|
Simsiz keng polosali aloqa tizimlarining rivojlanishiBog'liq Eshonqulov Almurod Axmad o‘g’li
часть
1
«
Научный импульс
»
Октябрь
, 2022
61
Ethernet ishlab chiqildi (keyinchalik u IEEE 802.3 maqomini oldi);
−
80 yillarda ma’lumot
uzatish bo‘yicha harbiy tizim
- ARPANET dastlab milliy, keyin esa xalqaro miqyosdagi umumiy
foydalanish tarmog‘i
- INTERNET ga aylandi.
Bu yerda shuni ta’kidl
ab ketish zarurki, simsiz keng polosali texnologiyalarning
rivojlanishi axborot xavfsizligini ta’minlash masalalarini yanada dolzarb qiladi. Simsiz
tarmoqlar ishlatilganda asosiy tahdidlar xabarlarni, parollarni, kredit kartochkalar
nomerlarini ilib olish,
to‘langan ulanish vaqtini o‘g‘irlash, kommunikatsion markazlar ishiga
aralashish va boshqalar hisoblanadi. Bu muammolar aloqa standartlarini takomillashtirish
jarayonida hal qilinadi.
Simsiz texnologiyalar nazariyasida ularni tasniflashda turli yondashishlar mavjud.
Jumladan, raqamli va analog, tor va keng polosali texnologiyalar ajratiladi. Raqamli
texnologiyalar xaqida gap ketganda ko‘pincha signal ham raqamli (diskret) shaklga ega
bo‘lishi tushuniladi. Bu tushuncha ko‘proq simli tarmoqlar uchun to‘g‘ri bo‘ladi.
Simsiz
tarmoqlarda esa “raqamli” belgisi radiokanal orqali uzatiladigan axborotlarga tegishli, ammo
radiosignalni o‘zi esa hali ham garmonika shaklidagi modulyatsiyalangan analog signali
bo‘ladi.
Tor va keng polosali tizimlar orasidagi farqni ham oson ani
qlab bo‘lmaydi (ular
orasidagi chegara ham texnologiyalar rivojlangan sari yuqoriga siljimoqda). Shuningdek, bu
belgiga nisbatan ham simli va simsiz texnologiyalarda qabul qilingan tushunchalar orasida
farq kuzatiladi.
Simsiz tarmoqlarda nazariy qabul qilinishicha, ishchi polosasining keligi F bu polosaning
markaziy chastotasi f
c
dan ancha kam (ya’ni, F/f
c
<< 1) bo‘lgan tizim tor polosali hisoblanadi.
Aks holda, tizim keng polosali hisoblanadi. Amalda esa hozirgi vaqtda 1,25 MGsdan 40M
Gsgacha kenglikdagi kanallarni ishlatadigan texnologiyalar keng polosali tizimlar turkumiga
kiritiladi. Shuningdek, keng polosali texnologiyalar yuqori ma’lumot uzatish tezligini (1
Mbit/sekundan dan past emas) ta’minlaydi.
Mazkur qo‘llanmada keng polosali simsiz raqam
li tizimlar sinfiga kiradigan
texnologiyalar yoritiladi va ularni sinflarga bo‘lishda ko‘pincha quyidagi yondashuvlar
ishlatiladi:
1. Aloqaning uzoqligi bo‘yicha tarmoqlar quyidagi sinflarga ajratiladi:
−
Bir necha detsimetrlardan bir necha dekametrlargacha radioqamrovga ega simsiz
personal tarmoqlar (ingl. Wireless Rersonal Area Networks - WPAN). Periferiya qurilmalari,
turli hisoblagichlar, xabarchilar va boshqalar bilan aloqa uchun mo‘ljallangan. Bu
texnologiyalarga misollar Bluetooth, RFID, ZigBee texnologiyalar hisoblanadi.
−
Bir necha yuzlab metrlargacha ta’sir etish radiusili simsiz lokal tarmoqlar (ingl.
Wireless Local Area Networks - WLAN). Ular
ofis (tashkilot) ichidagi (ba’zan ofislararo) aloqani tashkil etish uchun mo‘ljallangan.
Ular qatoriga Wi-Fi, DECT, Femto-
sota kabi texnologiyalarni qo‘shish mumkin.
−
Bir necha, hatto o‘nlab kilometrlargacha qamrov radiusiga ega shahar (hudud)
ko‘lamidagi simsiz tarmoqlar (ingl. Wireless Metropolitan Area
Networks - WMAN). Yirik
Международный
научный
журнал
№
3
(100),
|
| |
