Ш. М. Мирзиёев Ўзбекистон Республикаси

1 2

shахsiy kоmpyutеrlаr

yukоri tехnоlоgiyolаrning rivоjlаnishi o'zidа 10 minglаb trаnzistоrlаrni birlаshtirgаn kаttа intеgrаl sхеmаlаrning yarаtilishigа оlib kеldi. bu esа iхchаm shахsiy kоmpyutеrlаrni ishlаb chiqishgа imkоn bеrdi.
1970 yildа Intel firmаsidа Mаrshiаn Edvаrd Хоff tоmоnidаn birinchi mikrоprоtsеssоr Intеl 4004 ning yorаtilishi shахsiy kоmpyutеr yarаtilishigа qo'yilgаn muhim qаdаm bo'ldi.
1970 yil Intel 4004 - 4 bit
1972 yil Intel 8008 - 8 bit
1981 yil IBM PC - 8 bit
1993 yil Pentium - 64 bit
1997 yil Pentium II - …

zаmоnаviy shахsiy kоmpyutеrlаr birinchi shахsiy kоmpyutеrlаrgа nisbаtаn iхchаm vа ming mаrtа ko'p tеzkоrlikkа egа bo'lib, (sеkundigа bir nеchа milliаrd оpеrаtsiya bаjаrishi mumkin). hаr yili dunyodа qаriyb 200 milliоn kоmpyutеr ishlаb chiqаrilаdi.

nаnоkоmpyutеr — o'lchаmi bir nеchа nаnоmеtr kеlаdigаn elеktrоn (mехаnik, biоkimyoviy, kvаntli) tехnоlоgiyolаrgа аsоslаngаn hisоblаsh qurilmаsi.

Axborotlarni saqlash qurilmalari. Qattiq disklar, ularning xavfsizligi va konfidensialligi (maxfiyligi).
Vinchestor - qattiq disk NDD ( Xard Disk Driree) . Qattiq magnit disk kompyuterda ishlanadigan programmalar va ma’lumotlarni doimiy saqlash uchun qo’llaniladi. Ular OS programmalari, taxrirlagichlar, programma sistemalari, amaliy programmalar va x.k. Vinchester OX hisoblamaganda boshqa qurilmalar ichida eng tez yuqori qo’zg’alish ( 7- 20 millisekund, ms) va o’qish-yozishni 5 Mbaytgacha tezligini ta’minlaydi.

Xotira ma’lumot va programmalarni saqlash uchun xizmat qiladi va ular bir necha turga bo’linadi: operativ xotira. KESH xotira, BIOS (doimiy xotira) , CMOS (yarim doimiy xotira) va videoxotira .

Tezkor operativ xotira kompyuterning muhim qismi bo’lib, prosessor undan amallarni bajarish uchun programma, berilganlarni oladi va amalni bajarib, natijani yana unda saqlaydi. Kompyuter o’chirilsa, tezkor xotipada saqlanayotgan programmalar berilganlar yo’q bo’lib ketadi. RAM ( random acctss memory, - ya’ni ixtiyoriy kirish mumkin bo’lgan).
Xotiraning katta-kichikligiga qarab, u yoki bu programmalar majmuini ishlata olish mumkin. 1 Mbayt - DOS
4 Mbayt - W – 3.1
16 Mbayt - W – 95
32 Mbayt - W NT,lokal tarmoq, Photoshop,Pentium 2,3.

Kesh xotira – kompyuter ishlash tezligini oshirish uchun ishlatiladi. U tezkor xotira va mikroprosessor orasiga joylashgan bo’lib, bajariladigan amallar tezdir. Shuning uchun kompyuter xotirasining ko’proq ishlatiladigan qismi nushasini KESH xotipada saqlab turadi. Pentium 2,3 kompyuterlarda KESH xotira 512 Kb ni tashkil qiladi.

Doimiy xotira - BIOS – Basic Inrut Outrut System – kiritish-chiqarishning asosiy sistemasi. Ulardagi ma’lumotlar mikrosxema tayyorlanayotganda kiritib qo’yiladi. Bunday xotipadan faqat o’qish mumkin . Shuning uchun ham u ROM (Read Only Memory - faqat o’qish uchun ) deb ataladi. Bu xotira kompyuter jihozlarini ishlashini tekshirish, OS ni boshlang’ich yuklanishini ta’minlash, qurilmalarga xizmat ko’rsatishning asosiy funksiyalarini bajarish uchun xizmat qiladi. BIOS da, shuningdek kompyuter konfigurasiyasini saqlovchi Setup programmasi ham joylashgan bo’ladi. Bu programma masalan, videokontroller, qattiq disk va disket diskovodi, undan tashqari parollar o’rnatish va boshqa xizmatlar qiladi. DEL tugmasi orqali chaqiriladi.

Videoxotira - u monitor ekraniga chiqariladigan tasvirni saqlashga xizmat qiladi. Videokontroller tarkibiga kiradi.
Qattiq diskka xizmat ko`rsatish amallari deganda nima tushuniladi? Ma’lumki, kompyuter elektr tarmog`iga ulanganda vinchester diskchalari harakatga tushadi va uning aylanish tezligi minutiga 6500-10000 martagacha yetadi. Bu juda katta tezlik. Xuddi shuningdek, kompyuterning boshqa qurilmalari ham ish jarayonida katta kuchlanishga ega bo`ladi va elektr toki o`tishi natijasida o`zidan issiqlik chiqaradi. Qattiq diskka ko`rsatiladigan xizmatlar undagi ma’lumotlarga ishlov berishdan iborat. Ularni qanday amalga oshirishni ko`rib chiqamiz