224
3. Хлопководство/А. И. Автономов, М. 3. Казиев, А. И. Шлейхер и др. - 2-е изд.,
перераб. и доп. - М: Колос, 1983. — 334 с.,
4. Крохмаль И.И. Биоморфологические особенности видов рода CAMPANULA L. при
интродукции в условиях степной зоны Украины // Промышленная ботаника. 2011, вып.
11. С. 203-211.
5. Рудаков Г.М. Технологические основы механизации сева хлопчатника.
– Ташкент:
Фан, 1974.
– 254 с.
PAXTACHILIKDA BOSTIRIB SUG‘ORISH PALLARINI
MEXANIZATSIYALASHGAN USULDA SHAKLLANTIRISHDA ISHLATILADIGAN
QURILMA
Axmetov A.A., Ostanov Sh.S. “TIQXMMI” MTU, Email: tiimbfuz@umail.uz
Annotatsiya: Ushbu maqolada sho‘rlangan yerlarda paxta yetishtirishda vegatativ s
ug‘orishda g‘o‘za atorfidagi tuproq to‘liq bostirib sug‘oriish uchun bo‘ylama va ko‘ndala
ng
tuproq
uyumlaridan tashkil topgan pallarni shakllantirishda
ishlatiladigan g‘o‘za qator oralarida ko‘ndalang tuproq uyumlarini hosil qiluvchi qurilma
va uning tuproquyumlagichini parametrlari keltirilgan.
Kalit sо‘zlar: sho‘rlangan yer, paxta, g‘o‘za , bostirib sug‘oriish, tuproq uyumlari, pol,
qurilma, rama, egatochkich, tuproquyumlagich
Kirish. Sho‘rlangan yerlarda paxta yetishtirish uchun tuproqqa
yuzaki ishlov berish
vaekish jarayonlaridan ancha oldin sho‘rni yuvush bilan bog‘liq bo‘lgan agrotexnik tadbir
lar o‘tkaziladi [1, 2]. Ko‘pchlik xollarda sho‘rni yuvish kuzning oxirlarida o‘tkaziladi [3].
Bunda kam sho‘rlangan
yerlar egatlar orqali, o‘rtacha va kuchli sho‘rlangan hamda sho‘r
hok yerlar esa pollarga bo‘lib, bostirib yuviladi.
Lekin sho‘r yuvish ishlarining o‘tkazilishiga qaramasdan kuchli sho‘rlangan yerlarda
yer
osti
sizot
suvlarining
dala
yuzasiga
yaqin
joylashganligi
bois,
tuproq
yuqori
darajada
sho‘rlanishga
moil
bo‘lib
qolaberadi.
Shu bois xar bir vegativ sug‘orishdan sung kapiliyar namlanish va bug‘lanish natijasida e
gatning tepa qismida tuzlarning ig‘ilishi sababli tuproqning kuchli sho‘rlanishi
yuzaga kela
di[4, 5]. Buningdek kuchli sho‘rlangan tuproqning o‘simlikga yaqin joylashishi undagi suv-
xavo va oziqlanish rejimining o‘tish jarayoniga salbiy taʻsir ko‘rsatadi.
Ushbu vaziyatni b
artaraf qilish uchun vegatativ sug‘orishda o‘simlik atorfidagi tuproq to‘liq bostirib sug‘oril
adi
[4,
5]. Buning uchun sug‘oriladigan dalalarda bo‘ylama va ko‘ndalang tuproq uyumlaridan ta
shkil topgan uncha katta bo‘lmagan pallar shakllantiriladi [6].
Bugungi kunda o‘simliklarni bostirib sug‘orish uchun mexanizatsiyalashgan
usulda pallarni
shakllantirishda
bo‘ylama
tuproq
uyumlarini
xosil
qilish
masalasi
o‘z
yechimini
topgan
bo‘lsada
[7],
ko‘ndalang tuproq uyumlarini mexanizatsiyalashgan usulda xosil qilish masalasi xali o‘z
yechimini topmagan va ko‘ndalang tuproq uyumlarini shakllantirish qo‘l kuchida bajarilmo
qda.
