Texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish

Shuning uchun MySQL 4talqini MySQL 5 talqinidan farq qiladi. Hozirda(maqola 
yozilishida) eng so'ngi talqini 5.6.14 dir. Keling enda,talqinlar nimani anglatishini bilib 
olamiz. Har bir dastur, ma'lum bir sonlar asosida talqinlarga ajratiladi. Dastur ismi 
o'zgarmaydi, faqat sonlar o'zgarib, dasturning yangi yoki eskiligini ajratib turadi. Yangi 
yoki eskiligi, dasturning darajasini belgilaydi, ya'ni yangi dastur eskisiga qaraganda 
yangi qirralari mavjudligini anglatadi. MySQL dasturi ham hamma dasturlar kabi o'z 
talqiniga ega(5.6.14). Demak birinchi raqam asosiy raqam deyiladi. Bizning holatda bu 
5 raqami. Bu raqam kamdan kam o'zgaradi, faqatgina dasturning asosi o'zgarsa o'zgaradi. 
Keyingi raqam 6, bu raqam asosiy raqamga yordamchi raqam hisoblanadi va asosiy 
raqamga qaraganda tezroq o'zgaradi. Buning o'zgarishi, dasturning ishlash texnologiyasi 
biroz o'zgarishi natijasida sodir bo'ladi. Keyingi raqam build deyiladi. Bizning holatda 
bu 14 raqam. Dastur ishlashida biror nuqson(bug) paydo bo'lsa, dasturchilar darrov shu 
nuqson(bug)ni yo'qotishadi va raqamni keyingisiga o'zgartirib qo'yishadi. Bundan 
ko'rinib turibdiki bu raqam tez o'zgaradi. Bu o'zgartirish dasturchilar tilida Patch 
deyiladi. O'z tajribamdan kelib chiqib fikr bildirsam, har bir yangi chiqgan Patch, eski 
nuqsonlarni bartaraf etib, yangisini paydo qiladi :). MySQL asosan 2 turga bo'linadi. 
Birinchisi, pullik talqin bo'lib, MySQL Enterprise Serverdeyiladi. Bu turidan 
foydalanganda, har yil ma'lum bir mablag' to'lash talab etiladi. Ikkinchisi, MySQL 
Community Server deb nomlanib, bepul hisoblanadi. MySQL Enterprise Serverni 
MySQL Community Serverdan farqi, Enterprise tipi o'zida barcha utilitlarni qamrab 
oladi va chiqayotgan barcha yangi patch va o'zgarishlar dastlab shu tipiga chiqariladi va 
ancha vaqtdan so'ng Community tipiga chiqadi. Undan tashqari Enterprise tipida klaster 
texnologiyasi ham mavjud. Biz uchun Community tipi ham yetarli hisoblanadi va shu 
tipini o'rganib boramiz. MySQL Community tipining ham 2 turi mavjud bo'lib, biri 
Essentials(boshlang'ich) talqini, ikkinchisi Installer deyiladi. Essential turida faqat server 
mavjud bo'lib, hech qanday qo'shimcha komponenlar yo'q, Installerda esa bir necha 
qo'shimcha komponentlar mavjud bo'lib, hajmi ham kattaroq. Essential talqini zip 

arxivda beriladi, Installer esa msi fayli ko'rinishida bo'ladi. Undan tashqari mysql ni 
ko'chirib olishda, operatsion tizimning qaysi bitligini ham inobatga olish lozim. Saytda 
ham, 64 va 32 uchun alohida mysql dasturini fayllari taklif qilinadi. MySQL ishlashi 
uchun, hech qanday Apache serveri, hech qanday PHP kerak emas. Faqatgina bazani 
o'zini o'rganmoqchi bo'lsangiz, Apache PHP larni o'rnatmang. Bular faqat to'liq sayt 
yaratish uchun kerak. To'g'ri bularni o'rnatish ham qiyin emas, lekin ortiqcha narsalar. 
Bazani mukammal o'rganganingizdan so'ng qolgan narsalarni o'rnatib, sozlovchi fayllar 
orqali bir birlarini bog'lab olasiz. Ya'na bir narsa, ko'pchilik saytlarda oldin Apache 
qo'ying, keyin mysql va oxirida PHP ni o'rnating degan maqolalarni uchratish mumkin. 
Umuman olganda ketma-ketlikning umuman farqi yo'q, birgalikda ishlashsa ham, bular 
hammasi alohida — alohida dasturlar. Agar hali ham mysql nimaligini anglay olmagan 
bo'lsangiz, oxirgi tushuntirish gaplarini yozaman, bu — ma'lumotlar bazasini boshqarish 
tizimi bo'lib, bu tizimga sinonim tizim qilib, Oracle, MS SQL SERVER larni misol qilish 
mumkin.
Ma’lumotlar bilan ishlash uchun mo‘ljallangan
MBBT ichki tili ikki qismdan tashkil topgan: Ma’lumotlar aniqlash tili (DATA
DEFINITION LANGUAGE va ma’lumotlar bilan manipulyasiya qilish tili (DATA
MANIPULATION LANGUAGE) DDL tili ma’lumotlar baza sxemasini aniqlash uchun 
ishlatiladi. DML tili bazada saqlanayotgan ma’lumotlarni o‘qish va tiklash uchun 
ishlatiladi.
SQL tilini ikkita shaklida mavjud va ishlatiladi. -interaktiv SQL - qurilgan
(kiritilgan) SQL Interaktiv SQLda foydalanuvchi SQL- so‘rovlar va natija interaktiv 
rejimda olinadi. Qurilgan SQL, SQLkomandalaridan tashkil topib, u boshqa birorta tilga 
(C++, Delphi) yozilgan dastur ichiga joylashtiriladi. Bu shunday tillarni ishlatadigan 

dasturlarni samarador, quvvatli qiladi. Ularga relyasion ma’lumotlar bazasi bilan ishlash 
imkonini beradi. SQL ma’lumot toifalari. Simvollar satr ma’lumot toifasi SQL
standartida 
matnlarni 
faqat 
bitta 
tavsifi 
keltiriladi. 
Uning 
sintaksisi
CHARACTER[(UZUNLIGI)] YOKI CHAR[(UZUNLIGI)]. Jadvalni matnli qiymatli
CHAR toifasidagi fikrlangshan uzunlikda bo‘lishi mumkin. Bu parametr qiymati 1 - 255 
bo‘lishi mumkin, ya’ni u 255 simvolgacha bo‘lishi mumkin.
SQL tilini ba’zi birlardagina o‘zgaruvchan uzunlikdagi satr toifalari bor. Bu toifalar 
quyidagicha tavsiflanadi: VARCHAR(),CHARVARYING YOKI CHARVARYING() 
Ixtiyoriy uzunlikdagi matnli tasvirni tasvirlaydi. CHARACTER va VARCHAR 
toifasidagi konstantalar apostrof ichiga yoziladi. Quyidagiyozuvlarni barchasi ekvivalent
VARCHAR [(UZUNLIGI)], CHARVARYING [(UZUNLIGI)]
CHARACTER VARYING[(UZUNLIGI)] Agar uzunlik oshkor ko‘rsatilmasa, u birga
teng deb qabul qilinadi, ya’ni barcha xollarda bita simvoldan iborat bo‘ladi. Sonli 
ma’lumot toifalari SQL standartida quyidagi son toifasida ishlatiladi. INTEGERbutun 
sonlar uchun -2 - 31….2 31 SMOLLINT-butun sonlar 2 -15 …2 15 DECIMAL
(aniqlik[masshtab]) -Fiksirlangan nuqtali unli son aniqlik sondagi qiymatli raqamlar 
masshtab unli nuqtadan undagi raqamlarning maksimal soni kursatadi
NUMERIC(aniqlik[masshtab])- Fiksirlangan nuqtali unli son. aniqlik sondagi qiymatli 
raqamlar masshtab unli nuqtadan undagi raqamlarning maksimal soni kursatadi 
FLOAT[(aniklik)]suzuvchi nuktali son minimal aniklik bilan Beriladi. Shunday qilib 
xulosa qilish mumkin: Simolli satrlar toifasi. Character [uzunligi] [char] uzun) da 
kursatiladi. Bundan tashkari uzgaruvchan uzunlikdagi simvolli satrlar toifasini xam 
ishlatamiz. Bunda uzgaruvchi toifalar ixtiyoriy uzunlikda buladi. Bunda uzunliklar zarur 
bulmagan parametrlar xisoblashadi. Agar ular ishlatilmasa, unda 1 ta simvolga joy 
ajratiladi. Simvolli satrlarni belgilashni yana bir usuli bor.

Download 1,57 Mb.