2.3 - Tarmoq topologiyasi
Tarmoq topologiyasi, bir tarmoqdagi qurilmalar, ularning fizikaviy aloqalarining tuzilishi va ularga o'zaro bog'lanish shakllari bilan bog'liqdir. Tarmoq topologiyasi, tarmoqdagi qurilmalar o'rtasidagi aloqani tasvirlayadi.
Quyidagi eng asosiy tarmoq topologiyalari mavjud:
1. Bus topologiyasi: Bu topologiyada, qurilmalar bir qator (bus) shaklida joylashganlar. Har bir qurilma tarmoqga aloqalangan o'zaro bog'lanish orqali tarmoqdagi boshqa qurilmalar bilan axborot almashishadi. Bu topologiyada qurilmalar bir-biriga bog'langan qurilmalar orqali bog'lanadi.
2. Star topologiyasi: Star topologiyasida, barcha qurilmalar markaziy nukus yoki kommutator (switch) bilan bog'langanlar. Har bir qurilma markaziy nukusga aloqalanadi va nukus orqali boshqa qurilmalar bilan axborot almashishadi. Star topologiyasi ommabop va oson boshqarish imkonini beradi. Agar markaziy nukus buzilgan bo'lsa, faqat unga bog'langan qurilmalar qarz bo'lib qoladi.
3. Ring topologiyasi: Ring topologiyasida, qurilmalar bir o'q turidan, yoki ya'ni hammasi bir-biriga bog'langan bir ring shaklida joylashganlar. Har bir qurilma o'ziga yaqin qurilmalarga axborotni o'tkazib beradi. Ring topologiyasi o'ziga xos xavfsizlik protokollarini qo'llab-quvvatlaydi, lekin bir qurilma buzilgan bo'lsa, tarmoq to'xtaydi.
4. Mesh topologiyasi: Mesh topologiyasida, har bir qurilma barcha boshqa qurilmalar bilan to'liq bog'lanadi. Bu topologiyada har qurilma boshqa qurilmalar bilan bir-biriga o'zaro aloqada bo'ladi. Mesh topologiyasi yuqori darajada xavfsizlikni ta'minlaydi va boshqa qurilmalar buzilgan bo'lsa ham tarmoq ishlashni davom ettirishi mumkin.
5. Tree (hierarchial) topologiyasi: Tree topologiyasi, qurilmalarni ierarkiyada joylashgan talab qiladi. Asosiy qurilma (root)dan filiallarga (child) aloqalanadi va har bir filial ham o'ziga bog'langan qurilmalarga ega bo'ladi. Bunday tarmoq topologiyasi tashqi bog'lanishlarni oson boshqarish imkonini beradi.
6. Hybrid topologiya: Hybrid topologiya, bir nechta tarmoq topologiyalarini birlashtiradi. Misol uchun, star va ring topologiyalarni bir-biriga bog'langan holatda ishlatish mumkin.
Har bir tarmoq topologiyasining o'zining afzalliklari va cheklovlari mavjud. Tarmoq topologiyasi, tarmoqni boshqarish, aloqalar sifati, ishbilarmonlik va xavfsizlik talablari boyicha tanlanishi kerak. Har bir topologiya o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lib, tarmoqdagi qurilmalar va talablar asosida qo'llaniladi.
III. XULOSA
VLANlar, Layer 2 (Data Link Layer) tarmoq protokollarini ishlatadi. VLANlar VLAN identifikatorlari (VLAN ID) yordamida ajratiladi. VLAN ID, kadrlar ichida joylashadi va tarmoq boshqaruvchisida har bir VLAN uchun ma'lumotlar bazasi saqlanadi.
VLAN texnologiyasi tarmoqdagi aloqalar va resurslarni boshqarishda katta ahamiyatga ega bo'lgan qulay va ishonchli usul hisoblanadi. VLANlar tarmoq boshqaruvchisi va administratorlar tomonidan sozlanishi kerak va tarmoqning o'zining talablari va xususiyatlari bo'yicha qo'llaniladi.
| 