksiya
|
Lotincha
|
Keltirish, olib kelish
|
|
Konsator
|
lotincha
|
quyuqlashish
|
Condensate
|
Konservativ
|
Lotincha
|
|
|
Mikro
|
yunoncha
|
Kichik
|
Micros
|
Molekula
|
Lotincha
|
|
|
Monokristall
|
lotincha
|
Bir butun .yagona
|
Monos
|
Monokristall
|
Grekcha
|
|
|
Monometr
|
grekcha
|
Siyrak, zichmas
|
Monos
|
Monoxromatik
|
Grekcha
|
|
|
Navigasiya
|
Lotincha
|
Kemalarni aniq boshqarib, manzilga xatarsiz yetkazish
|
|
Osmos
|
yunoncha
|
Turtish
|
Osmos
|
Ossillogramma
|
Lotincha
|
Tebranish
|
|
Paradoks
|
|
Oddiy tasavvurlarga mos kel-maydigan tasodifiy hodisa
|
|
Parsial
|
lotincha
|
Qism qisman
|
Pars
|
Parsial
|
Lotincha
|
|
|
Rezonans
|
Lotincha
|
|
|
Rekombinasiya
|
|
Qayta birikish
|
|
Rekombinasiya
|
Lotincha
|
|
|
Relitiv
|
|
Nurlanish, qoldiq
|
|
Temperatura
|
Lotincha
|
|
|
termodinamika
|
yunoncha
|
Issiqlik va ishlash ta’minoti
|
Therme- dynamic
|
Termodinamika
|
Grekcha
|
Teplota dlina
|
|
Termometr
|
|
Termorezistor, tranzistor
|
|
Turbulent
|
lotincha
|
Notinch
|
Trbulentus
|
To’siq
|
|
Baryer
|
|
Ul’tra
|
lotincha
|
O’ta yuqori
|
|
Faza
|
yunoncha
|
Ko’rinish namoyon bo’lish
|
Phases
|
Asosiy darsliklar va o’quv qo’llanmalar
1. I.Karimov. Barkamol avlod orzusi. T., Sharq, 1999
2. Barkamol avlod – O’zbekiston tarqqiyotining poydevori T,: O’zbekiston, 1997
3. I.A.Karimov. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T.: Ma’naviyat, 2008
4.O’zbekiston Respublikasi «Ta’lim to’g’risida»gi Qonun. Barkamol avlod O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. T. «Sharq» 1997 yil.
5.O’zbekiston Respublikasi kadrlar tayyorlash milliy dasturi. Barkamol avlod O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. T. «Sharq» 1997 yil.
6. Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat - T., 2006.
7. Tojiyev M. Va boshqalar. Pedagogik texnolgiya: Zamonaviy ilmiy – nazariy asosi. T. 2008 y.
8. Kamoliddinov M., Vaxobjonov B. Innovasion pedagogik texnologiya asoslari. T; “Talqin”. 2010.
9. Xodiyev B. Golish L. Sposobы i sredstva organizasii samostoyatelnoy uchebnoy deyatelnosti. T. TGEU. 2007.
10.Ishmuhamedov R. J. va boshqalar Tarbiyada innovasion texnologiyalar T.: O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Iste’dod” jamg’armasi. 2010.
11. Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar – T., 2000.
Qo’shimcha adabiyotlar:
Bogolyubov V.I. Leksii po osnovam konstruirovaniya pedogogicheskix texnologiy. Petigorsk PGLU, 2001, 188 st.
Sayidahmedov N. Yangi pedagogik texnologiyalar.-T., Moliya, 2003. 172 b.
Saydahmedov N.S. Pedagogikada yangicha fikrlash.T., «Istiqbol», 2002. 62 b.
Farberman B.L. va boshqlar. Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning zamonaviy usullari. – Toshkent; 2003y.
Pedagogicheskiye texnologii: Uchebnoye posobiye dlya studentov pedagogicheskix spesialnostey /Pod obщyey red. V.S. Kukushina/ Moskva; 2004 god.
Umumiy o’rta ta’limning davlat ta’lim standarti va o’quv dasturi: T.: 2010,
Avliyakulov N.X. Novыye pedagogicheskiye texnologii. Uchebnik dlya vыsshix uchebnыx zavedeniy. 145 s.Pedagog.uz.
Saydaxmedov N.S. Pedagogik mahorat va pedagogik texnologiyalar.T., 2003.
9. Mavlanova R.A., M. Arabova “Pedagogik texnologiya” T.: Fan, 2008.
Elektron ta’lim resurslari
www.pedagog.uz
www.apkpro.ru/content/view
www.prometeus.nsc.ru/contents/books/slasten
4.
www.relarn.ru/conf/conf2007
http://vilenin.narod.ru/Mm/Books/
http://www.allmath.ru/
http://www.ziyonet.uz/
http://window.edu.ru/window/
|