Texnik ijodkorlik va dizayn fanida texnologik xarita tuzishni
о’rgatish uslubiyoti
Abduxakim Nigmatovich Abdullayev
Javohir Rizamat o’g’li Ahmadov
Toshkent davlat pedagogika universiteti
Annotatsiya:
Maqolada keltirilgan
muammo yuzasidan shuni bilish mumkinki
oliy ta’lim va maktab о‘zaro uzviyligi, bir birini tо‘ldirishini mutaxassislarga aniq
tushuntirib о‘tilganligidir. Shu bois dastur bо‘yicha amaliyot uyg‘unligi maqolada
keltirib о‘tilgan.
Kalit sо‘zlar:
STEAM, ispring suite, elektr stend, xavfsizlik texnikasi,
elektrotexnik doska, elektr armatura, elektr zanjiri, izolyatsiya lentasi, simlar,
lampochka, patron, payalnik, taxta, dasta arra
Methodology of teaching technological mapping in the science
of technical creativity and design
Abdukhakim Nigmatovich Abdullayev
Jawahir Rizamat oglu Ahmadov
Tashkent State Pedagogical University
Abstract:
Regarding problem, which is presented in the article, it is possible to
know that the continuity of higher education and school is that it is clearly explained
to the experts that it complements one.Therefore, the harmony of practice on the
program is mentioned in the article
Keywords:
STEAM, ispring suite, electric stand, safety equipment,
electrotechnical whiteboard, electric fixture, electrical circuit, insulation tape, wires,
bulb, cartridge, payalnik, board, pile saw
O’qituvchining o‘quvchilarni elektr stend yig‘ish va texnologik xaritasini tuzish,
bilim ko‘nikmalar bilan qurollanirishi va o‘quvchilar tomonidan ularni o‘zlashtirish
usullari o‘qitish metodidir. Umumtaʻlim maktablarida fanlarni oʻqitish jarayonida fan-
texnika taraqqiyoti, injeneriya, matematika va kundalik hayot bilan bogʻlab
oʻrganishning STEAM (science, technology, engineering, art and mathematics)
yondashuvi taʻlim-tarbiya jarayonini tashkil etish dolzarb masaladir. STEAM zamon
talablari asosida xalqaro miqyosida oʻquvchilarga taʻlim-tarbiya berishda umumtaʻlim
fanlari boʻyicha fanlararo bogʻlanish va amaliy yondashuvni kuchaytirishga qaratilgan
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848
May 2023 / Volume 4 Issue 5
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
867
umumiy reja. STEAM oʻziga tabiiy fanlar, texnologiya, injenerlik, sanʻat, ijodkorlik,
matematika fanlarining amaliy jihatlarini umumlashtirib integratsiyalashni nazarda
tutadi. STEAM-kundalik hayotning ilmiy-tadqiqot, texnika taraqqiyoti konsepsiyalari
bilan taʻlimning integrativ yondashuvini taqozo etadi. Oʻquvchilar amaliy
koʻnikmalarga eʻtibor qaratish orqali irodani, ijodkorligini, moslashuvchanligini
rivojlantiradi va boshqalar bilan hamkorlik qilishni oʻrganadi.Elektr stendni yig‘ishga
tayyorgarlik. Bunda yuqordagi nazariy bilimlar asosida hamma elektr qurilmalar
izolyatsiyalari tekshirib olinadi.Fanera, taxtalar tanlab olinadi.Xavfsizlik texnikasi
qoidalari tushuntirilib o‘tiladi.
Elektrotexnik doskaga bir amaliy ishni bajarish uchun o‘tkazgichlarni ulash va
tarmoqlash bo‘yicha tegishli instruksion xaritalarga muvofiq tayyogarlik mashqlari
elektr zanjiri o‘tkaziladi.Bundan tashqari montaj shitida printsipial elektr sxema
asosida tayyor elektr armatura elementlaridan bir elektr zanjiri yig‘iladi.
Biz taklif qilayotgan universal yig‘ma stend
Bir lampali yoritqichni yig‘ish va montaj qilishdan oldin boshqa har xil
yoritqichlarning tuzilishi va vazifalari bilan tanishish zarur.Hozirgi paytda ta’lim
muassasalarida, korxona hamda tashkilotlarda va uy-ro‘zg‘or sharoitida bir necha xil
ko‘rinishdagi yoritqichlardan foydalaniladi.Sharoitga qarab, yoritqichlardan to‘g‘ri
foydalanish inson salomatligini muhofaza qilishda, xususan ko‘rish qobiliyatini
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848
May 2023 / Volume 4 Issue 5
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
868
saqlashda katta ahamiyatga ega. Stendni yig‘ishda prinsipial sxema tuzib chiqish
maqsadga muvofiq.
BBB metodi yordamida mavzuni tushuntirish
?- Bilmayman; + Bilaman;
∨ −
Bilishni xoxlayman
№
Savollar
Bilmayman
Bilaman
Bilishni xoxlayman
1
O’rnatiladigan elektr jihozlarining quvvatini
e’tiborga olib, o‘tkazgich tanlashni bilasizmi
2
Xonadon elektr tarmog‘ining montaj sxemasini
chizish qanday bajariladi
3
Bir lampali yoritqichlarning prinsipial
sxemasini tasvirlay olasizmi
4
Xonadon elektr tarmog‘ini montaj qilishda
nimalarga e’tibor berish kerak
5
Elektr montaj ishlarida ish o‘rnini qanday
tashkil qilinadi
6
Izolyatsiya nima uchun kerak
7
Elektr montaj asboblarining xar birining
vazifasini aytib bering
8
Montaj pichog‘i nima uchun ishlatiladi
9
Otvyortka va Montaj pichog‘i bandlari nima
uchun izolyatsiya materiali bilan qoplangan
10 Elektr o‘tkazgich simlarini tarmoqlash nimaga
kerak
11 kavsharlash va izolyatsiya nima uchun kerak
TEXNOLOGIK XARITA. Xonadon(oshxona, zal) elektr tarmog‘ini montaj qilish
Bajaradigan
ishlar mazmuni
Eskizlar
Moslamalar
Asboblar va xomashyolar
Bajarish tartibi
1
Ish o’rnini tashkil
qilish
Chilangarlik verstagi, gira,
chizg‘ich, egov, drel,
bolg‘a, elektr indikator,
izolyatsiya lentasi, simlar,
lampochka, patron,
payalnik, taxta,
dasta arra.
Oyoq ostiga qo’yiladigan taglik
(panjara) dan yoki ko’tariladigan
girali dastgoxlardan foydalanib gira
ishlovchining bo’yiga moslab
o’rnatiladi. Zagotovka girada faqat
qo’luchi yordamida qisilishi kerak.
2
Zagatovka
o’lchami
bo’yicha qirqish,
detalni biriktirish
Dasta arra, lineyka,
Gira, egov, ish stoli
Zagotovkani giraga mahkamlangan
holda berilgan o’lchamlar asosida
1m x 0, 5 m qilib 1 dona qirqib
olinadi. O’lchash va rejalash asbob-
uskunalar yordamida rejalanadi.
Egov yordamida atroflar
egovlanadi. 1-detal taxtaga
biriktriladi.Elektr schyotchik -1
3
Zagatovkaga 2
detalni biriktirish
Lobzik, drel, shurup
Taxtaga 2- detal voltmetr
briktiriladi shurup bilan
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848
May 2023 / Volume 4 Issue 5
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
869
4
Zagatovkaga 3
detalni biriktirish
Lobzik, drel
Taxtaga 3-detal ampermetr voltmetr
tagiga biriktiriladi
5
Zagatovkaga
4-5 detallarni
biriktirish
Lobzik, drel
Taxtaga lampochka 4-5 detallari
винт-гайкалар билан biriktiriladi
6
Zagatovkaga
6-7 detallarni
biriktirish
Lobzik, drel
Taxtaga lampochka 6-7 detallari
винт-гайкалар билан biriktiriladi
7
Elektromontaj
ishlari
yakunlanadi
Indikator otvyortka, simlar
Montaj sxema simlar bilan o‘zaro
biriktiriladi. O’quvchilar tomonidan
tayyorlangan mahsulotni o‘qituvchi
tekshirib baholashi kerak.Bunda
indikator otvyortka bilan to‘liq
sistema tekshirib chiqilib keyin
elektr manba 220 voltga
ulanadi.Tamom
|
