2.2.11-rasm. Trаnsivеrlаr
2.2.8. Simsiz tarmoq texnologiyalari
Bluetooth texnologiyasi
Bluetooth — bu 100 metrgacha boʻlgan masofada qurilmalar
orasida simsiz maʻlumotlarni uzatish texnologiyasi. Bluetooth ishlab
chiqarishga doir ishlar 1994 yilda Ericsson telekommunikatsion jihozlar
ishlab chiqaruvchisi tomonidan boshlangan. Oxir-oqibat Bluetooth 1998
yilda asos solingan Bluetooth Special Interest Group tomonidan ishlab
chiqildi. Unga Ericsson, IBM, Intel, Toshiba va Nokia kompaniyalari
kirdi. Keyinchalik u IEEE 802.15.1 xalqaro standartining bir qismiga
aylandi. Bluetooth soʻzining ildizi Daniyaga borib taqaladi, u "koʻk tish"
degan maʻnoni beradi. Bir-biriga qarshi boʻlgan Daniya qabilalarini
yagona qirollikka birlashtirgan vikinglar qiroli Xarald Iʻni shunday
chaqirishgan. Umuman olganda, Bluetooth ham aloqa protokollarini bir
universal standartga birlashtiradi. Hi-News Bluetooth qanday ishlashiga
doir maʻlumotlari bilan boʻlishdi.
80
Bluetoothʻning taʻsir tamoyili radiotoʻlqinlardan foydalanishga
asoslangan. Bluetooth ishga tushirilganda 2,4 GGs atrofidagi cheklangan
chastota diapazonida ishlaydigan radio uzatgich faollashadi. Bu spektor
qismi ISM — Industry deb ataladi, Science and Medicine — turli
maishiy uskunalar va simsiz tarmoqlarda qoʻllaniladi. Faollashuvdan
soʻng radiouzatgich shu diapazondagi barcha signallarni kuzata
boshlaydi. Ikkinchi qurilma ham xuddi shu ishni bajaradi. Qurilmalar
bir-birini topganidan soʻng birinchisi uzatgich rolini oʻz zimmasiga
oladi, ikkinchisi esa priyomnikka aylanadi. Maʻlumotlar keng qamrovli
toʻsiqlarga chidamlilikni taʻminlovchi maxsus FHSS algoritmidan
uzatiladi. Mazkur algoritmga muvofiq, Bluetooth signali chastotasi
soniyasiga 1600 marta oʻzgaradi. Har bir ulanish uchun chastotalar
orasidagi ketma-ketlik tasodifiy hisoblanadi va bu faqat har 625
mikrosoniyada sinxron ravishda bir chastotadan boshqasiga oʻtadigan
uzatgich hamda qabul qilgichga maʻlum. SHunday ekan, agar
yoningizda uzatgich-priyomniklarning bir necha jufti ishlayotgan boʻlsa,
ular bir-biriga xalaqit bermaydi. Bu algoritm shuningdek uzatilayotgan
maʻlumotlar himoya tizimining bir qismi hisoblanadi. Bluetoothdan
yoʻllashdan avval maʻlumotlar maxsus bloklarga ajratiladi. Priyomnik
protsessori paketlarni qayta ishlaydi, ulardan uzatiluvchi faylni yaratadi
va uni qurilmaning doimiy xotirasiga joylaydi. Raqamli maʻlumotlar va
audiosignal uzatishda kodlashning turli tuzilmalari qoʻllaniladi:
audiosignal takrorlanmaydi, raqamli maʻlumotlar esa, maʻlumotlar
paketi yoʻqotilgan taqdirda takroran uzatiladi.
Bluetooth asosini bitta bosh tugun va bir qancha (yettitagacha) tobe
tugunlardan iborat 10 metr radiusli maydonni qamrab olgan pikotarmoq
(piconet) tashkil etadi. Vaholanki, ular bir-biri bilan koʻprik moslamasi
(maxsus tugun) bilan ham bogʻlanadilar. (2.2.12-rasm.). Bir nechta
pikosetlarning oʻzaro bogʻlanishi yoyilma tarmoq (рассеянную сеть
(scatternet)) deb yuritiladi [19].
Bluetooth tizimi 2,4 GGts ISM diapazonda va 802.11. standartda
ishlaydi. Diapazon har biri 1 MGts li 79 kanalga boʻlingan.
Bugungi
kunda
Bluetoothʻning
dolzarb
versiyasi
5.0
spetsifikatsiyasi hisoblanadi. U 2018 yilning iyunida Londonda
namoyish qilingan boʻlib, oshirilgan taʻsir doirasi (bino ichida 40
metrgacha va koʻchada 200 metrgacha) hamda 6,25 MBayt/sʻni tashkil
qiluvchi maʻlumot etkazish tezligi bilan ajralib turadi.
|
