Riskni identifikatsiya qilish, xavfli hodisalar yoki foydalanuvchilarni ta'sir etish ehtimolga ega bo'lgan barcha amaliyotlarni aniqlashni bildiradi. Bu sizning tashqi va ichki muhitdagi, iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa turlardagi kamchilik va tegishli xavfli hodisalar haqidagi ko'nikmalar va ehtimollarga e'tibor qaratishingizni ta'minlaydi.
Riskni identifikatsiya qilish uchun quyidagi bosqichlarni amalga oshiring:
1. Analiz qilinayotgan faoliyatingiz, loyihalar va qo'llanmalar bo'yicha biror hodisa ketma-ketligining aniqlik va haqiqatga-oxirgi qilish mumkinligini ko'rsating.
2. Keyinchalik nazorat qilinadigan bo'shliq, muvaffaqiyatsizlik, xavfli moliyaviy holat va boshqalar kabi muammoni aniqlang.
3. Sizning faoliyatlar, xizmatlar yoki mahsulotlar o'zgargandagi o'zgarishlar yoki taklif qilgan strategik qadriyatlar asosida kelib chiqadigan risklar haqidagi tahlilni o'tkazing.
4. Tizim, protsedura yoki texnologiyalarning muvaffaqiyatini ta'minlashda xavfli yo'nalishlarni aniqlang.
Risk identifikatsiya qilishning tajribali xodimi yoki tashkilotchilar tomonidan amalga oshirilishi tavsiya etiladi. Ayni paytda, har bir hodisa uchun qaror qabul qilish, boshqarish va sukutga solish bo'yicha usullarni ham belgilashga ehtiyot etiladi.
Zaiflikni nazorat qilish vositalari tashkilotning axborot texnologiyalari infratuzilmasidagi xavfsizlik xatarlarini boshqarish va kamaytirish uchun zarurdir. Ushbu vositalar kiber tahdidlar va hujumlardan himoyalanish uchun dasturiy ta'minot, apparat va tarmoq tizimlaridagi potentsial zaifliklarni aniqlash, ustuvorlik qilish va bartaraf etishga yordam beradi. Ba'zi umumiy zaifliklarni boshqarish vositalariga quyidagilar kiradi:
1. Zaiflik skanerlari: Bu vositalar tarmoq va tizimlarni ma’lum zaifliklar, noto‘g‘ri konfiguratsiyalar va xavfsizlikning zaif tomonlari uchun avtomatik ravishda skanerlaydi. Ular aniqlangan muammolar bo'yicha hisobotlarni taqdim etadilar va tuzatish ishlariga ustuvor ahamiyat beradilar.
2. Yamoqlarni boshqarish tizimlari: Ushbu vositalar tashkilotning AT muhitida dasturiy ta'minot va ilovalarga xavfsizlik yamoqlari va yangilanishlarni joylashtirish jarayonini avtomatlashtiradi. Ular tizimlarning eng so'nggi xavfsizlik tuzatishlari bilan yangilanganligini ta'minlashga yordam beradi.
3. Xavfsizlik axboroti va hodisalarni boshqarish (SIEM) yechimlari: SIEM vositalari potentsial zaifliklar va xavfsizlik buzilishlarini aniqlash uchun tashkilot tarmog'idan xavfsizlik hodisalari ma'lumotlarini to'playdi va tahlil qiladi. Ular real vaqt rejimida monitoring va shubhali harakatlar haqida ogohlantirishlar beradi.
4. Konfiguratsiyani boshqarish vositalari: Bu vositalar AT infratuzilmasi boʻylab xavfsizlik konfiguratsiyasi va siyosatlarini boshqarish va tatbiq etishda yordam beradi, xavfsizlikning eng yaxshi amaliyotlari va standartlariga rioya qilishni taʼminlaydi.
5. Zaifliklarni boshqarish platformalari: Ushbu keng qamrovli vositalar zaifliklarni skanerlash, baholash, ustuvorliklarni aniqlash va bartaraf etish uchun markazlashtirilgan platformani ta'minlaydi, ko'pincha boshqa xavfsizlik vositalari va tizimlari bilan integratsiyalashadi.
6. Tahdid razvedkasi platformalari: Ushbu vositalar paydo bo'layotgan kibertahdidlar haqida ma'lumot to'playdi va tahlil qiladi, zaifliklarni faol ravishda bartaraf etish va ularning xavfsizlik holatini mustahkamlash uchun tashkilotlarga amaliy tushunchalar beradi.
Ushbu zaifliklarni nazorat qilish vositalaridan foydalangan holda, tashkilotlar o'zlarining xavfsizlik holatini yaxshiroq tushunishlari, tuzatish harakatlariga ustuvor ahamiyat berishlari va potentsial kiber tahdidlar va hujumlarga nisbatan umumiy chidamliligini oshirishlari mumkin.
Aktiv - bu jismoniy shaxs, korporatsiya yoki mamlakat egalik qiladigan yoki kelajakda foyda keltirishini kutgan holda nazorat qiladigan iqtisodiy qiymatga ega resurs. Aktivlar turli shakllarda bo'lishi mumkin, masalan, pul mablag'lari, investitsiyalar, ko'chmas mulk, intellektual mulk, asbob-uskunalar va boshqalar. Ular odatda moddiy aktivlar (mashinalar yoki binolar kabi jismoniy xususiyatlar) va nomoddiy aktivlarga (patentlar, savdo belgilari va gudvil kabi) bo'linadi.
Moliyaviy nuqtai nazardan, aktivlar balansning muhim tarkibiy qismlari bo'lib, daromad olish, biznes operatsiyalarini osonlashtirish yoki kelajakdagi iqtisodiy foydani ta'minlash uchun ishlatiladi. Aktivlarning tarkibi va qiymatini tushunish shaxs yoki tashkilotning moliyaviy sog'lig'ini baholash va investitsiya qarorlarini qabul qilish uchun juda muhimdir.
Bundan tashqari, aktivlar investitsiya va portfelni boshqarishda muhim rol o'ynaydi, bu erda ular diversifikatsiyalangan portfellarni yaratish va potentsial daromad olish uchun ishlatiladi. Umuman olganda, aktivlar iqtisod va moliyaviy tizimlar faoliyati uchun asos bo'lib, boylik yaratish va iqtisodiy o'sish uchun qurilish bloklari bo'lib xizmat qiladi.
Risk tushunchasi biror harakat, faoliyat yoki hodisa natijasida paydo bo’la oladigan zarar uchun ehtimolsizlikni ifodalaydi. Riskning mavzusi va o’lchami faoliyatning turlariga va kontekstiga qarashli o’zgarmoqda.
Sodir bo’lishi mumkin bo’lgan zararlar, riskning yo’nalishiga asosan, moliyaviy zarar, jismoniy zarar, o’lik, xuquqiy zararlar va boshqalar bo’lishi mumkin. Riskni rejalashtirish, boshqarish va kamaytirish jarayonlari tarkibiy qo’llashning muhim modellasiga aylandi.
Rivojlanayotgan korxonalarning, moliyaviy muassirlar, yuridik voqelar, siyosiy fursatlar o’zgarishlarini o’rganishda risk menejmentining ahamiyati juda katta. Bu jarayon, topshiriqlar va maqsadlarni tugatish samaradorligi uchun rivojlanish faoliyatida muhim ahamiyatga ega.
Yuridik tizimida ham risk sistemalarining bormi va qanday ifodasini oladi. Aynan shu yo’l – ishni tashkillashtirish, rezervlar yaratishning yomon natijalariga oldindan qo’yishdir.
|
