O’zbekiston davlat va din munosabatlari
Oʻzbekistonda oʻz mohiyati, mazmuni va huquqiy asoslariga ko'ra din davlatdan
ajratilgan hamda vijdon erkinligi, konfessional bagʻrikenglik tamoyili mustah-
kamlangan. Mamlakatimiz Konstitutsiyasida diniy tash- kilotlar va birlashmalar
davlatdan ajratilganligi hamda qonun oldida tengligi qayd etiladi. Shu bilan birga
davlat diniy birlashmalarning faoliyatiga aralashmasligi belgilab berilgan. Mazkur
masala Oʻzbekiston Respublikasining «Vij- don erkinligi va diniy tashkilotlar
to'gʻrisida»gi Qo- nuni mazmunini tashkil etadi. Bu esa mamlakatimizda davlatning
diniy ishlarga, dinning esa davlat ishlariga (gonun hujjatlarida koʻrsatilgan holatlar
bundan mus- tasno) aralashmasligini anglatadi. Shu bilan birga Aso- siy
Qonunimizda davlat o'z hududida istiqomat qiluv- chi barcha millat va elatlarning
tillari, urf-odatlari an'analari hurmat qilinishini ta'minlaydi, ularning rivoj- lanishi
uchun sharoit yaratadi, deb ta'kidlanadi.
O'zbekiston Respublikasi demokratik prinsiplar- ga sodiqligining ifodasi sifatida davlatning din va di-
niy tashkilotlar bilan oʻzaro munosabatlarida quyidagi prinsiplarga amal qilishini e'lon qildi: •
dindorlarning diniy tuygʻularini humat qilish; • diniy e'tiqodlarni fuqarolaming yoki ular uyush diniy
qarashlarga amal qiluvchi fuqarolarning ham, ularga amal qilmaydigan fuqarolarning ham
huquqlarini teng kafolatlash hamda ularni ta'qib qilishga yo'l qoʻymaslik; • ma'naviy tiklanish,
umuminsoniy axloqiy qad- riyatlarni qaror toptirish ishida turli diniy uyush- malarning
imkoniyatlaridan foydalanish uchun ular bilan muloqot qilish yoʻllarini izlash; • dindan buzgʻunchilik
maqsadlarida foydalanishga yo'l qoʻyib boʻlImasligini e'tirof etish. Respublikamiz hududida davlat va
din munosabatlarini tartibga solish, diniy tashkilotlar faoliyatini muvofiqlash- tirish bilan O'zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkama- si huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmita shugʻullanadi. Qo'mita oʻz
faoliyatini 1992-yilda boshlagan. O'tgan davr mobaynida yangi sharoitlaming yuzaga kelishi,
davlatimiz taraqqiyotning yangi bosqichiga o'tishi munosabati bilan Oʻzbekiston Respublikasi
Prezidentining 2018-yil 16-ap- reldagi farmoniga binoan qo'mita faoliyati isloh qilindi. Jumladan,
xodimlar soni ko'payib, ularning oylik maoshla- ri oshirildi. Shu bilan birga qo'mita huzurida din
sohasida yuzaga kelishi mumkin boʻlgan muammolami o'rganish boʻvicha markaz tashkil qilindi
Bugun O'zbekiston diniy bagʻrikenglik va murosa borasida nafaqat
MDH davlatlari, balki butun dunyoga namuna boʻlmoqda. Bu haqda
Moskva va Butun rus patriarxi Aleksiy II, Xillari Klinton va Madlen
Olbrayt, Iordaniya shahzodasi Hasan bin Tallol kabi dunyo miqyosida
katta obro' va nufuzga ega insonlar yurtimizga ziyoratlari vaqtida
taʼkidlab o'tdilar. Albatta, xalqimizga xos bu xislat bir zumda paydo
boʻlgan emas, balki uzoq tarixiy asoslariga
• O'zbekiston davlatining dunyoviylik, diniy bag'rikenglik,
barcha dinlarga bir xilda munosabat, jamiyat
taraqgiyotida din bilan hamkorlik qilish xususiyatlari
ushbu tamoyil asosida amalga oshiriladi, Chunki
konstitutsiyaviy dunyoviy-ma'rifiy davlatda vijdon erkinligi
qonuni diniy e'tiqodi va dunyoqarashidan qat'i nazar,
siyosiy xohishlarini bildirishda barcha fuqarolaming teng
ishtiroki tamoyiliga rioya qiladi.
• 1990 yillaming boshlarida xukumatimiz tomonidan berilgan imkoniyatlarning suiste'mol
qilinishi, masjid qurish kompaniyaga aylanib ketishi oqibatida ulaming soni 89 tadan 5000
tagacha etdi. Ulaming aksariyati hujjatlari to'liq rasmiylashtirilmagan, malakali imomlar
bilan ta'minlanmagan (95,8% diniy ma'lumotsiz) va zanur sharoitlar bo'lmagan holda
faoliyat yurgizib, turl "peshvo"lar masjidlarni o'z uyalariga aylantirishga xarakat qildilar. Ba'zi
diniy tashkilotlaming rahbarlari xorijiy fugarolar bo'lib, aslida hech ganday diniy ma'lumotga
ega bo'lmay, moliyaviy yordam ko'rsatish hisobiga respublesionerlik faoliya a hududidagi
dibilan sh a rahbar gilib o buzg'unchilik, asosiy magsadi turli yo'l va usullar bilan o'z saflarini
mahalliy milla vakillari hisobiga kengayurishdan ibora edi. shug'ullanar
1. Din va davlat o'rtasidagi munosabatlarni tartibga solishning tiplari . Rivojlangan
demokratik yo'ldan ketayotgan davlatlarning hozirgi zamonda dinga munosabati
asosan vijdon erkinligini ta'minlash va diniy bag'rikenglikka asoslangan . SHunga
qaramay , bugungi kunda davlat va din oʻrtasidagi munosabatlar oʻz mazmuni ,
mohiyati , shakllari va usullariga ko'ra turli davlatlarda oʻziga xoslikka ega . SHu
munosabat bilan din va davlat o'rtasidagi munosabatning tiplari , modellari haqida
fikr yuritish mumkin . Hozirda davlat bilan din ( diniy tashkilotlar ) o'rtasidagi
munosabatlarni tartibga solishning turli shakllari mavjud boʻlib , ular bugunga kelib
quyidagi uchta asosiy turkumga ajratiladi :
2. Separatsion , ya'ni davlat dindan ajratilganligiga
asoslangan model . Davlat bilan din o'rtasidagi
munosabatlarni tartibga solishning bu turiga AQSH ,
Fransiya , Niderlandiya , Turkiya , MDH davlatlari ,
jumladan Oʻzbekiston Respublikasi kabi davlatlarni misol
sifatida keltirish mumkin . 3. Kooperatsion neytralitet
modeli . Germaniya , Ispaniya , Italiya , Belgiya ,
Lyuksemburg , Avstriya kabi mamlakatlarida oʻz aksini
topgan .
Birinchi Prezident I.A.Karimovga Saudiya qiroli tomonidan
sovg’a qiligan Ka’bapo’sh.
Ulug
’
ishlarimisda
Olloh taoloning
o’zi madadkor
bo’lg’ay.
Sh.M.Mirziyayevning imom buhoriy
maqbarasiga tashrifi
| 