|
Tema: Matrica túsinigi. Matricanıń tiykarǵı túrleri. Matrica ústinde ámeller. Keri matrica hám onı dúziw
|
| bet | 3/5 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 1,31 Mb. | | #124272 |
Bog'liq Matrica (2)Úshmúyeshlik usılı. Úshinshi tártipli determinantni esaplawdıń úshmúyeshlik
usılı tómendegishe sxematik kóriniste ámelge asıriladı :
Úshinshi tártipli determinantni esaplawdıń Sarrus qaǵıydası tómendegishe ámelge asıriladı. Determinant ústinleriniń oń janına chapdagi birinshi hám ekinshi ústinler kóshirip jazıladı. Payda bolǵan keńeytirilgen kestede bas qiyiq baǵdarında
jaylasqan elementler kópaytirilib oń belgi menen, ekilemshi qiyiq baǵdarı daǵı elementler kópaytirilib teris belgi menen alınıp jıyındı dúziledi. Bul jıyındı úshinshi tártipli determinantning ma`nisinen ibarat. Bunı sxema kórinisinde tómendegishe súwretlew múmkin:
Mısal. Tómendegi úshinshi tártipli determinantni úshmúyeshlik usılı menen esaplań :
Sheshimi:
Determinant tómendegi ózgesheliklerge iye:
1. Eger determinant qandayda bir qatarı (ústini) dıń barlıq elementleri nolge teń bolsa, ol halda onıń ma`nisi nolge teń boladı.
Mısalı,
2. Qiyiq matricanıńdeterminanti qiyiq elementleriniń kóbeymesine teń, yaǵnıy :
3. Joqarı (tómen) úshmúyeshlikli matritsalarning determinantlari onıń bas qiyiq
elementleri kóbeymesine teń, yaǵnıy
4. Determinantning qandayda bir qatarı (ústini) elementlerin k 0 sanǵa kóbeytiw determinantni sol sanǵa kóbeytiwge teń kúshli bolıp tabıladı yamasa qandayda birqatar (ústin) elementleriniń ulıwma kópaytuvchisini determinant belgisinen tısqarına shıǵarıw múmkin, yaǵnıy :
Misali:
n - tartibli determinant ushın tómendegi teńlik orınlı :
Determinantda eki qatar (ústin) orınların almastırılsa, determinantning belgisi ózgeredi. Misali:
Endi bul matritsada birinshi hám úshinshi ústinleriniń orınlarındı almastıramız, ol halda
Bunnan kórinip turıptı, olda, determinantlar tek belgisi menen parıq etedi.
|
| |
