|
Shifrlash usullari Guruh: 651-18 Bajardi: Quralov n o’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va
|
| bet | 4/5 | | Sana | 15.01.2024 | | Hajmi | 15,72 Kb. | | #137466 |
Bog'liq Shifrlash usullari Guruh 651-18 Bajardi Quralov N-fayllar.org 4-SINF Jismoniy tarbiya ish reja 2021-yil, maktab, 4.PEDAGOGIKANING KASBIY KOMPETENTLIGINING TUZILISHI, VA MAZMUNI, Mustaqillikka erishish arafasidagi ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, REFERAT, FAZK, Mustaqil ish Mavzu Simmetrik shifrlash tizimlari. Bajardi 009-, Kiberhuquq sohasiga oid milliy va xalqaro standartlar, Kiberhuquq sohasiga oid milliy va xalqaro standartlarХ(i)=(Y(i))d(modn).
Мисол. сўзини шифрлаш ва расшифровка қилиш талаб этилсин. Дастлабки сўзни шифрлаш учун қуйидаги қадамларни бажариш лозим.
1-қадам.p=317 ва q=447 танлаб олинади.
2-қадам. N= 317*447=141699 ҳисобланади.
3-қадам. Эйлер функцияси аниқланади.
4-қадам. Ўзаро туб сон сифатида e=3 сони танлаб олинади.
5-қадам.шартини қаноатлантирувчи d сони танланади.
(f*1+1)/e=хақиқий сон
140936*1+1/3=46979
d=46979
6-қадам. Дастлабки сўзнинг алфавитдаги харфлар тартиб рақами кетма-кетлигига мос сон эквиваленти аниқланади. Q харфига -17, U харфига-21, R харфига -18, A харфига -1, L харфига -12, O харфига -15, V харфига -22, N харфига -14, U харфига -21, R харфига -18, X харфига -24, I харфига -9, S харфига -19, S харфига -19, A харфига -20.
Блок узунлиги бутун сонлар ичидан шартини қаноатлантирувчи минималь сон сифатида аниқланади. =141699 бўлганлиги сабабли=46979.
Демак, дастлабкиматнкетма-кетликкўринишидаифодаланади.
7-қадам.кетма-кетлиги очиқ калит {7,33} ёрдамида шифрланади:
Y(1)=(173)(mod141699)= 4913
Y(2)=(213)(mod 141699)=9261
Y(3)=(187)(mod141699)=5832
Y(4)=(13)(mod 141699)= 1
Y(5)=(123)(mod 141699)= 1728
Y(6)=(153)(mod 141699)= 3375
Y(7)=(223)(mod 141699)= 10648
Y(8)=(143)(mod 141699)= 2744
Y(9)=(213)(mod 141699)= 9261
Y(10)=(183)(mod 141699)= 5832
Y(11)=(243)(mod 141699)= 13824
Y(12)=(93)(mod 141699)= 729
Y(13)=(193)(mod 141699)= 6859
Y(14)=(193)(mod 141699)= 6859
Y(15)=(13)(mod 141699)= 1
Шифрлангансўз Y(i)=<4913,9261,5832,1,1728,3375,10648,2744,9261,5832,13824,729,6859,6859,1>
Шифрлангансўзнирасшифровка қилишмахфийкалит {3,46979} ёрдамидабажарилади.:
Y(1)=(49133)(mod 141699)=17
Y(2)=(92613)(mod 141699)=21
Y(3)=(58323)(mod 141699)=18
Y(4)=(13)(mod 141699)=1
Y(5)=(17283)(mod 141699)=12
Y(6)=(33753)(mod 141699)=15
Y(7)=(106483)(mod 141699)=22
Y(8)=(27443)(mod 141699)=14
Y(9)=(92613)(mod 141699)=21
Y(10)=(58323)(mod 141699)=18
Y(11)=(138243)(mod 141699)=24
Y(12)=(7293)(mod 141699)=9
Y(13)=(68593)(mod 141699)=19
Y(14)=(68593)(mod 141699)=19
Y(15)=(13)(mod 141699)=1
Дастлабки сон кетма-кетлиги расшифровка қилинган кўринишида дастлабки матн билан алмаштирилади.
Келтирилган мисолда ҳисоблашларнинг соддалигини таъминлаш мақсадида мумкин бўлган кичик сонлардан фойдаланилд
Xulosa
Hozirgi kunda Kriptografiya axborotlarni xavfsiz saqlash uchun zarur bo’lgan va kun sayin rivojlanib borayotgan soha hisoblanadi. Harbiy sohalarda, davlat sirlari,bank-moliya ishlari va h.k. larda juda qimmatli ma’lumotlar mavjud ekanini bilgan holda ularga hujum uyushtiruvchilar ham ko’p ekanligini bilamiz. Bu muammolarni bartaraf qilishda gibrid kriptotizimlar muhim ahamiyat kasb etadi. Yuqorida u haqida batafsil to’xtalib o’tdik. Nafaqat katta-katta ma’lumotlarning xavfsizligi uchun balki shaxsiy ma’lumotlarimizni xavfsiz saqlash uchun ham, kimgadir biror muhim xabarni yetkazish uchun ham kriptografiyaga murojaat qilamiz.Shunday qilib kriptotizimlar va ularning algoritmlari juda muhim hisoblanadi.
|
| |
