• TADQIQOT NATIJALARI
    		•

    TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI




    Download 0,59 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet3/4
    Sana04.12.2023
    Hajmi0,59 Mb.
    #110983
    1   2   3   4
    Bog'liq
    axborot-xavfsizligini-ta-minlashning-asosiy-vazifalari-va-darajalari

    TADQIQOT MATERIALLARI VA METODOLOGIYASI 
    Kriptografiyaning ochiq ma`lumotlarni shifrlash masalalarining matematik uslublari bilan 
    shug’ullanishi to’g’risida yuqorida aytib o’tildi. 
    Kriptotahlil esa shifrlash uslubi (kaliti yoki algoritmi) ni bilmagan holda shifrlangan 
    ma’lumotni asl holatini (mos keluvchi ochiq ma’lumotni) topish masalalarini yechish bilan 
    shug’ullanadi. 
    Hozirgi zamon kriptografiyasi quyidagi bo’limlarni o’z ichiga oladi: 
     
    Simmetrik kriptotizimlar. 
     
    Ochiq uslubga yoki yana boshqacha aytganda ochiq kalitlar algoritimiga 
    asoslangan kriptotizimlar. 
     
    Eliktron raqamli imzo kriptografik tizimlari. 
     
    Kriptotizimlar uchun kriptobardoshlik kalitlarini ishlab chiqish va ulardan 
    foydalanishni boshqarish. 
    Tadqiqot materiallari va metodologiyasi.
    TADQIQOT NATIJALARI 
    Axborot xavsizligini ta’minlash muntazam va kompleks xarakterga ega ko’p qirrali 
    faoliyatni amalga oshirishni ko’zda tutadi. Uni amalga oshirishda axborot xavsizligidan 
    manfaatdor taraflar oldida qo’yiladigan vazifalarga alohida e’tibor berish zarur. Ushbu turli-
    tuman vazifalarni bir necha quydagi asosiy guruhlarga ajratish mumkin: 
    1. 
    Axborotdan foydalanishni ta’minlash, ya’ni maqbul vaqt mobaynida axborot 
    xizmatini olish hamda axborotni olishda ruhsatsiz taqiqlanishni bartaraf etish; 
    2. 
    Axborot 
    yaxlitligini 
    ta’minlash, 
    ya’ni 
    axborotning 
    ruxsatsiz 
    modifikatsiyalanishini yoki buzilishini bartaraf etish; 
    3. 
    Axborot konfidensialligini ta’minlash, ya’ni axborotdan ruxsatsiz tanishishni 
    bartaraf etish. 
    Axborot xavfsizligi – mamlakat madaniy mulkining, xo’jalik sub’ektlari va fuqorolar 
    intellektual mulkining, davlat va kasbiy sirga maxsus ma’lumotlarning ishonchli 
    himoyalanganligi holati. 
    Odatda, bir-biridan axborat xavsizligining huquqiy, texnik, moliyaviy, tashkiliy va 
    boshqa resursli ta’minot bilan farqlanuvchi axborat xavsizligi sub’ektlarining quyidagi to’rtta 
    kategoriyasi ajratiladi: 
    - 
    butun bir davlat; 
    - 
    davlat tashkilotlari; 
    - 
    tijorat tuzilmalari; 
    - 
    alohida fuqoralar. 
    MUHOKAMA 
    Yuqorida keltirilgan axborot xavsizligini ta’minlashdagi asosiy vazifalar qamrab olgan 
    quyidagi keng spektrli masalalarni ko’rib chiqish joiz hisoblanadi: 

     
    SCIENCE AND INNOVATION
    INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 
    UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
    641 
    - 
    konfidensiallik; 
    - 
    yaxlitlik; 
    - 
    indentifikatsiya; 
    - 
    autentifikatsiya; 
    - 
    vakolat berish; 
    - 
    foydalanishni nozoratlash; 
    - 
    mulklik huquqi; 
    - 
    sertifikatsiya; 
    - 
    imzo; 
    - 
    voz kechmaslik; 
    - 
    sanasini yozish; 
    - 
    olganligiga tilxat berish; 
    - 
    bekor qilish; 
    - 
    anonimlik. 
    Yuqorida keltirilgan vazifalar mavjud axborot dunyosi ehtiyojiga asosan tavsiflangan. 
    Vaqt o’tishi bilan ba’zi vazifalar o’z dolzarbligini yo’qotishi va aksincha, yechimini kutuvchi 
    yangi vazifalar paydo bo’lishi mumkin. 

    Download 0,59 Mb.
    1   2   3   4




    Download 0,59 Mb.
    Pdf ko'rish