RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Kompyuter tarmoqlari fanidan
Amaliy ish
Bajardi: 241\21-guruh talabasi
Xalilov Jasurbek
Tekshirdi: Mavlonov Sherzod
TOSHKENT – 2023
Amaliy mashg‘ulot №1
Mavzu: Cisco Packet Tracer o‘rnatish. Cisco Packet Tracer simulyator interfeysi va uning imkoniyatlarini o‘rganish.
Ishning maqsadi:
Ushbu amaliy mashg‘ulot quyidagilar uchun mo‘ljallangan:
- Tarmoq simulyatorlari va emulyatorlarini o‘rganish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar.
1.Kompyuter tarmogʻi, EHM tarmogʻi — axborotlarni uygʻunlashtirib almashinish maqsadida uzatish liniyalari orqali bogʻlangan alohida kompyuterlar majmui. Har qaysi axborot isteʼmolchisiga axborotlar zahiralari (maʼlumotlar bazasi, protsessor, xotira va h. k.) dan birgalikda foydalanish uchun qoʻshimcha imkoniyat yaratadi. Kichik hudud (korxona, tashkilot) doirasida foydalaniladigan Kompyuter tarmogʻi lokal (mahalliy), keng hudud (oʻlka, davlat, qitʼa va b.)ni qamrab oladigan Kompyuter tarmogʻi global (umumlashgan) deb ataladi
2.Kompyuter tarmoqlaridagi resurslar turli xil bo'lishi mumkin. Quyidagi asosiy resurslar turlari mavjud:
1. **Kompyuterlar (Computer Resources):** Bu, tarmoqda qo'llaniladigan kompyuterlarning o'zaro almashinuvi uchun tashkil etilgan resurslardir. Ularning ichida protsessorlar, xotira, vaqtni ko'rsatish qurilmalari (clock speed), operativ xotira (RAM), disk joylari va boshqa kompyuter qurilmalari kiritiladi.
2. **Tarmoq bog'liq qurilmalar (Network Devices):** Ular tarmoqda ma'lumot almashinuvini boshqarish, yordamchi tizimlarni tashkil etish va ma'lumotlarini o'zaro almashish uchun ishlatiladi. Misol uchun, routerlar, switchlar, hublar, va boshqa tarmoq qurilmalari kiritiladi.
3. **Kompyuter tarmoqlari (Computer Networks):** Tarmoqlar ma'lumotlarni o'zaro almashish uchun aloqador vositalardir. Ularning ko'rsatkichi, to'plam, vazifa, manba, va boshqa elementlari tarmoqning tuzilishi va faoliyatini ta'minlaydi.
4. **Dasturiy ta'minot (Software Resources):** Bu resurslar, tarmoqda ishlaydigan dasturlar, ilovalar, operatsion tizimlar va boshqa dasturiy mahsulotlarni o'z ichiga oladi. Bu resurslar tarmoqda ma'lumotlarni o'zaro almashish va uni boshqarishda yordamchi bo'ladi.
5. **Elektron resurslar (Electronic Resources):** Bu resurslar, tarmoq orqali elektron raqamli ma'lumotlar almashinuvi, uzatish va qabul qilish uchun ishlatiladi. Bu resurslar tuzilishi va o'zlashtirilishi mavjud barcha qurilmalarni o'z ichiga oladi.
6. **Ta'minot resurslari (Hardware Resources):** Tarmoqda ulanish mumkin bo'lgan qurilmalarni tashkil etadi. Ular protsessorlar, xotira, disk joylari, shu jumladan, qo'llaniladigan kompyuterlarni o'z ichiga oladi.
7. **Energetika va kuch (Power and Energy):** Kompyuter tarmoqlari uchun kuch ta'minoti ham muhimdir. Bu elektr energiyasini olish, saqlash va tarqatish orqali tarmoqning ishlashini ta'minlaydi.
Bu resurslar tarmoqda ma'lumotlarni o'zaro almashinuvini o'rganish, saqlash, uzatish va qabul qilish uchun muhimdir. Bu resurslar tarmoqni samarali va effektiv ishlatishda o'z o'rniga ega bo'ladi.
3.Tizimli shina (bus) kompyuter tizimi ichidagi qurilmalar orasida ma'lumot almashinuvi va uzatish uchun o'rnatilgan aloqador kanaldir. Uning boshqa nomi "tarmoq shina" yoki "kompyuter shina" bo'lishi mumkin. Tizimli shinaning asosiy vazifalari quyidagilar bo'lishi mumkin:
1. **Ma'lumotlarni almashinuv etish:** Tizimli shina orqali kompyuterlar, printerlar, disk joylar va boshqa qurilmalar o'zaro ma'lumot almashinuvini amalga oshirishadi. Bu shina bo'yicha joylashgan qurilmalar orasida ma'lumot almashinuvi samarali va tizimli bo'lishi kerak.
2. **Ma'lumotlarni uzatish:** Tizimli shina yordamida kompyuterlar o'zaro ma'lumot uzatishadi. Misol uchun, bitta kompyuterda yozilgan ma'lumotlarni boshqa kompyuter o'qiy oladi yoki o'zaro ma'lumot almashinuvi uchun qo'llaniladi.
3. **Kompyuter tizimini boshqarish:** Tizimli shina, tizim boshqarish uchun ma'lumotlar almashinuvini o'z ichiga oladi. Tizim boshqaruv markazi, ma'lumotlar tashqarida tarqatib, o'rtasida ma'lumot almashinuvini amalga oshirishi mumkin.
4. **Tarmoq qurilmasi:** Tizimli shina tarmoq qurilmasini ham o'z ichiga oladi. Bu, bir qurilma orqali bir nechta qurilmalar orasida ma'lumot almashinuvi va uzatishini osonlashtiradi.
Tizimli shinaning turi va xususiyatlari tizimga, tizim qurilmasiga va foydalanuvchi talablari va talablarga qarab o'zgaradi. Misol uchun, Local Area Network (LAN) uchun Ethernet shina, Universal Serial Bus (USB) shina, Peripheral Component Interconnect (PCI) shina kabi turli turlarda tizimli shinalar mavjud. Bu shinalar muayyan maqsadlar uchun ishlab chiqilgan va ularga aloqador qurilmalar qo'llaniladi.
Amaliy qism.
1-rasm. O’rnatishni boshlash jarayoni
2-rasm.Dasturni faylini qayerga saqlash jarayoni.
3-rasm. Install qilishni boshlash.
4-rasm.
5-rasm. Dasturni o’rnatib bo’lgan jarayoni.
6-rasm. Dasturga kirib interfeys bilan tanishish.
| 