|
Reja: Elektron jadval muharrirlari, ularning vazifasi va imkoniyatlari
|
| bet | 1/2 | | Sana | 26.01.2024 | | Hajmi | 31.11 Kb. | | #146626 |
Bog'liq 1mavzu mcexcel 2020.10, Egamov Kadirova Actual Problems of modern Science, Education and Training, 1 11zon merged, xisobotlarr, Yashinov metrologiya MI, Mavzu spraytlar bilan ishlash darsning maqsadi Ta`limiy maqsad, ПК Самугжонов М 2005гр, 5, gadayev suv qabul qilish inshoot
REJA:
1. Elektron jadval muharrirlari, ularning vazifasi va imkoniyatlari.
2. Asosiy tushunchalar: katak, diapazon, sahifa, satr va ustun.
3. Ma’lumotlar turlari va formatlari. Ma’lumotlarni kiritish va taxrirlash..
4. MS Excel dasturida ishlash texnologiyalari
MS Excel 2010 elektron jadvalida yangi interfeysi asosida tasma (ingliz
tilida “Ribbon”) deb nomlanuvchi va asosiy oynaning yuqori qismida joylashgan ko‘p varaqli soha joylashgan.
MS Excel 2010 ning tasmaning har bir bo‘lagida muayyan vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan tugmalar majmuasi jamlangan:
Главная – jadvallardagi ma’lumotlarni kiritishga va tahrirlashga mo‘ljallangan;
Вставка jadvalga biror rasm, diagramma kabi obyektlarni joylashtirishga mo‘ljallangan;
Разметка страницы jadval varaqlarini bosmaga chiqarish uchin
sahifalarning chegaralari va boshqa parametrlarini belgilash uchun mo‘ljallangan;
Формулы jadvallardagi hisoblashlarni amalga oshiruvchi har xil
formulalardan foydalanish uchun mo‘ljallangan;
Данные jadvallarning ustun va satrlaridagi ma’lumotlarni filtrlash,
saralash, nusxalarini
ko’paytirish, keraksizlarini yo’qotish, tashqi axboratlarni kiritish;
Рецензирование – matn xatolarini tuzatish va hujjatlarni tahrirlash;
Вид – jadvallarni ekranda turlicha namoyish qilishga moslashtirish.
Bosh oynaning yuqori chap burchagida teztez ishlatiluvchi murojaatni osonlashtiruvchi panel mavjud bo‘lib, u yerda xotirada saqlash, oxirgi
amalni bekor qilish kabi amallarni tez va oson bajarish mumkin.
Ushbu panelga yangi buyruqlar kiritish orqali imkoniyatini oshirish mumkin.
Tasmaning tagida elektron jadvalning ishchi sohasi joylashgan. Jadval
ko‘rinishida berilgan
fayl Excelda kitob (Книга) deb ataladi. Kitob esa varaq (Лист) lardan tashkil topgan.
Standart holatida ular uchta bo‘lib, zaruriyat tug‘ilganda ko‘paytirilish yoki kamaytirilishi mumkin.
MS Excel 2010 ning standart varag‘i harflar orqali belgilanuvchi 16348 ustun va raqamlar orqali ifodalanuvchi 1048576 satr mavjud bo‘lib, ustunlar A harfidan boshlanib XFD bilan tugallanadi. Varaqdagi alohida olingan har bir katak o‘z nomiga va manziliga: A3, C45 ega
bo‘ladi.
Jadvallar muharriri EXCEL WINDOWS da ishlash uchun yaratilgan. Uni ishga tushirish uchun biz Пуск menyusiga kirib Программы
bo‘limni tanlaymiz va shu bo‘limda
Microsoft Excel dasturni tanlaymiz, yoki С: diskdagi Programm Files ichidagi Microsoft Offise papka
ichidagi exel.exe faylni ishga tushiramiz. Natijada dastur ishga tushadi. Dastur ishga tushgach siz ekranda uning oynasini kurasiz. Oynaning asosiy qismlari bu nom
satri, menyu satri, yordamchi tugmalar satri, formulalar satri, ish sohasi va ma’lumotlar satri Nom satrida aktiv bo‘lgan jadvalning nomi
yoziladi, agar aktiv jadval yangi yaratilgan bo‘lsa u holda uning nomi КНИГА 1 ko‘rinishida bo‘ladi.
Nom satri pastida Menyu Satri joylashgan. U yordamida biz dasturning
hamma buyruqlari bilan ishlashimiz mumkin. Shu buyruqlar quyidagi guruhlarga ma’nosi yoki ishlash holati
bo‘yicha saralab bulingan: ФАЙЛ, ПРАВКА, ВИД, ВСТАВКА,
ФОРМАТ, СЕРВИС,
ДАННЫЕ, ОКНО, СПРАВКА. Menyu bilan biz keyigi mavzuda yaqinroq tanishimiz.
Menyu satri pastida Yordamchi Tugmalar Satri joylashgan bo‘lib,
u yordamida biz
menyudagi bir xil amallarni bajarishimiz mumkin. Buning uchun biz kerakli tugmaga sichqoncha
bilan ko‘rsatib, sichqonchaning ung tugmasini bosamiz. Yordamchi
tugmalar bajariladigan
amallari bo‘yicha guruhlarga bulinadi: стандартная, форматирование, рисование, таблици и заливка,wordart, настройка изображения, формы, элементы управления va boshqa.
Yordamchi tugmalar satri tagida formulalar satri joylashgan bo‘lib,
u yordamida biz jadvalning qaysi xonasida joylashganligimizni va uning ichida nima borligini kurishimiz mumkin.
Formulalar satri tagida ish sohasi joylashgan. Shu soha ustun va satrlarga bulingan tayyor jadval
ko‘rinishida bo‘lib, har bir ustun va satr uzinig nomiga ega. Satr nomi
raqamlar bilan kuyiladi,
ustun nomi esa lotin harflar bilan kuyiladi. Har bir xona ustun va satr nomi bilan nomlanadi,
masalan A5 bu A ustundagi 5 satrdagi xona. Agar biz satr (ustun
yoki xona) nomiga
sichqonchaning ung tugmasi bilan bossak shu satr (ustun yoki xona) menyusi ekranda paydo
bo‘ladi. Shu menyu yerdamida biz satr (xona, ustun) nusxasini xotiragaolishimiz yeki uni
xotiradan olib kuyishimiz, yangi satr (ustun yoki xona qo‘shishimiz), satr (ustun yoki xona)
shriftini va boshqa kerakli ammallarni bajarishimiz mumkin. Excel
dasturi bilan ishlashning asosiy
amallari, Word dasturi bilan ishlash asosiy amallariga uxshaydi.
Ish sohasining pastida ish varaqalarga utish belgilari (koreshoklar) joylashgan. Ular yordamida
biz bir ish varaqadan ikkinchi ish varaqaga utishimiz mumkin. Ish sohaning chap va yuqori
qismlarida lineyka (chizgichlar), ung va pastki qismlarida esa ko‘rib chiqish sohalari joylashgan.
Eng pastda ma’lumotlar satri joylashgan. U bizga klaviatura tilini, raqamlar tugmalar holatini va
boshqa yordamchi ma’lumotlarni ko‘rsatadi.
EXCEL da biz bitta fayl ichida bir nechta jadval kitoblar bilan ishlashimiz mumkin, lekin har bitta jadval yangi kitobda joylashgan bo‘ladi. Tanlangan xona quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
Kursor 3 xil bo‘lishi mumkin:
• Oq rangli katta plyus - xona tanlash uchun. Xonani ustiga sichqonchani olib kelganimizda paydo bo‘ladi,
• Strelka - xona yoki obyektlarni tanlab boshqa joyga ko‘chirib olish uchun. Xona tagidagi chegarasiga yoki obyektning ustiga sichqonchani olib kelganimizda paydo bo‘ladi,
• Qora rangli kichkina plyus - xona ichidagi ma’lumotlarga uxshash ma’lumotlar bilan boshqa yonidagi xonalarni avtoto‘ldirish. Xonaning pastki ung tomondagiburchagida joylashgan nuktaga sichqoncha bilan ko‘rsatganimizda paydo bo‘ladi.
Excel dasturdagi har bitta xona o‘zining xususiyatlariga ega. Ushbu
xususiyatlarni ko‘rish va o‘zgartirish uchun xonani tanlab CTRL+1
tugmalarni bosamiz. Natijada ekranda oyna paydo bo‘ladi. Shu oynaning ЧИСЛО qismi yordamida xonaning ma’lumotlar turini (oddiy, raqam, pul, kun, vaqt, foiz, kasr va boshqa)o‘zgartirishimiz mumkin.
ВЫРАВНИВАНИЕ qismi yordamida esa xonani ichidagi ma’lumotlar
joylanishi (gorizontal va
vertikal joylanishi), bir nechta sartga bulish holati, ma’lumotlarni avtosigdirish holati, xonalarni birlashtirish holatini yokib uchirishimiz
mumkin, va xonaning ichidagi ma’lumotlar yozilish yunalishini o‘zgartirishimiz mumkin.
ШРИФТ qismi yordamida esa harflar shakli, kattaligi, rangi, chiziqlar
turini va boshqa har xil effektlardan foydalanishimiz mumkin.
ГРАНИЦА qismi yordamida tanlangan xonaning chegaralar turini varangini o‘zgartirish
mumkin. ВИД qismi yordamida esa tanlangan xonalar orqa rangini
o‘zgartirishimiz mumkin.
ЗАЩИТА qismi bizga tanlangan xonarni parol bilan ximoyalanishi va ichidagi formulalarni kurinmasligini ta’minlaydi.
Excel jadval muharriri tezkor tugmalari bilan tanishish.
Kompyuterda ishlash vaqtimizda har xil vaziyatlar bo‘lishi mumkin. Shulardan eng kup uchraydigan bu sichqonchaning nosozligi. Foydalanuvchilarning katta qismi esa ush bu qurilma
orqali asosiy amallarni bajarishadi, vash u sabali shunaqa vaziyatlarda ish tuxtab yoki sekinlab qoladi. Shunaqa vaziyatni yechish uchun bizga tezkor tugmalar yordam berishadi. Tezkor tugmalar
yordamida biz biror bir amallarni klaviatura yordamida tezkor bajara
olamiz. Shuning uchun ush bu tugmalarni bilish foydalanuvchilarga
talab deb kuyiladi. Quyidagi ruyxatda asosiy tezkor tugmalar ko‘rsatilgan:
1. Ctrl + N - Yangi jadvallar faylini yaratish
2. Ctrl + O, yoki Ctrl + F12, yoki Alt+Ctrl+F2 - Mavjud bo‘lgan (ilgari yaratilgan) jadvallar
faylini kurish yoki o‘zgartirish uchun ochish
3. Ctrl + W - Ekranda ochiq bo‘lgan jadvallar faylini berkitish.
4. Ctrl + S, yoki Shift+F12, yoki Alt+Shift+F2 - Ekranda ochiq bo‘lgan jadvallar faylini saqlash
5. Ctrl + P, yoki Ctrl+Shift+F12 - Ekranda ochiq bo‘lgan jadvallar faylini chop etish
6. Ctrl + Z, yoki Alt + Backspace - Oxirgi bajarilgan harakatni bekor qilish (orqaga)
7. Ctrl + Y, yoki F4, yoki Alt + Enter - Bekor qilingan harkatni qaytarish (oldinga)
8. Ctrl + X, yoki Shift +Delete - Tanlab olingan jadval qismi nusxasini xotiraga ko‘chirib
(qirkib) olish.
9. Ctrl + C, yoki Ctrl + Insert, yoki Ctrl + Num0 - Tanlab olingan jadval qismi nusxasini xotiraga olish
10. Ctrl + V, yoki Shift + Insert, yoki Shift+Num0 - Xotirada joylashgan jadval qismini chiqarib kursor turgan joyiga kuyish
11. Ctrl + A, yoki Ctrl + Num5 - Butun jadvalni tanlash
12. Ctrl + F - Butun jadvalda biror bir suz yoki jumlani izlash
13. Ctrl + H - Butun jadvalda biror bir suz yoki jumlani topib uning o‘rniga boshqa suz yoki jumla bilan almashtirish
14. Delete - Tanlab olingan jadval qismi yoki kursordan ung tomonda joylashgan belgilarni uchirish
15. F7 - Butun jadvalni imlo xatolarini tekshirish
16. Shift + F7 - Tanlangan suzning sinonimlarini topish
17. F12 - Ekranda ochiq bo‘lgan faylni qayta nomlash
18. Alt + Ctrl + I - Bosmaga tayyorlangan jadvalni sahifaga joylashishini ko‘rish.
19. Ctrl + E - Matnni (kursor turgan abzatsni) markaz bo‘yicha tekkislash
20. Ctrl + L - Matnnni (kursor turgan abzatsni) chap chegara bo‘yicha tekkislash
21. Ctrl + R - Matnnni (kursor turgan abzatsni) ung chegara bo‘yicha tekkislash
22. Ctrl + J - Matnni (kursor turgan abzatsni) ikala chegara bo‘yicha tekkislash
23. Ctrl + B , yoki Ctrl + Shift + B - Qalin harflar holatiga o‘tish yoki bekor qilish
24. Ctrl + I , yoki Ctrl + Shift + I - Kursiv (yotik) harflar holatiga utish yoki qaytish
25. Ctrl + Shift + D - Ikkita chiziqli harflar holatiga utish yoki undan chiqib ketish
26. Ctrl + U - Chiziqli harflar holatiga utish yoki undan chiqib ketish
27. Ctrl + Shift + F - Harflar shaklini (shriftini) o‘zgartirish
28. Ctrl + Shift + P - Harflar kattaligini o‘zgartirish
29. Ctrl + D - "Format shrifta" ga tegishli menyu bo‘limini ochish
30. Ctrl + Shift + ~ - Sonli ma’lumotlar turini o‘rnatish
31. Ctrl + Shift + $ - Pulli ma’lumotlar turini o‘rnatish
32. Ctrl + Shift + % - Prosent ma’lumotlar turini o‘rnatish
33. Ctrl + Shift + ^ - Yeksponensial turini o‘rnatish
34. Ctrl + Shift + @ - Vaqt ma’lumotlar turini o‘rnatish
35. Ctrl + Shift + ! - Verguldan keyin 2 sonli ma’lumotlar turini o‘rnatish
36. Ctrl + Shift + = - Xona, satr, yoki ustunni qo‘shishi
37. Shift + F11, yoki Alt+Shift+F1 - Yangi varaqa qo‘shish
38. Alt + Enter - Bitta xona ichida bir necha satr bulishni ta’minlash
39. F2 - Xonani ichini tahrirlash
40. F11 - Diagramma yaratish
41. Ctrl + 0 - Ustunni kurinmas qilish
42. Ctrl + 9 - Satrni kurinmas qilish
43. Shift + Ctrl + 0 - Ustunni ko‘rsatish
44. Shift + Ctrl + 9 -Satrni ko‘rsatish
45. Ctrl + probel tugmasi - Butun ustunni guruhga olish
46. Shift + probel tugmasi - Butun satrni guruhga olish
47. Ctrl + Shift + * - Jadvalni guruhga olish
48. Ctrl + F6, yoki Alt + F6 - Boshqa aktiv hujjat oynasiga utish
49. Ctrl + Shift + F6 - Hamma aktiv hujjat oynalarini kurish
50. Shift + strelka - Guruhga olish (belgilarga tegishli)
51. Ctrl + Shift + strelka - Guruhga olish (suzlarga tegishli)
52. Shift + Home yoki End - Satr boshigacha yoki oxirigacha guruhga olish
53. Ctrl + Shift + Home yoki End – Hujjat (sahifa) boshigacha yoki oxirigacha guruhga olish
|
| |
