|
O‘zbekiston respublikasiaxborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali
|
| bet | 41/109 | | Sana | 07.01.2024 | | Hajmi | 0,96 Mb. | | #131703 |
Bog'liq Ibragimov mustaqil ishi 2. Viruslarning hayot aylanishi.
An'anaviy ma'noda viruslarning o'ziga xos xususiyati bitta kompyuter ichida ko'payish qobiliyati bo'lganligi sababli, viruslar ko'payish usullariga ko'ra turlarga bo'linadi.
Ko'paytirish jarayonining o'zi bir necha bosqichlarga bo'linishi mumkin:
- Kompyuterga kirish
- Virusni faollashtirish
- Yuqtirish uchun ob'ektlarni qidiring
– Virus nusxalarini tayyorlash
– Virusli nusxalarni joriy etish
Har bir bosqichning amalga oshirish xususiyatlari atributlarni keltirib chiqaradi, ularning to'plami aslida virus sinfini aniqlaydi.
3. Makroviruslar. Skript viruslari. Misollar keltiring.
Makroviruslar makro tilda yozilgan va dastur muhitida bajariladigan viruslardir. Aksariyat hollarda biz Microsoft Office hujjatlaridagi makroslar haqida gapiramiz.
Misollar. Eng halokatli makroviruslarning ba'zilari Macro.Word97.Shunday oila a'zolaridir. Bu viruslar hujjatni ochish, yopish va yaratishda bajariladigan standart makroslarning o'rnini bosuvchi, shu orqali boshqa hujjatlarni yuqtiruvchi uchta Document_Open, Document_Close va Document_New protseduralarini o'z ichiga oladi. 13 dekabrda virusning buzg'unchi funktsiyasi ishga tushiriladi - u C: diskidagi barcha fayllarni, shu jumladan katalog va pastki kataloglarni o'chiradi. Macro.Word97.Thus.aa modifikatsiyasi, belgilangan amallardan tashqari, har bir zararlangan hujjatni ochishda mahalliy diskdagi tasodifiy faylni tanlaydi va ushbu faylning dastlabki 32 baytini shifrlaydi va tizimni asta-sekin ishlamay qoldiradi.
Skript viruslari ma'lum bir buyruq qobig'ida bajariladigan viruslardir: ilgari - DOS buyruqlar qobig'idagi bat fayllar, endi ko'pincha VBS va JS - Windows Scripting Host (WSH) buyruq qobig'idagi skriptlar.
Misollar. Virus.VBS.Sling VBScript (Visual Basic Script) da yozilgan. Ishga tushganda u .VBS yoki .VBE kengaytmali fayllarni qidiradi va ularni zararlaydi. 16 iyun yoki iyul oylarida virus ishga tushirilganda .VBS va .VBE kengaytmalari bilan barcha fayllarni, shu jumladan o'zini ham o'chirib tashlaydi.
Virus.WinHLP.Pluma.a - Windows yordam fayllarini zararlaydigan virus. Infektsiyalangan yordam fayli ochilganda, virusli skript bajariladi, u oddiy bo'lmagan usuldan (asosan, skriptni qayta ishlashdagi zaiflik) oddiy Windows fayli sifatida skriptda mavjud bo'lgan ma'lum bir kod qatorini ishga tushiradi. Ishlayotgan kod diskdagi yordam fayllarini qidiradi va ularning tizim maydoniga avtomatik ishga tushirish skriptini kiritadi.
Ibratli viruslar - bu ba'zi ma'lumotlarni qayta ishlash tizimlariga (matn muharrirlari, elektron jadvallar va boshqalar) o'rnatilgan tillardagi (makrotillar), shuningdek VBA (Visual Basic for Applications), JS (Java Script) kabi skript tillarida yaratilgan dasturlar. . Ko'paytirish uchun bunday viruslar so'l tillarning imkoniyatlaridan foydalanadi va ularning yordami bilan o'zlarini bitta zararlangan fayldan (hujjat yoki jadval) boshqalarga o'tkazadi. Microsoft Office uchun makro viruslar eng keng tarqalgan. Ami Pro hujjatlari va ma'lumotlar bazalarini yuqtiruvchi makroviruslar ham mavjud. Viruslar ma'lum bir tizimda (muharrir) mavjud bo'lishi uchun tizimga quyidagi imkoniyatlarga ega so'l til o'rnatilgan bo'lishi kerak:
1. makro tildagi dasturni ma'lum faylga bog'lash;
2. makrodasturlarni bir fayldan ikkinchi faylga nusxalash;
3. foydalanuvchi aralashuvisiz so'l dasturni boshqarish qobiliyati (avtomatik yoki standart makroslar).
Ushbu shartlar Microsoft Word, Office va AmiPro muharrirlari, shuningdek, Excel elektron jadvali va Microsoft Access ma'lumotlar bazasi tomonidan bajariladi. Bu tizimlarda makro tillar mavjud: Word - Word Basic; Excel, Access - VBA. Bunda:
1. makro dasturlar ma'lum bir faylga (AmiPro) bog'langan yoki fayl ichida joylashgan (Word, Excel, Access);
2. so'l til sizga fayllarni nusxalash (AmiPro) yoki makro dasturlarni tizimning xizmat ko'rsatish fayllari va tahrirlanadigan fayllarga (Word, Excel) ko'chirish imkonini beradi;
3. fayl bilan muayyan sharoitlarda ishlaganda (ochish, yopish va h.k.) maxsus usulda aniqlangan (AmiPro) yoki standart nomlarga ega (Word, Excel) makro dasturlar (agar mavjud bo'lsa) chaqiriladi.
Makrotillarning ushbu xususiyati yirik tashkilotlarda yoki global tarmoqlarda ma'lumotlarni avtomatik qayta ishlash uchun mo'ljallangan va "avtomatlashtirilgan hujjat aylanishi" deb ataladigan narsalarni tashkil qilish imkonini beradi. Boshqa tomondan, bunday tizimlarning so'l til imkoniyatlari virusga o'z kodini boshqa fayllarga o'tkazish va shu bilan ularni yuqtirish imkonini beradi. Viruslar zararlangan fayl ochilganda yoki yopilganda boshqaruvni qo'lga kiritadi, standart fayl funktsiyalarini to'xtatadi va keyin qandaydir tarzda kirish mumkin bo'lgan fayllarni zararlaydi. MS-DOSga o'xshatib aytishimiz mumkinki, ko'pchilik makroviruslar rezident hisoblanadi: ular nafaqat faylni ochish/yopish vaqtida, balki muharrirning o'zi faol bo'lsa ham faol bo'ladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasiaxborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali
|
