apparat» atamasidagi dvigatelga patent oladi. 1897-yil Dizel birinchi marta
tórt taktli dvigatelni ishlab chiqti. U minutiga 172
aylana yasaydi, 20 ot
kuchiga teng bo’lgan quvvatga ega. U 1898-yil dizel dvigatellarini ishlab
chiqaruvchi ózining xususiy zavodini ishga tushirdi.
1903-yil. Dizel va traktor qurilmasi sohasi bo’yicha mexanik-ixtirochi,
F.A.Blinovning talantli shokirti Yakov Vasilevich Mamin (1873-1955yy.)
og’ir yoqilg’ida ishlaydigan ishdan yonuvchi dvigatelni tuzdilar. Bu
dvigatelda mis tutantiruvchi (zapalnik)qo’yiladigan issiqlik akkumulyatorga
ega qo’shimcha kamerani tadbiq etdi. Dvigatelning ishga qo’shilishi oldida
mis tutantirish tashqi issiqlik manbayidan tutandiriladi va dvigatelni ishga
qo’shadi. Shundan dvigatel ózining ishlash vaqtida yoqilg’i
tariqasida xom
ashyo neftni qo’llanish orqali óz-ózidan tutandirilishi bilan ishlaydi.
Ya.V.Mamin bu dvigatelga 1903-yil patent oladi.
1911-yil. Ya.V.Mamin quvati 18 kVtga ega dvigatel bilan ishlaydigan
traktorni ishlab chiqti. Shundan bir qancha ózgarishlar kirgizish natiyjasida
33 kVt quvatli dvigatelga ega traktor ishlab chiqdi.
Bundan keyin traktor va avtomobilsozligining rivojlanishi jadal pat olib
katta quvvatlikdagi traktorlar ishlab chiqarila boshladi.
Bu sohaning
rivojlanishiga taniqli olimlar Evgeniy Dmitrievich Lvov (1888-1974yy.) va
Boltinskiy Nikolay Nikolaevich (1904-1977yy.) nazariy jihatdan asos soldi
va darsliklarni yaratdi.
XX-asrning birinchi yarimida butun dunyo bo’yicha traktorlar va
avtomobillar chiqariladigan zavodlar keng
rivojlanib ularning quvvatligi,
yonar moy unumligi, xizmat qilishga moslashishi orta boshladi.
Hozirgi vaqtda Ózbekstonda Tashkent traktor zavodida chet el qo’shma
korxonalari bilan birga zamonaviy talablarga javob beradigan traktorlar va
avtomobillar chiqarilmoqda.
