ob’ektni
ko‘rsatishdagi
vaqt
cheklovlari–
ya’ni,
ob’ektlarniko‘rsatishdamavsumiylikni,
kunningma’lumbirsoatini,
oyningma’lumbirkuninihisobgaolishninazardatutadi.
Ekskursiyaxizmatijarayoniekskursantgazerikishvaqiziqishnipasayishigaolibkel
masligiuchunko‘psonliob’ektlarbilanto‘ldiribqo‘yilmasligikerak.
Ekskursiyaxizmatiningengoptimaldavomiyligi
2-4
soatbo‘lib,
buvaqtichidaekskursant
10-20
taob’ektlarniko‘rishimumkin.
Ekskursiyaxizmatigabittaob’ekt
(arxitekturayodgorligi)
vaob’ektlarguruhi
(
tarixiyyodgorliklar, tabiiyob’ektlar, muzeyeksponatlari) kirishimumkin. Ob’ektlar
jamlanmasi ekskursiya mavzusivaishtirokchilartarkibidan kelib chiqqan holda
tanlanadi.
Hozirgivaqtdarespublikamizdadavlatro‘yxatida
7
mingdanortiqtarixiyarxeologikvamadaniyyodgorliklar,
muzeylarimizdaesa
10
mingdanortiqeksponatlarsaqlanmoqda.
Shaharbilantanishuvmavzusidagiekskursiyadafaqattarixiyyodgorliklarniko‘rsat
ishnoto‘g‘ribo‘ladi.
Agarmarshrutdayodgorliklardantashqariboshqainshootlar,
ko‘chalar,
maydonlar,
xiyobonlar,
tarixiyjoylar,
tabiatyodgorliklarikiritilsabuekskursantlartaassurotiniboyitadi.
Yangiekskursiyamavzusinitayyorlashjarayonidaob’ektlarnijoyidao‘rganishm
aqsadgamuvofiqdir. Zarur ma’lumotlarni kitob, albom, rasm kabi manbalardan
olish mumkin. Gidning ekskursiya ob’ektini bevosita o‘zjoyida o‘rganishiguruhni
95
to‘g‘ri joylashtirishga, uni samarali ko‘rsatishga yordam beradi. Ob’ektlar
tanlangandanso‘ng, har bir ob’ektga kartochka(pasport) tuziladi. Ob’ektkartochkasi
ma’lumotlaridanshuvakelajakdagi mavzularnitayyorlashdahamfoydalanishmumkin.
Ob’ekt kartochkasiga quyidagi ma’lumotlar kiritiladi:
1. Ob’ekt nomi (dastlabki va zamonaviy ) shuningdek, aholi orasida
ishlatiladigan nomi;
2. Ob’ekt bilan bog‘liq bo‘lgan tarixiy voqealar, uningvaqti;
3. Ob’ektning joylashgan joyi, uning pochta manzili, hududi (shahar,
qishloq, sanoat tashkiloti);
4. Ob’ekttavsifi(borishyo‘li,
muallifi,
qandaymateriallardantayyorlanganligi, memorialtaxtadagiyozuvi);
5. Ob’ekthaqidama’lumotberuvchimanbalar
(adabiyotlar,
arxivma’lumotlari,
og‘zakiijodiyot,
bosmadanchiqarilganasosiyishlarvachiqarilmaganqo‘lyozmalar);
6. Ob’ektningsaqlanganlikholati(yodgorlikahvolivahududi,
oxirgirestavratsiyavata’mirlashishlarisanasi);
7. Ob’ektqaysitashkilothimoyasida;
8. Ob’ekt qaysi mavzudagi ekskursiyalarda foydalaniladi;
9. Kartochkani tuzish sanasi va tuzuvchining ismi, familiyasi.
Kartochkaga ob’ektning oldingi va hozirgi ko‘rinishdagi rasmi tikiladi.
Tabiiy, arxitektura, arxeologik yodgorliklar kartochkasiga boshqa ma’lumotlar ham
ilova
qilinishi
mumkin,
masalan,
me’moriyob’ektkartochkasigauyerdayanahaykalmavjudligi,
devordagiyozuvlarvayodgorliklarningdekorativbezaklari
(ichkivatashqarisi),
binokonstruksiyasi,
texnikholatito‘g‘risidama’lumotlarkiritiladi.
Mintaqadagibarchaekskursiyaob’ektlarigakartochkalarningmavjudligiyangiekskursi
yamavzularinitayyorlashjarayoninitezlashtiradi.
96
Xulosaqilibshuniaytishmumkinki,
ekskursiyaxizmatijarayonidaob’ektlarmavzuniyoritadi,
ekskursantlarningdiqqatmarkazidaturadi, gidninghikoyalariniisbotlaydi.
|
