|
Oʻzgarmas tok mashinasi
|
| Sana | 11.03.2024 | | Hajmi | 15.97 Kb. | | #170156 |
Bog'liq Konchilik sanoatida ishlatiladigan o руйхат, 1403085176 43336, 2-ma\'ruza matn, SITRUS-MЕVALI-OSIMLIKLAR-NAVLARINING-TAVSIFI., Allan Piz - Tana tili, Issiqlik jarayonlarini rostlash ATV DAN, Islom dini asosiy oqimlari va yo, 43862, Baxshichilik san`ati, Chet el kompozitorlar hayoti va ijodi V.A.Motsart misolida, Maktabgacha ta`limda bolalarni ijodiy faoliyatini tashkil etish, Elektron ta’lim bozorining rivojlanishi va ta’lim platformalari
Konchilik sanoatida ishlatiladigan oʻzgarmas tok elektr mashinalari.
Oʻzgarmas tok mashinasi — mexanik energiyani oʻzgarmas tok elektr energiyasiga (generator) yoki oʻzgarmas tok elektr energiyasini mexanik energiyaga (dvigatel) aylantirib beradigan elektr mashina. Ham generator, ham dvigatel sifatida ishlashi mumkin. Generatorning ishi elektromagnit induksiya hodisasiga, dvigatelning ishi tokli oʻtkazgichning magnit maydoni bilan oʻzaro taʼsirlashishiga asoslangan; unda elektromagnit aylantiruvchi moment vujudga keladi. Oʻzgarmas tok mashinasim.ning aktiv qismlariga magnitli oʻzak, stator va rotor (yakor) chulgʻamlari hamda kollektor kiradi (yana qarang Generator, Elektr dvigatel).
Mexanik enenrgiyani elektr enegiyasiga yoki elektr energiyasini mexanik
energiyaga aylantirib berish uchun ishlatiladigan qurilma–elektr mashinalari
deyiladi. Birinchi holda u generatorlar deb, ikkinchi holda esa dvigatellar deb
ataladi.
O`zgarmas tok mashinalari elektrlashtirilgan temir yo`llarda, elektroliz qilish qurilmalarida, shaxtalarning ko` tarma liftlarida, prokat stanlarida ishlatiladi.
Shuningdek, tezlikni keng chegarada rostlab turish zarur bo`lgan qurilmalarda
ishlatiladi.
O`zgarmas tok mashinalarini o`zgaruvchan tok mashinalaridan oldin
yaratilgan: O`zgarmas tok mashinalari qaytuvchanlik hossasiga ega bo`lib, u ham dvigatel sifatida ham generator sifatida ishlay oladi.
Bir mashinaning o`zi generator rejimida birlamchi dvigatelning mexanik energiyasini–elektr energiyasiga, dvigatel rejimida esa elektr energiyasini mexanik energiyaga aylantiradi: 1838 yili akademik Boris Yakobq o`zgarmas tok mashinasini yaratdi va amalda ishlatib ko`rsatdi.
O`zgarmas tok mashinalarini taraqqiy eta borishi bilan ularni ishlab chiqarish kamayib bordi: Bunga aso-siy sabab ularning konstruktsiyasini murakkabligidir: Shunga qaramay o`zgarmas tokni elektr energiyasidan foydalanishning ma`lum soxalarida o`zgaruvchantoklarbilanalmashtiribbo`lmasligi.
Stator yirik mashinalar uchun po`latdan, kichik mashinalar uchun cho`yandan quyib yasaladi va unga qutblarning o`zaklari o`rnatiladi. Bosh qutblar statinaning ichki sirtiga o`rnatilgan bo`lib, unga uyg’otish chulg’amlari o`ral-gan bo`ladi. Bosh qutb mashinaning asosiy magnit maydonini hosil qiladi.
Yakor tsilindrsi mon magnit o`zak bo`lib mahsus o`qqa o`rnatilgan
bo`ladi. U qalinligi 0,35…0,5 mm li mahsus elektrotexnik po`lat plastinkalar
to`plamidan tayyorlanadi. Uyurma toklarni kam hosil bo`lishiga nisbatan va quvvat isrofini kamaytirish maqsadida plastinkalar bir–biridan lak bilan izolyatsiya qilinadi.
Aylanuvchan yakorning chulg’amlarida o`zgaruvchan EYuK hosil qilinib, kollektor va cho`tkalar yordamida generatordan o`zgarmas tok olinadi. U alo-hida–alohida seksiya qilinib mahsus pazlarga joylashtiriladi.
|
| |
