109
2.13. Benzin distillyatlarini ikkilamchi haydash qurilmasi
Benzin distillyatini ikkilamchi haydash mustaqil jarayon yoki neftni qayta
ishlash zavodining tarkibiga kiruvchi kombinatsiyali qurilmaning tarkibiga
kiruvchi jarayondir. Zamonaviy neftni qayta
ishlash zavodlarida benzin
distillyatini ikkilamchi haydash qurilmasi undan noyob fraksiyalarini olish
uchun mo‗ljallangandir. Bu fraksiyadan keyinchalik katalitik riforming uchun
xomashyo olish jarayonida foydalaniladi. Natijada
individual aromatik
uglevodorodlar olinadi-benzol, toluol, ksilol, yoki oktan soni yuqori bo‗lgan
benzin olinadi. Aromatik uglevodorodlar olishda dastlabki benzin distillyati
haroratli qizdirib fraksiyalarga ajratiladi: 62 - 85°С (benzol), 85 - 115 (120)°С
(toluol) va 115 (120) - 140 °С (ksilol).
Neftni ikkilamchi haydashni amaldagi qurilmasini
texnologik sxemasi
2.17-rasmda keltirilgan. Benzin distillyatining keng fraksiyali tarkibini
boshlang‗ich qaynash harorati 180°С gacha nasos yordamida (37) issiqlik
almashtirgich (22, 31 va 34) lar orqali haydaladi
va zmeyevikning birinchi
pechiga (4) beriladi, keyin esa rektifikatsiya kolonnasiga (3) uzatiladi. ―Bu
kolonnaning bosh mahsuloti ‖- fraksiyani qaynashini boshlanishi (q.b.) - 85°Сda
havoli sovutish apparati (5) va sovutgich (6) orqali o‗tadi va qabul qilgichga (7)
to‗planadi. Kondensatning bir qismi nasos (8) yordamida kolonnaning (3)
yuqorisiga sug‗orish uchun beriladi, qolgan miqdori esa – kolonnaga (9)
beriladi. Kolonnani (3) pastki qismini issiqlik bilan ta‘minlashni amalga oshirish
flegmani sirkulyatsiyasini nasos (2) yordamida (fraksiyaning harorati 85 -
180°С) zmeyevik pechi (4) va kolonnaning pastki qismiga beriladi.
Kolonnaning (3) pastki qismidagi qoldiq nasos yordamida (1) kolonnaga (20)
yo‗naltiriladi.
Kolonnaning yuqori qismidan (9) bosh fraksiyadan
ajralib chiqadigan
(q.b. - 62°С) bug‗lar havoli sovutish (10) apparatida kondensatsiyalanadi; suvli
sovutgichda sovutilgan (11) kondensat qabul qilgichda (12) yig‗iladi. Bu yerdan
kondensat nasos (13) yordamida rezervuarga yo‗naltiriladi, uning bir qismi
kolonnani (9) sug‗orish uchun beriladi. Qoldiq mahsulot - fraksiya 62 - 85
0
Сda -
110
kolonnadan pastga (9) chiqariladi va nasos (16) yordamida issiqlik almashtirgich
(28) va sovutgichlar (29 va 30) orqali rezervuarga yo‗naltiriladi. Kolonnaning
(20) yuqori qismidagi mahsuloti sifatida fraksiya 85 - 120°Сda olinadi,
apparatlardan (21 va 22) o‗tadi va qabul qilgichga (23) to‗planadi.
Kondensatning bir qismi sug‗orish sifatida kolonnaning yuqori qismiga (20)
qaytariladi, uning balans miqdori esa nasos (24)
yordamida qurilmadan
rezervuarga beriladi.
Fraksiya 120 - 140°С da tashqi bug‗lantirish kolonnasidan (25) pastki
qismidan nasos (27) yordamida olinadi. Bu fraksiya issiqlik almashtirgichda
(31) va apparatlarda (32 va 33) sovitilgandan keyin rezervuarda to‗planadi.
Kolonnaning (20) pastki qismidagi - fraksiya 140 - 180°С da nasos yordamida
(17) issiqlik almashtirgich (34) va apparatlar (35 va 36)
orqali rezervuarga
yo‗naltiriladi.
