Raqamli texnologiyaga o’tishning dolzarbligi




Download 162 Kb.
bet1/8
Sana22.12.2023
Hajmi162 Kb.
#126984
  1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
raqamli(oraliq)(1-39)


  1. Raqamli texnologiyaga o’tishning dolzarbligi

Raqamli texnologiyalar hayotimizning har sohada o'zgacha joy olishdi. Ular, bizning ish faoliyatimizdan, ma'lumotlarni olish va ulashishdan, axborot almashish va ko'rsatishga qadar turli sohalar bo'yicha hayotimizning ko'rsatkichlarini oshirishga yordam beradi.

Raqamli texnologiyalar yordamida, ish joylarimizdagi avtomatlashtirishni oshirish, ma'lumotlar bilan ishlashni osonlashtirish, ma'lumotlarni analiz qilish va ma'lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilishda ko'rsatkichlarni oshirish mumkin. Bu esa, foydali tahlil va natijalarni tezroq olish, birgalikda, o'z vaqt va resurslardan tejamkor foydalanish imkonini beradi.

Raqamli texnologiyalar turli sohalar uchun muhim bo'lib, sanoatda, tibbiyotda, transportda, ma'lumotlar tahlilida va boshqa ko'plab sohalarda foydalaniladi. Raqamli texnologiyalar sohasidagi investitsiyalar va rivojlanishlar, sodiqlash va ijtimoiy qulayliklarning ko'payishiga olib keladi.

Bundan tashqari, raqamli texnologiyalar bilan bog'liq xavfsizlik va maxfiylik muammolari ham muhim ahamiyatga ega. Ma'lumotlarni himoya qilish va maxfiylikni ta'minlashga qaratilgan texnologik yechimlar bu sohada katta rolni o'ynaydi.

Raqamli texnologiyalar keng doirada o'zaro bog'liq sohalar va muammolarga ilham beradi va ularning davlatlar, kompaniyalar va jamiyat uchun dolzarbligi katta. Bu, ma'lumotlar, innovatsiyalar va avtomatlashtirish orqali yangi imkoniyatlarni ochadi va hayotimizning ko'rsatkichlarini oshiradi.



  1. Raqamli texnologiyalarning afzalligi

Raqamli texnologiyalar, hayotimizning har sohasida bir qadam ileri borishda katta o'rin egallaydi. Ularning bir necha afzalliklari bor:

1. **Ma'lumotlarni osonlik bilan birlashtirish:** Raqamli texnologiyalar, ma'lumotlarni osonlik bilan olish, saqlash, o'zgartirish va ulashish imkonini beradi. Bu, har qanday sohada, ma'lumotlardan foydalanish va ulashishni osonlashtiradi.

2. **Ish jarayonlarini avtomatlashtirish:** Raqamli texnologiyalar, mashinalarning ma'lumotlardan o'qib, uni tahlil qilib, avtomatik ravishda vazifalarni bajarishga imkon beradi. Bu, ish joylarida va mahsulotlarni ishlab chiqarish jarayonlarida to'g'ri va tezlikni oshiradi.

3. **Innovatsiyalarni o'rnatish:** Raqamli texnologiyalar innovatsiyalarni tezroq amalga oshirishga yordam beradi. Yangi ma'lumotlar va texnologiyalar asosida yangiliklarni ishlab chiqish va kengaytirish imkoniyatini beradi.

4. **Foydali analitika:** Raqamli texnologiyalar ma'lumotlar analitikasi orqali, ma'lumotlardan ma'nolarga ega bo'lgan tahlil va natijalarni olishga imkon beradi. Bu, strategik qarorlar olishda va muvaffaqiyatga erishishda juda muhimdir.

5. **Ko'p tarzda foydalanish imkoniyati:** Raqamli texnologiyalar tarmoqlar, telekomunikatsiya, ta'lim, tibbiyot, transport va boshqa sohalar uchun keng imkoniyatlar yaratadi. Ular, har sohada innovatsiyalarni kengaytirish, ish jarayonlarini soddalashtirish va xizmat sifatini oshirish imkonini beradi.

6. **Osonlik va chegara sezish:** Raqamli texnologiyalar, bir nechta joyda vaqt va doimiylik chegaralarini orttirib, ularga tezroq munosib bo'lish imkonini beradi.

7. **Jamiyatga oson kirish:** Raqamli texnologiyalar, jamiyatga qulayliklar, internet orqali xizmat ko'rsatish, ma'lumotlar almashinuvi va ta'lim sohasida katta imkoniyatlar yaratadi.

8. **Energiya va resurslardan tejash imkoniyatlari:** Raqamli texnologiyalar energiya va resurslarni samarali boshqarish, optimallashtirish va tejamkor foydalanishga imkon beradi.

Bu afzalliklar, raqamli texnologiyalarning har sohada, shuningdek jamiyatimizning hayotida keng doirada katta o'rin egallashiga olib keladi.




  1. Uzluksiz va diskret signallar

"Uzluksiz" va "diskret" termlari signalning xususiyatlarini ifodalashda ishlatiladi.

1. **Uzluksiz (Analog) Signal:** Uzluksiz signal, dastlabki xususiyati bo'lgan bir bo'lgan aniqlikda o'zgaruvchan qiymatlarni olib boradi. Bu signal, doimiy xususiyatga ega bo'lib, nazorat etilayotgan vaqt oralig'ida qiymatlarning har bir alifba bo'ylab o'zgarishi mumkin. Masalan, analog elektrik signal, analog audio signal va analog ko'rsatkichlar (masalan, termometr, barometr) kabi misollar keltirilishi mumkin.

2. **Diskret (Digital) Signal:** Diskret signal, uzluksiz signalning aksincha, diskret (diskret) va o'zgaruvchan qiymatlardan iborat emas. Ushbu signal, diskret qiymatlarga ajratilgan, masalan, raqamlar (0 va 1), ko'rsatkichlar (kelib chiqqan va/chiqmagan), qiymatlarni ifodalovchi o'zgaruvchan emaslikda mavjud bo'ladi. Masalan, raqamli kompyuterda ma'lumotlar diskret formada saqlanadi va uzatiladi.

Uzluksiz signal amaliyotda hamda xududdagi nazorat vaqtida foydalaniladi. Uzluksiz signal, misol uchun audio, video va elektrik uyushmalarida ko'p foydalaniladi, chunki ularning amplitud va farq qiluvchiliklari ehtiyojlariga javob berishi kerak. Diskret signal esa, axborotni saqlash, uzatish va qayta ishlashda keng qo'llaniladi, chunki u o'zgaruvchan ma'lumotlarni ma'lum bir dastlabki o'zgaruvchanlikka ajratib beradi.

Uzluksiz signal statistik tahlil, nazorat va boshqa tushunchalarni hisobga olishda qo'llaniladi. Diskret signal esa, kiber-xavfsizlik, kompyuter texnologiyalari, ma'lumotlar bazalari va boshqa raqamli protsesslarda amaliyot uchun kerak bo'ladi.


  1. Analog signaldan raqamli signalga o’tish bosqichlari

Analog signaldan raqamli signaldagiga o'tish uchun bir nechta bosqichlari mavjud:

1. **Namunaviy Signaldan Uzluksiz Signaldagi Ayirma:** Boshlang'ich bosqich analog signalni olish va uning uzluksiz formasini hosil qilishdir. Misol uchun, ovozning elektriklarda uzluksiz signaldagi analog formasini olish mumkin.

2. **Ishlov birligi (Sampling):** Uzluksiz signalning belgilangan vaqt oralig'ida (sampling rate) diskret tartibda (raqamlar jadvali) namunaviy qiymatlarga ajratilishi. Bu bosqichda, uzluksiz signal o'zining har bitta vaqt oralig'ida bir nechta qiymatlarga bo'linadi va har bir qiymat raqamli (diskret) formatda ifodalangan bo'ladi. Masalan, audio signal digital audio konsertator (ADC) orqali raqamli signalga o'tkaziladi.

3. **Uzluksiz Signalni Tahlil qilish (Quantization):** Bu bosqichda, har bir namunaviy qiymat raqamli tartibda ifodalangan, ammo ularning nisbi aniqlik va cheklangan o'zgaruvchanliklaridan ozod bo'lishi uchun og'irliklari (bitlar) orqali tartibga solinadi. Bu bosqichda, signalning hajmi kamayadi, ammo uni diskret raqamli formatga o'tkazish jarayoni yakuniy o'rnatiladi.

4. **Raqqamlashtirish (Encoding):** Bu bosqichda, tahlil qilingan diskret signal ma'lumotlarni ma'lum bir protokol yoki usullar bo'yicha raqamli kodlarga o'tkaziladi. Misol uchun, Pulse Code Modulation (PCM) audioda qo'llaniladi.

Ularoq, ushbu bosqichlar har biri analogdan raqamli signalga o'tishda muhim ahamiyatga ega bo'lib, boshqacha qo'llaniladigan texnikalardir. Raqamli signalda, ma'lumotlar qayta ishlash, saqlash va uzatish jarayonlari osonlashadi va ma'lumotlarni muhokama qilish va analiz qilish imkoniyati beradi.





  1. Raqamli signalan analog signalga o’tish bosqichlari

Raqamli signalni analog signalga o'tkazish bosqichlari quyidagi ko'rinishda bo'lishi mumkin:

1. **Raqqamlash (Encoding):** Raqamli signal, ma'lumotlar to'plamini raqamli formatga (masalan, bitlar yoki baytlar) o'zgartirish jarayonidir. Bu bosqichda, ma'lumotlar bitta qurilmadan boshqa qurilma va shu tarzda yuzlab qurilmalar (0 va 1) ko'rinishida ifodalangan bo'ladi. Masalan, Pulse Code Modulation (PCM) ma'lumotlarni raqamli ko'rinishga o'tkazadi.

2. **O'zgaruvchan ma'lumotlarni Diskret qiymatlarga ajratish (Quantization):** Bu bosqichda, analog signalning uzluksiz ma'lumoti diskret qiymatlarga ajratiladi. Uzluksiz signalning har bir qiymati (masalan, amplituda) ma'lum va belgilangan darajada qabul qilingan diskret qiymatlarga o'giriladi.

3. **Ishlov birligi (Sampling):** Uzluksiz signal diskret tartibda belgilangan vaqt oralig'ida (sampling rate) namunaviy vaqt oralig'ida ajratiladi. Uzluksiz signal ma'lum bir vaqt oralig'ida namunaviy qiymatlarga o'zgarib, har bir qiymat raqamli formatda ifodalangan bo'ladi.

4. **Raqamli signalni uzluksiz signaldagi ayirma (Digital-to-Analog Conversion):** Raqamli signal analog ko'rinishga o'tkaziladi. Bu bosqichda, raqamli ma'lumotlar analog ko'rinishdagi ma'lumotlarga o'zgartiriladi. Masalan, Digital-to-Analog Converter (DAC) orqali raqamli ma'lumotlar analog elektrik signaldagi amplituda o'zgarishini boshqaradi.

Bu bosqichlar birlamchi raqamli ma'lumotlarni analog ko'rinishga o'tkazishda qo'llaniladi. Uzluksiz analog signalga o'tish jarayoni diskret va uzluksiz signalning mos holda ifodalanishiga imkoniyat beradi. Raqamli ma'lumotlar analog tarzda uzluksiz ko'rinishda bo'lishi mumkin va uning analog qurilmalar tomonidan tushirilishini osonlashtiradi.





  1. Signal ekstremum nuqtalarini aniqlash usullari

Signal ekstremum nuqtalari, odatda signalning eng yuqori (maksimum) va eng past (minimum) qiymatlari hisoblanadi. Ular har qanday funksiya yoki signalning belgilangan chegaralarida eng kattasi va eng kichigi bo'lgan qiymatlar bo'ladi.

Signalning ekstremum nuqtalarini aniqlash uchun quyidagi usullar qo'llaniladi:

1. **Grafik ko'rib chiqish:** Signalni grafik ko'rish orqali, signalning chiziqli ravishda ko'rsatkichlari va o'zgarishlarini ko'rish mumkin. Ekstremum nuqtalari, grafikda tepaliklar va pastliklar ko'rinishida aks etadi.

2. **Aniqlik metodlari:** Signalning tahlili uchun foydalaniladigan metodlar orqali, signalning maksimum va minimum qiymatlari aniqlanadi. Masalan, birinchi va ikkinchi darajali analiz, signalning chegaralarida ekstremum nuqtalarini aniqlashda o'zgaruvchanliklarni hisobga oladi.

3. **Analitik usullar:** Signalning matematik analizi yordamida, funksiyaning o'zgaruvchanliklarining darajasini hisoblash orqali, ekstremum nuqtalari aniqlanishi mumkin. Bu usulda, signalning qo'llanilayotgan formulalar yoki algoritmik hisob-kitoblari yordamida ekstremum nuqtalari aniqlanadi.

4. **Noma'lum funksiyalarni hisoblash algoritmi:** Bazi funksiyalar uchun (masalan, sin(x), cos(x), log(x) kabi) ekstremum nuqtalarni hisoblash uchun maxsus algoritmlar mavjud. Ular odatda funksiya qiymatlarining o'zgarishlari, ko'rsatkichlari yoki turli analitik usullar yordamida aniqlanadi.

5. **Optimallashtirish algoritmlari:** Signalning ekstremum nuqtalari optimallashtirish algoritm orqali aniqlanishi mumkin. Ular o'zgaruvchanliklarni o'rganish, signalning minimum va maksimum qiymatlari aniqlash va aniqlik optimallashtirishning maxsus usullaridan foydalanadi.

6. **Tahlil dasturlarining foydalanilishi:** Signalning ekstremum nuqtalari, matematik modellash yoki statistik tahlil dasturlari orqali aniqlanishi mumkin. Bu dasturlar ma'lumotlarni tahlil qilish, ekstremum nuqtalarni aniqlash va hisoblashda foydalaniladi.

Ekstremum nuqtalari aniqlashda yuqorida keltirilgan usullar asosida, signalning ma'lum bir chegarasida eng kattasi va eng kichigi qiymatlari aniqlanib olinadi. Bu nuqtalar signalning xususiyatlari va tahlilining asosiy qismi hisoblanadi.


  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari.

Impuls kodli modulatsiya (PCM), analog sinyallarni raqamli formatga o'tkazish uchun foydalaniladigan bir turi bo'lib, bu protokol signalni raqamli datalarga o'zgartiradi. PCM bir nechta asosiy elementlardan iborat:

1. **Örnatishlar (Sampling):** Uzluksiz analog signal belgilangan vaqt oralig'ida qator diskret qiymatlarga ajratiladi. Bu bosqichda, analog sinyal ma'lum bir vaqtning belgilangan oraliqda o'zgaruvchan qiymatlarga ajratiladi va har bir qiymat raqamli formatda ifodalangan bo'ladi.

2. **Quantization (O'zgaruvchanlarni diskret qiymatlarga ajratish):** Uzluksiz signalning qiymatlari diskret raqamlarga ajratiladi. Bu bosqichda, diskret qiymatlar belgilangan darajada ifodalangan, ammo ularning nisbi aniqlik va cheklangan o'zgaruvchanliklaridan ozod bo'lishi uchun tartibga solinadi.

3. **Encoding (Kodlash):** Diskret qiymatlarga o'zgaruvchan ma'lumotlar ma'lumotlarni ma'lum bir protokol yoki usul bo'yicha raqamli kodlarga o'tkaziladi. Bu kodlar ko'rsatilgan darajada belgilanadi va PCM uchun standart protokollar mavjud.

4. **Kompilyatsiya (Compilation):** Olingan raqamli ma'lumotlar, sizning sayohatingizning yoki ovozingizning to'g'ri yoki noto'g'ri olinganligini bildiradigan raqamlarga o'zgarishsiz saqlanadi. Bu, ma'lumotlar qabul qilingandan so'ng, ularga qo'yilgan bitlarni (0 va 1) o'zgartirish uchun mo'ljallangan bo'ladi.

5. **Demodulation (Demodulyatsiya):** PCM protokoli orqali uzatilgan raqamli ma'lumotlarning qabul qilinishi uchun signalning asal analog formatga qaytish jarayonidir. Bu jarayon davomida, raqamli kodlarni o'zgaruvchan diskret qiymatga o'zgartirish uchun qo'llaniladi.

Bu elementlar birga PCM jarayonida analog sinyalni raqamli formatga o'tkazish uchun muhim qadam bo'ladi. PCM, ko'p qo'llaniladigan bir raqamli modulyatsiya protokoli bo'lib, audioda, telekomunikatsiyalarda va diger sohalarda ko'p foydalaniladi. Bu protokol, ma'lumotlarni uzatish va saqlash uchun samarali va ishonchli qilinishini ta'minlaydi.


  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari: LPF filter

Impuls kodli modulatsiyada (PCM) LPF (Low Pass Filter) filteri, analog signalni raqamli signallarga aylantirishning bir qismidir. PCM jarayonida, analog sinyal raqamli formatga o'tkazilishi uchun bir qancha bosqichlar mavjud bo'ladi, LPF filteri esa uchta asosiy maqsadda qo'llaniladi:

1. **Sinyalning Namunaviy Tarkibini Tozalash:** LPF filtri, sinyalning yuqori frekansli komponentlarini tozalaydi va past frekansli bo'lganlarini o'tkazadi. Bu, sinyalning tozalangan va istiqorli bo'lgan bo'lsa-da, raqamli signalga o'tkazish bosqichida mavjud narsalarning to'plamiga tayanadi.

2. **Nyquist Teoremasiga To'g'ri Keladi:** Nyquist teoremasi, bir sinyalni samarali ravishda diskret ko'rsatkichlar ko'rinishiga o'tkazish uchun kerak bo'lgan minimal sampling rate (namunaviy tahlilning diskret namunalariga ajratish tezligi)ni ta'minlaydi. LPF filtri, Nyquist teoremasiga muvofiq, uzluksiz sinyalni diskret signalga o'tkazishda diskret namunalar oraliqini muhofaza qilishda yordam beradi.

3. **Aliasingni Kamaytirish:** LPF filtri, aliasingni (ko'rsatkichlarning mos ravishda ajratilmagan frekansli to'plamlar) kamaytirish uchun qo'llaniladi. Aliasing, namunaviy sinyalni diskret ko'rsatkichlar ko'rinishiga o'tkazish jarayonida, diskret ko'rsatkichlar faqatgina namunaviy sinyalning asosiy spektr bo'lgan qismiga mos keladi. LPF filtri, tozalangan sinyalni qo'llash orqali aliasingni kamaytiradi.

LPF filtri jarayonida, yuqori frekansli komponentlar sinyaldan olib tashlanadi va past frekansli bo'lgan qismlar muhokama qilinishi yoki tahlil qilinishi uchun qoldiriladi. Bu jarayon, PCM jarayonida sinyalni tozalash va diskret ko'rsatkichlar ko'rinishiga o'tkazish jarayonida muhim ahamiyatga ega.


  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari: diskretlash

Impuls kodli modulatsiya (PCM) protokoli, analog signalni diskret formatga o'tkazishda foydalaniladi. Diskretlash jarayoni, PCM'ning asosiy bosqichlaridan biridir va quyidagi elementlardan iboratdir:

1. **Sampling (Örnatish):** Uzluksiz analog signal belgilangan vaqt oralig'ida diskret ko'rsatkichlar bo'yicha namunaviy qiymatlarga ajratiladi. Bu bosqichda, analog sinyal diskret tartibda (sampling rate bo'yicha) ajratiladi va har bir qiymat raqamli formatda ifodalangan bo'ladi.

2. **Quantization (O'zgaruvchanlarni diskret qiymatlarga ajratish):** Uzluksiz signalning qiymatlari diskret raqamlarga ajratiladi. Bu bosqichda, diskret qiymatlar belgilangan darajada ifodalangan, ammo ularning nisbi aniqlik va cheklangan o'zgaruvchanliklaridan ozod bo'lishi uchun tartibga solinadi. Ma'lumotlar belgilangan bitlar yoki baytlar ko'rinishida kodlanadi.

3. **Encoding (Kodlash):** Diskret qiymatlarga o'zgaruvchan ma'lumotlar ma'lumotlarni ma'lum bir protokol yoki usul bo'yicha raqamli kodlarga o'tkaziladi. Bu kodlar ko'rsatilgan darajada belgilanadi va PCM uchun standart protokollar mavjud.

Diskretlash jarayoni, uzluksiz analog sinyalni belgilangan vaqt oralig'ida diskret qiymatlarga ajratadi va bu diskret qiymatlar raqamli kodlar ko'rinishida ifodalangan bo'ladi. Ushbu protsess, sinyalning raqamli formatga o'tkazilishi va PCM usulida saqlanishi uchun kerakli bo'ladi. Bu elementlar PCM jarayonidagi signalni raqamli formatga o'tkazishda muhim ahamiyatga ega.


  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari: kvantlash

Impuls kodli modulatsiyada (PCM), "quantization" yoki o'zgaruvchanlarni diskret qiymatlarga ajratish, signalning uzluksiz (analog) formatdagi o'zgaruvchanlarni diskret (raqamli) formatga o'tkazish jarayonidir. Bu jarayonda signalning o'zgaruvchanli (analog) qiymatlari o'zgaruvchan diskret qiymatlarga o'zgartiriladi.

Kvantlashning asosiy elementlari:

1. **Diskret Ko'rsatkichlar:** Uzluksiz signal, belgilangan vaqt oralig'ida diskret tartibda o'zgaruvchan (amplituda, voltaj, belgi, signalning yuqori yoki pastligi kabi) qiymatlarga ajratiladi. Bu tartibda, har bir o'zgaruvchan (bir framendagi amplituda misol uchun) ma'lum darajada ajratilib, diskret raqamlar orqali ifodalangan bo'ladi.

2. **Qadamlashdar (Quantizer):** Qadamlashdar, uzluksiz analog signalning qiymatlarini diskret darajadagi o'zgaruvchan diskret qiymatlarga (bir nechta darajada ya'ni, belgilangan bit miqdorida) o'zgartiradi. Bu qadamlash shuningdek, ba'zi cheklovchanliklar bilan amalga oshiriladi va signalning o'zgaruvchanligini ma'lum bir diskretlikka tartibga soladi.

3. **Kvantlash darajasining (Quantization Levels) Sozlamalari:** Kvantlash darajasi, uzluksiz signalning qiymatlari raqamli formatdagi kodlarga o'tkazilishi uchun belgilangan raqamli darajalar (bitlar yoki baytlar miqdorida) to'plami hisoblanadi. Kvantlash darajasi, diskretlik darajasini ifodalaydi va sinyalning to'plam qavariqlik darajasini cheklab turadi.

Bu elementlar yordamida, impuls kodli modulatsiyada (PCM) uzluksiz analog signal, diskret tartibda ajratiladi va diskret (raqamli) formatga o'tkaziladi. Ushbu protsess, signalning raqamli formatda ifodalash uchun kerakli ma'lumotlarni belgilab beradi va PCM jarayonida ma'lumotlarni saqlash va uzatishda asosiy qism hisoblanadi.





  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari: Enkoder

Impuls Kodli Modulatsiya (PCM) protokolida, "enkoder" sinyalning analog formatdagi o'zgaruvchanlarini diskret formatga o'tkazadi. Bu protsessda enkoder sinyalning diskret formatga o'zgarilgan qiymatlarini kodlaydi va raqamli datalar tarqatiladi.

Enkoder jarayonida quyidagi elementlar mavjud bo'ladi:

1. **Sampling (Örnatish):** Analog signal, belgilangan vaqt oralig'ida diskret tartibda namunaviy qiymatlarga ajratiladi. Bu bosqichda, analog sinyal diskret tartibda (sampling rate bo'yicha) ajratiladi va har bir qiymat raqamli formatda ifodalangan bo'ladi.

2. **Quantization (O'zgaruvchanlarni diskret qiymatlarga ajratish):** Sinyalning diskret tartibdagi qiymatlari, diskret raqamlarga ajratiladi. Bu jarayonda, diskret qiymatlar belgilangan darajada ifodalangan, ammo ularning nisbi aniqlik va cheklangan o'zgaruvchanliklaridan ozod bo'lishi uchun tartibga solinadi. Ma'lumotlar belgilangan bitlar yoki baytlar ko'rinishida kodlanadi.

3. **Encoding (Kodlash):** Diskret qiymatlarga o'zgaruvchan ma'lumotlar ma'lum bir protokol yoki usul bo'yicha raqamli kodlarga o'tkaziladi. Bu kodlar ko'rsatilgan darajada belgilanadi va PCM uchun standart protokollar mavjud.

4. **Qadamlash (Step-Size Control):** Bu qadam, quantization bosqichida sinyalning diskret tartibdagi qiymatlarini belgilashda muhimdir. Qadamlash, sinyalning o'zgaruvchan qiymatlarini ma'lum darajada diskret qiymatlarga o'zgartirishda foydalaniladi.

Enkoder, analog sinyalni diskret formatga o'zgartirish jarayonida ma'lumotlarni kodlaydi va diskret formatdagi ma'lumotlarni uzatadi. Bu element PCM protokolida sinyalning raqamli formatga o'tkazilishi uchun kritik ahamiyatga ega.


  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari: regenerative repeater

Impuls Kodli Modulatsiya (PCM) jarayonida "regenerative repeater" yoki qayta tiklab chiqaruvchi repeater, amaliyotda, uzluksiz sinyalning qo'llaniladigan uzun tortib chiqqan yollarida sinyalni qayta tiklab berish uchun ishlatiladi. Bu, sinyalni qayta tiklab chiqarib, undagi eskiyib ketganliktan kelib chiqib, undagi sinyalni tiklab chiqarib beradi.

Bu tip repeaterlar asosan quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. **Sinyalni Tiklab Chiqarish:** Uzluksiz sinyal uzun masofalarga tashlanishi bilan qattiqlikni yo'qotishi mumkin. Regenerative repeater, sinyalni qabul qilib, uni qayta tiklab chiqarib, undagi eskiyib ketganliktan kelib chiqib, undagi sinyalni tiklab chiqarib beradi.

2. **Sinyalni Qayta Tiklab Chiqarish va Tahlil qilish:** Sinyalni qayta tiklab chiqarish jarayonida sinyalni buzgan va kechirgan qismlarni tiklab chiqarib, undagi eskiyib ketganliktan kelib chiqib, sinyalni tiklab chiqarib beradi. Bu jarayon tizimni to'g'ri tiklab chiqarib berish uchun muhimdir.

3. **Sinyalni Yanada Uzoqmasdan O'tkazish:** Uzluksiz sinyalning tortib chiqqan yollarida kuchni yo'qotishi mumkin. Regenerative repeater, sinyalni tortib chiqqan joyda, sinyalni tiklab chiqarib, kuchni qayta tiklab chiqaradi, bu esa sinyalni uzoq masofalarga o'tkazishni yaxshilaydi.

Regenerative repeaterlar, uzluksiz sinyallarni tiklab chiqarib, ularni qayta tiklab chiqarib, kechirgan sinyalni tiklab chiqarib, undagi eskiyib ketganliktan kelib chiqib, tizimning samarali ishlashi uchun kritik bo'lgan ko'rsatkichlarni qayta tiklab chiqaradi. Bu element, uzluksiz sinyalni tortib chiqqan yollarida sinyalni saqlab qolish uchun keng tarqalgan qo'llaniladi.





  1. Impuls kodli modulatsiya(PCM) elementlari: Decoder

Impuls Kodli Modulatsiya (PCM) jarayonida "decoder", yoki tarjima qiluvchi, sinyalni raqamli formatdan uzluksiz analog formatga o'zgartirish uchun ishlatiladi. Bu, PCM jarayonida raqamli ma'lumotlarni o'zgaruvchan analog sinyalga qayta aylantiradi.

Decoderning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

1. **Raqamli Ma'lumotlarni Analoq Sinyalga Aylantirish:** Decoder, raqamli ma'lumotlarni sifatli sinyalga o'zgartiradi. Bu jarayonning asosiy maqsadi, diskret (raqamli) formatdagi ma'lumotlarni, o'zgaruvchan (analog) sinyalga qayta tiklab chiqishdir.

2. **Kodlangan Ma'lumotlarni O'qish:** Decoder, raqamli ma'lumotlarni o'qiydi va ularni aniq o'zgaruvchan qiymatga o'zgartiradi. Bu jarayonda, diskret (raqamli) formatdagi ma'lumotlar, kodlangan protokol asosida o'qiladi va uning natijasida sifatli o'zgaruvchan analog sinyal hosil qilinadi.

3. **Analog Sinyalni To'g'ri Tiklab Chiqarish:** Decoder, sifatli sinyalni ta'minlash uchun ma'lumotlarni raqamli formatdan o'zgaruvchan analog sinyalga qayta tiklab chiqadi. Bu jarayon samarali sinyalni qayta tiklab chiqishda kritik ahamiyatga ega.

Decoder, PCM protokoli yordamida raqamli ma'lumotlarni diskret formatdan uzluksiz analog formatga qayta tiklab chiqadi. Ushbu element, raqamli ma'lumotlarni uzluksiz sinyalga o'zgartirishda kritik vazifalarni bajaradi va sinyalning muvofiqlik bilan tiklab chiqarilishini ta'minlaydi.


14. Diskretlash usullari va ularning farqlanishi


Signalni diskretlash, amaliyoti davomida signal qiymatlarini diskret vaqt oralig'ida olishni ifodalovchi bir jarayon. Signal diskretlash usullari signal qiymatlarini o'zgartirishning aniqlik va harakatlanish shakllarini ifodalaydi. Bu usullar turli sohalar uchun mo'ljallangan bo'lishi mumkin. Quyidagi diskretlash usullari mavjud:


  1. Download 162 Kb.
  1   2   3   4   5   6   7   8




Download 162 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Raqamli texnologiyaga o’tishning dolzarbligi

Download 162 Kb.