Tanlanmani boshlang‘ich statistik tahlili.
Topshiriq 1.1Matematik statistikada tadqiqotning asosiy ob'ekti bu
tanlanmadir. Hajmi
n bo’lgan tanlanma
deb bir hil sharoitda n– marta bitta
tajribani o’tkazish natijasida olingan
x
1
, x
2
, …, x
n
sonlarga aytiladi.Amaliyotda
tanlanma ko’pincha statistic qator ko’rinishida yoziladi. Buning uchun sonlar o’qi
k ta (5 dan 10 gacha bo’lgan ixtiyoriy son) o’zaro teng oraliqlarga bo’linadi,
oraliqlarning o’rtalari
z
i
topiladi va ushbu oraliqlarga
tegishli tanlanma
elementlari miqdori
n
i
hisoblanadi. Statistik qator deb (
z
i
, n
i
) ketma-ketliklar
juftligiga aytiladi. Quyidagi misolni kompyuterda
excel dasturidagi yechimini
ko’ramiz.
List 1 nomini «Topshiriq 1.1» nomiga o’zgartiramiz.
Tanlanma berilgan
14 18 16 21 12 19 27 19 15 20 27 29 22 28 19 17 18 24
23 22 19 20 23 21 19
Statistik qator tuzamiz, poligon va gistogramma chizamiz. EXCEL dasturini
ochamiz. A1 – katagiga “Boshlang’ich ma’lumotlar” deb yozamiz. Birinchi
ustunga (A2-A26 kataklariga) boshlang’ich ma’lumotlarni kiritamiz. Sonlar qaysi
sohada yotganini aniqlaymiz. Buning uchun tanlanmaning maksimal va minimal
elementlarini topamiz. V1 ga «Maksimum», S1ga «Minimum» deb yozamiz. V2va
S2 kataklarida «MAX» va «MIN» funksiyalarini aniqlaymiz. Buning uchun V2
katagida
fxfunksiyani
chaqiramiz, kategoriyada «Statisticheskie»degan qismini
tanlaymiz, tagidan MAKS funksiyasini qidiramiz va ustiga ikki marta
sichqonchani bosish orqali chaqirib olamiz. Funksiyaning argumenti sifatida A2-
A26 kataklarni belgilaymiz.Natija 29 soni bo’ladi. S2
katagini tanlab huddi shu
usul bilan MIN funksiyasini kiritamiz. Natija 12 soni bo’ladi.Hamma sonlar
[12;30] kesmaning ichida joylashgan.Uni to’qqizta (5 tadan 10 tagacha ixtiyoriy)
teng bo’lakka ajratamiz.
D1 katagida «Diapozonlar» deb yozib, D2 katagidan
boshlab intervallarni
yozamiz:
12-14, 14-16, 16-18, 18-20, 20-22, 22-24, 24-26, 26-28, 28-30.
E1 katagiga «Diapozonlarning yuqori chegaralari» deb yozamiz va E2-E10
kataklariga –
14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30sonlarini kiritamiz.
n
i
chastotalarni
hisoblash uchun «Statisticheskie» ichida joylashgan ChASTOTA funksiyasi
tanlanadi. Uni F2 katagiga kiritamiz.«Massiv dannыx» qatoriga tanlanmani ni
kiritamiz (A2-A26 kataklar). «Massiv intervalov» qatoriga
diapozonning yuqori
chegaralarini kiritamiz (E2-E10 kataklar). Natija F2-F10 kataklarida aks etadi.
Gistogrammani
chizish
uchun
VSTAVKA/DIAGRAMMA
tanlaymiz.Shundan so’ng: “GISTOGRAMMA”, “vid po vыboru” tanlanadi va
«DALEE» bosiladi, «DIAPAZON» qatoriga F2-F10 kataklari belgilanib kiritiladi,
«RYaD»degan joyda «PODPISI OSI X» qismiga E2-E10 kataklarini kiritamiz,
«DALEE» bosamiz «Gistogramma» deb nom beramiz: os X –
degan joyga
«Oraliqlar» va os Y – degan joyga «Chastota» deb yozib «GOTOVO» ni bosamiz.
Poligonni
chizish
uchun
huddi
shu
ishlar
bajariladi
faqat
«GISTOGRAMMA»o’rniga «GRAFIK» tanlanadi.
Kumulyativ egri chiziq chizish uchun yig’ma chastotalar hisoblanadi.Buning
uchun G2 katagiga «
=F2»,G3 katagiga – «
=G2+F3» ni kiritamizva avtoto’ldirish
orqali G10 katagigacha davom etamiz. Shundan so’ng poligon kabi grafik
chizamiz, faqat «DIAPAZON» qatoriga yig’ma chastotalar kiritamiz, G2-G10.
Topshiriq 1.2
List 2nomini- «Topshiriq 1.2» nomiga o’zgartiramiz.
Yuqorida ko’rsatilgan ishlarni quyidagi tanlanma uchun bajaring.
51
42
68
49
79
35
63
55
29
42
45
38
56
29
25
41
37
52
40
68
38
47
60
53
67
42
26
90
63
34
Laboratoriya islari bo’yicha hisobot
Bajarilgan laboratoriya natijalari bo’yicha talaba hisobot qiladi. Hisobot
quyidagilarni o’z ichiga olishi kerak:
Umumlashgan ko’rsatkichlarni o’z ichiga oladigan jadval;
Statistic grafiklarning chizmalari;
Jadval va grafiklar tahlili asosida qilingan hisobot;
Hisobot materiallari quyidagi tartibda joylashtiriladi:
1. Sarlavha sahifasi.
2. Statistik tadqiqotdagi masalaning qo’yilishi.
3. Laboratoriya ishini chop etish jadvallar va grafiklari bilan.
