AVTOMOBIL TRANSPORTINI HISOBLASH
Yuqorida ta’kidlab о‘tilganidek, Qolmaqir koni Markaziy karyeri sharoitida qazib olingan kon massasi avtomobil transporti yordamida qayta yuklash punktigacha tashiladi, bunda о‘rtacha transport masofasi 3 km ni tashkil qiladi.
Shuning uchun biz karyer transportini hisoblashda dastlab avtoag‘dargichlar yordamida kon massasini kavjoydan qayta yuklash punktigacha tashish kо‘rsatkichlarini hisoblaymiz.
1-rasm Yuk kо‘tarish qobiliyati 292 t ega bо‘lgan “KOMATSU” -930E-4 rusumli avtoag‘dargich
Qazib olingan kon massasini tashish uchun yuk kо‘tarish qobiliyati yuk kо‘tarish qobiliyati 130 t “BelAZ” 75313 rusumli avtomobillar ishlaydi Ularni о‘rniga 292 t yuk kо‘tarish qobiliyati ega bо‘lgan Komatsu-930E-4 rusumli avtoag‘dargichlarni tanlaymiz. Quyida mazkur avtoag‘dargich sonini aniqlaymiz.
2-rasm Yuk kо‘tarish qobiliyati 130 t yuk kо‘tarish qobiliyati “BelAZ” 75313 rusumli avtoag‘dargich
Buning uchun avvalo, bitta ekskavator kompleksida ishlaydigan avtoag‘dargichlar sonini aniqlashimiz kerak bо‘ladi. Ushbu kо‘rsatgich quyidagichaaniqlanadi:
Bu yerda: Tr – bitta reys davomiyligi, min;
tp – avtoag‘dargichni yuklash vaqti davomiyligi, min;
tp-ning qiymati quyidagicha aniqlanadi:
Bunda: BelAZ-7513 avtoag‘dargichi uchun 59.6 m3 ga teng;
Va– avtoag‘dargich kuzovining sig‘imi bо‘lib, Kamotsu-930E-4 avtoag‘dargichi uchun 105.9 m3 ga teng;
kver =1.1÷1.15 – avtoag‘dargichning yuklanish darajasini hisobga oluvchi koeffitsiyent, kver =1.1 deb olamiz;
kn – ekskavator chо‘michining kon jinsi bilan tо‘lishini hisobga oluvchi koeffitsiyent bо‘lib, uning qiymatini kn = 0.95 deb olamiz;
E – ekskavator chо‘michi sig‘imi bо‘lib, EKG-20A ekskavatori uchun E=20 m3,
u holda avtoag‘dargichni yuklash vaqti davomiyligi quiydagiga teng bо‘ladi:
Avtoag‘dargich bitta reys davomiyligi quyidagicha aniqlanadi:
Tr = tp+tdv+traz+tm, min
Bu yerda: tdv – avtoag‘dargichning harakatlanish vaqti davomiyligi bо‘lib, uning qiymati quyidagicha aniqlanadi:
td.v = Tgr + Tpar = 60 ( )
bunda, Tgr , Tpor– mos xolda avtoag‘dargichning yuk bilan va yuksiz
harakatlanish vaqti davomiyligi, min.
ligr, lipor – mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan va yuksiz harakatlanadigan yо‘ldagi uchastkalar uzunligi, km.
υigr, υipor– mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan va yuksiz xarakatlanish tezligi, km/soat.
Agar, ligr = lipor=l1+l2=1+2=3 km deb olsak, mos holda avtoag‘dargichning yuk bilan harakatlanish tezligi υ1=15 km/soatva υ2=22 km/soat va yuksiz harakatlanish tezligi υ1=25 km/soatva υ2=35 km/soat bо‘ladi.
Bundan,
td.v =60∙(
traz – avtoag‘dargich kon massasini ag‘darish vaqti davomiyligi bо‘lib,uning qiymati avtoag‘dargich yuk kо‘tara olishi qobiliyatiga bog‘liq xolda aniklanadi. BelAZ -930E-4 avtosamasvali uchun traz= 70 sek yoki 1,1 min deb olamiz.
tm – avtoag‘dargichning bitta reys davomida manevrlari (burilishi) uchun sarflanadigan vaqt bо‘lib, uning qiymati avtoag‘dargich harakatlanish sxemasiga bog‘liq holda aniqlanadi. Avtoag‘dargichlar yо‘lning boshi berk sxema bо‘yicha harakatlanganda 50-60 s deb olinadi.
Biz tm=60 s yoki tm=1 min deb olamiz.
U holda avtoag‘dargichning bitta reys davomiyligi quyidagiga teng bо‘ladi:
Tr =5.29+15+1.1+1=22.3 min
Endi bitta ekskavator kompleksida ishlaydigan avtoag‘dargichlar sonini aniqlaymiz:
Qolmaqir koni markaziy karyeridagi 4ta ekskavatorning samarali ishlashini ta’milash uchun kerak bо‘ladigan avtoag‘dargichlar soni quyidagi formula bо‘yicha aniqlanadi:
Nr.a um =4∙4=16 ta.
XULOSA
Konchilik moddiy ishlab chiqarishni yetakchi soxasi bо‘lib u milliy iqtisodiyotningboshtarkibiy qismidir. О‘zbekiston respuplikasi yalpi ijtimoiy maxsulotining 51% dan kо‘proq qismi va milliy daromadning 28% ga yaqini sanoat ishlab chiqarishga tо‘g‘ri keladi. Xalq xо‘jaligida ishlovchi xodimlarning 19.53% va asosiy ishlab chiqarish fondlarining 23.7% sanoatda jamlangan. Sanoat mexnat vositalarining mexnat buyumlariga ta’sir etish xususiyatiga kо‘ra ikki guruhga bо‘linadi – qazib chiqaruvchi va ishlov beruvchi. Konchilik sanoati birinchi guruhga kirib u tabiat yaratgan mehnat buyumlari-yer qobig‘idagi foydali qazilmalarni qazib chiqarish bilan shug‘ullanadi.Ikkinchi guruhga ishlov berish sanoati kiradi.
Qolmaqir konining kon-texnik sharoitlari, konda qо‘llanilayotgan texnika va transportlar bilan yaqindan tanishib chiqdim
EKG-20 ekskavatorining hisob – kitobi,rudani tashish uchun Kamotsu-930E-4 avtomobil transportining hisob-kitobi Shuningdek EKG-20 ekskavatorining yillik ish unumdorligi – 5452650 m3/yil ni tashkil qilib karyer ishi tо‘xtab qolmasligi uchun bizga 4ta ekskovator kerak bо‘ladi. Belaz-930E-4 avtomobil transporti ekskavator yuklagan foydali qazilmani qayta yuklash punktiga yetkazib berish uchun 16 ta avtomobil kerak bо‘ladi qо‘llanilsa iqtisodiy jixatdan ancha samarali bо‘ladi.
|
