|
Shaxsiy kompyuterning asosiy bloklari
|
| bet | 7/10 | | Sana | 26.06.2024 | | Hajmi | 381,91 Kb. | | #265869 |
Bog'liq 17Tizimli blok va uning tuzilmasiKengaytirish slotlari
Agar shaxsiy kompyuterlarga qo‘shimcha qurilmalar o‘rnatish imkoni bo‘lmaganda edi, ular bugungi kundagidek mashhur va ommaviy bo‘lib ketishlari amri mahol bo‘lib qolar edi. Unifikatsiya qilingan (bir xillikka keltirilgan) mahsulotlar oyoqni yo siquvchi, yo kattaroq keladigan standart botinkalar singari har qanday iste’molchining individual talablarini qondira olishlari mumkin emas.
Foydalanuvchining shaxsiy muammolarini hal qilish uchun tizimli platalarda kengaytirish slotlari o‘rnatilgan (3.19-rasm), ularga aniq ish uchun qo‘shimcha platani xuddi "tashqi" videoadapterni o‘rnatgandek kiritib, o‘rnatib qo‘yish mumkin. Masalan, bastakor o‘z kompyuteriga yangi kompozitsiya yaratish uchun professional ovoz platasini o‘rnatishi mumkin. Ilmiy xodim esa mamnuniyat bilan olamning yaralishi sirlarini tadqiq qilishda ma’lumotlar to‘plashni avtomatlashtirishga yordam beruvchi analog-raqamli aylantirish (ARA) platasini qo‘shadi va hokazo.
20-rasm. Tizimli platadagi kengaytirish slotlari:
1. - AGP slotiga o‘rnatilgan videoadapter;
2. - PCI sloti;
3. - CMOS - xotira batareykasi;
4. - ISA sloti;
5. - ISA slotiga qo‘yilgan (o‘rnatilgan) ovoz kartasi;
6. - protsessorning kuleri.
ISA slotlari (3.19-rasmda pastdagi eng uzunlari) eng birinchi chiqqan IBM PC kompyuterlarida paydo bo‘lgan. Vaqt o‘tishi bilan ularning imkoniyatlari axborotga ishlov berish tezligiga bo‘lgan muttasil o‘sib boruvchi talablarni qondirish uchun yetarli bo‘lmay qoldi, shuning uchun hozir tizimli platalarida turli xil slotlarning to‘liq to‘plami o‘rnatiladi. Chekka (periferiyadagi) yangi uskunalar uchun PCI slotlari (ular markazda) ko‘zda tutilgan, videokarta uchun esa AGP sloti (yuqorida) mo‘ljallangan. Shuni esda tutish lozimki, garchi tez-tez uchrab turuvchi bir nechta variant mavjud bo‘lsa ham, har bir tizimli plata slotlarining miqdori va to‘plami faqat unga xos bo‘ladi. Albatta, agar o‘zingizda yangi kompyuterga qo‘yishni xohlagan eski platalaringiz bo‘lmasa, sotib olayotgan kompyuterdagi slotlarning turi haqida ko‘p bosh qotirmasa ham bo‘ladi. Ko‘pchilik hollarda tizimli plataga istalgan paytda siz kompyuter do‘konidan sotib olishingiz mumkin bo‘lgan 3 tadan 5 tagacha qo‘shimcha uskunani o‘rnatish mumkin.
Tashqi uskunalarning interfeysi
Kompyuterga turli xildagi tashqi uskunalarni ulash mumkin. Sizga qog‘ozda qandaydir hujjatni yoki o‘zingiz yozgan hikoyani chop etish zarur bo‘lsa, kompyuterga printerni osonlikcha ulashingiz mumkin. Shuni ta’kidlash kerakki, eng sifatli printerlar hatto rangli fotosuratlarni ham chop etishlari mumkin. Bu nusxani fotolaboratoriyadagi aslidan ajrata olmaysiz. Sotuvda yaqinda paydo bo‘lgan raqamli fotoapparatlar, foto ishlab berishning butun jarayonini kompyuterda o‘tkazishga mo‘ljallangan va buning uchun fotoapparatlar raqamli maxsus interfeys, ko‘pincha, USB interfeysi bilan ta’minlangandir.
Tashqi uskunalarni turli interfeyslar bilan ulash uchun kompyuterning orqa panelida tegishli ajratish joylari (rez’yomlar) joylashtirilgan, kompyuterlarning eski tiplarida bu ajratish joylari tizimli plataga tasma kabellar yordamida ulangan yoki kengaytirish platalarida joylashtirilgan bo‘lar edi. ATX standartlarning paydo bo‘lishi bilan interfeyslarning ajratish joylarini tizimli platada joylashtira boshladilar.
21-rasm. Tizimli platadagi interfeysning ajratish joylari.
Interfeyslarning standart to‘plamiga sichqon va klaviaturani ulash uchun PS/2 ajratish joyi, modem va sichqon uchun 2 ta COM port, printer uchun parallel port kiradi. Zamonaviy tizimli platada ishlab chiquvchilar eski interfeyslarni ertami-kechmi siqib chiqarishlariga umid qilgan USB-uskunalari uchun ikkita majburiy ajratish joyi bo‘lishi shart. Agar tizimli plataga ovoz protsessor integrallangan bo‘lsa, audio uskunalarni ulash uchun yana uchta ajratish joyi yaratilgan bo‘ladi. Bir qator tizimli platalarda telefon simlari va lokal tarmoqni ulash uchun ajratish joylari bor modem hamda tizimli karta o‘rnatilgan.
|
| |
