Международный
научный
журнал
№
3
(100),
часть
1
«
Научный
импульс
»
Октябрь
, 2022
60
SIMSIZ KENG POLOSALI ALOQA TIZIMLARINING RIVOJLANISHI
Eshonqulov Almurod Axmad o‘g’li
Islom Karimov nomidagi Toshkent Davlat Texnika Universiteti
II- bosqich magistratura talabasi
Annotatsiya
:
Ushbu maqola simsiz keng polosali aloqa tarmoqlarining asosiy
zamonaviy texnologiyalarini samarodorligi rivojlanish bosqichlariga bag’ishlangan bo’lib,
aloqa sohasida o’rni va ishlash
faoilayati bilan tanishib chiqiladi.
Kalit
so’zlar:
Wifi, WiMax, Internet, Wlan, radio, aloqa chastota diapazoni.
Simsiz keng polosali ulanish (SKPU) texnologiyalari infokommunikatsion
texnologiyalarning nimsinfi hisoblanadi va bir biridan olisdagi ikki v
a undan ortiq ob’ektlar
oralig‘ida simli ul
anishsiz axborot uzatish uchun ishlatiladi.
Simsiz aloqa uchun
radioto‘lqinlar, infraqizil, optik yoki lazerli nurlanishlar ishlatilishi mumkin. Hozirgi vaqtda
foydalanuvchilarga Wi-Fi, WiMAX,
Bluetooth, RFID, Zig
Bee kabi “tijorat” nomlari bilan
ma’lum bo‘lgan ko‘plab simsiz texnologiyalar mavjud.
Simsiz texnologiyalarning rivojlanishida uy foydalanuvchilari ham katta rol o‘ynashadi.
Uy tarmog‘ida qancha ko‘p qurilmalar bo‘lsa, ularni bog‘laydigan simlar ham uyni s
hunchalik
kuchli o‘rab oladi. Va bu simsiz texnologiyalarga o‘tishga sabab bo‘ladi. Zamonaviy uyning
qulaylik darajasini oshirish, ya’ni uning barcha tuzilmalari va ob’ektlarini (kompyuterlar,
televizor,
raqamli fotokamera, uy musiqiy markazi, qo‘riqlash t
izimi, iqlim tizimi,
maishiy
texnika va boshqalar) bir tizimga birlashtirish
–
bu “aqlli uy” g‘oyasining asosidir va bunda
simsiz texnologiyalardan foydalanish ko‘zda tutilgan.
Simsiz keng polosali ulanish texnologiyalari simsiz va tarmoq texnologiyalari sinergiyasi
namunasi hisoblanadi va juda katta rivojlanish istiqboliga ega. Shu sabab simsiz keng polosali
texnologiyalar tarixining boshlanishi deb, qaysidur ma’noda, ilk radioaloqa paydo bo‘lishini
hisoblash mumkin. Ma’lumki, radioaloqaning birinchi omadl
i sinovlari 1893 yilda serb olimi
Nikola Tesla, keyinchalik 1895 yilda A.S.Popov va Italiyalik Gulelmo Markoni (Guglielmo
Marconi) tomonlaridan bir-birlaridan mustaqil ravishda amalga oshirildi. Bu kashfiyotlar
birinchi marta simsiz axborot uzatish imkoniy
atini ko‘rsatdi
va bu bilan aloqa rivojlani
shi
tarixida yangi erani boshladi. Keyin esa insoniyat qadamma
–
qadam simsiz aloqa va axborot
uzatish tizimlarida yanada katta yutuqlarga erishdi, xususan:
−
XX asrning 20 yillarida amplitudaviy modulyatsiyaning
bi
rinchi tijorat radiobloklari paydo bo‘ldi;
−
1933 yilda chastotaviy modulyatsiyali radio kashf qilindi va televidenie paydo bo‘ldi;
−
1946 yilda AT&T va Bell Systems (AQSh) kompaniyalari bo‘lajak so
tali
tizimlarning
timsoli bo‘lgan harakatdagi telefon aloq
a tajriba tizimini (ingl. MTS) ishga tushirishdi;
−
70 yillarning oxirlarida sotali aloqaning birinchi avlod - 1G tizimlari ishga
tushirildi;
−
1973 yilda lokal kompyuter tarmoqlarning birinchi protokoli -
