|
tuproqda ancha miqdorda azot toʻplanadi. U tuproqda asosan toʻrt xil birikma holida: chirindi
|
| bet | 4/46 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 444,31 Kb. | | #108683 |
Bog'liq x vareant gtl(1)tuproqda ancha miqdorda azot toʻplanadi. U tuproqda asosan toʻrt xil birikma holida: chirindi
(gumus) azoti, ammoniy tuzlari, nitratlar (NO3), oqsil organik azoti (toʻliq parchalanmagan oʻsimlik
qoldiqlari) va ularning oʻzgarish mahsulotlari – aminokislotalar, peptidlar, amidlar va aminlar holida
mavjud boʻladi. Sanoatda azot tabiiy gaz bilan ammiakka aylantiriladi va o’g’itlar va portlovchi moddalar ishlab chiqarishda
ishlatiladi. Ammoniy nitrat, azotli tuz, o’g’itlarning muhim xom ashyosi hisoblanadi. Kaliy nitrat kabi
azotli tuzlar poroxda ham qo’llaniladi. Azot, shuningdek, nitrat kislota ishlab chiqarishning
boshlang’ich materialidir. Azot va uning birikmalari aviatsiyada ham qo’llaniladi. Samolyot shinalari
yuqori haroratda yonish xavfini olish uchun bazot bilan puflanadi. Molekulyar azotning foydalanish maydoni ham juda
keng. U zanglamaydigan po’latda, qadoqlangan oziqovqat mahsulotlarini himoya qilishda, suyuq
portlovchi moddalarda qopqoq sifatida va electron komponentlar ishlab chiqarishda ishlatilishi mumkin.
Suyuq azot esa supero’tkazish xususiyati tufayli oziqovqat mahsulotlarini muzlashdan biologik va tibbiy
namunalarni muzlatishgacha bo’lgan ko’plab sohalarda qo’llaniladi. Azot kompyuter uskunalarini
sovutish uchun ham ishlatiladi. Suyuq azot to’satdan muzlashni ta’minlaganligi sababli, oziq-ovqat
mahsulotlarining hujayra tuzilishi buzilmaydi. Shu sababli, oziq-ovqat mahsulotlarida suv yo’qotishining
oldi olinadi, ozuqa moddalari va vitamin qiymatlari saqlanib qoladi. Sovutgichning muzlatish bo’limida saqlanadigan
oziq-ovqat mahsulotlarini uzoq vaqtdan keyin ham ularning ta’mini buzmasdan iste’mol qilish mumkin.
Ba’zi bir bardoshli materiallar mo’rt va qayta ishlashni osonlashtirish uchun suyuq azot bilan
muzlatilishi ham mumkin. Azotli birikmalar va tuzlar ishlatiladigan ba’zi mahsulotlar va sohalar quyidagilar:
|
| |
