|
Ma'lumotlar bazasi tasnifi
|
| bet | 2/5 | | Sana | 22.05.2024 | | Hajmi | 25,97 Kb. | | #250716 |
Bog'liq [Theory of intelligent control]week-15-Organization of knowledge bases (1)15.2. Ma'lumotlar bazasi tasnifi
Ma'lumotlarni qayta ishlash texnologiyasi asosida ma'lumotlar bazalari quyidagilarga bo‘linadi:
markazlashtirilgan
taqsimlangan
Markazlashtirilgan ma'lumotlar bazasi bitta kompyuter tizimining xotirasida saqlanadi. Ushbu kompyuter tizimi asosiy kompyuter bo‘lishi mumkin - keyin unga kirish terminallar yordamida tashkil etiladi - yoki mahalliy kompyuter tarmog‘idagi fayl serveri.
Tarqalgan ma'lumotlar bazasi kompyuter tarmog‘idagi turli kompyuterlarda saqlanadigan bir nechta, ehtimol bir-biriga o‘xshash yoki hatto takrorlanadigan qismlardan iborat. Bunday ma'lumotlar bazasi bilan ishlash taqsimlangan ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi (RMBBT) yordamida amalga oshiriladi.
Ma'lumotlarga kirish usuliga ko‘ra ma'lumotlar bazalari quyidagilarga bo‘linadi:
mahalliy ruxsatga ega ma'lumotlar bazalari
tarmoqqa kirish imkoniyati mavjud ma'lumotlar bazalari.
Barcha zamonaviy ma'lumotlar bazalari uchun siz ko‘p foydalanuvchili ish rejimi bilan tarmoqqa kirishni tashkil qilishingiz mumkin.
Tarmoqqa kirishga ega markazlashtirilgan ma'lumotlar bazalari quyidagi arxitekturaga ega bo‘lishi mumkin:
fayl serveri;
ma'lumotlar bazasi mijoz-server;
"nozik mijoz" - dastur serveri - ma'lumotlar bazasi serveri (uch darajali arxitektura).
Fayl serveri. Tarmoqqa kirish imkoniyatiga ega bo‘lgan ma'lumotlar bazasi tizimlarining arxitekturasi tarmoq mashinalaridan birini markaziy (fayl serveri) sifatida ajratishni o‘z ichiga oladi, unda ko‘pgina dasturlar va ma'lumotlar saqlanadi. Foydalanuvchining iltimosiga binoan unga kerakli dastur va ma'lumotlar yuboriladi. Axborotni qayta ishlash ish stantsiyasida amalga oshiriladi. (MBBT Microsoft Access, Borland Paradox)
Mijoz-server. Bu arxitekturada maxsus dasturiy ta'minot server operatsion tizimi ishlaydigan ajratilgan serverga o‘rnatiladi - ma'lumotlar bazasi serveri, ma'lumotlar bazasi serveri ikki qismga bo‘linadi: mijoz va server. Ma'lumotlar bazasi serverining asosi so‘rovlar tilidan (SQL) foydalanish hisoblanadi. Mijoz (ish stantsiyasi) tomonidan ma'lumotlar bazasi serveriga yuborilgan SQL tilidagi so‘rov serverdagi ma'lumotlarni qidirish va qidirishni hosil qiladi. Olingan ma'lumotlar tarmoq orqali serverdan mijozga uzatiladi. Ma'lumotlar kuchli serverda saqlanadi va qayta ishlanadi, u shuningdek resurslar va ma'lumotlarga kirishni nazorat qiladi.
Ish stantsiyasi faqat so‘rov natijalarini oladi. Axborotni qayta ishlash dasturlarini ishlab chiquvchilar odatda ushbu texnologiyadan foydalanadilar. (MBBT MS SQL Server, Sybase, Oracle)
Shunday qilib, tarmoq orqali uzatiladigan ma'lumotlar miqdori ko‘p marta kamayadi.
Intranet va Internet tarmoqlarida uch bosqichli arxitektura ishlaydi. Foydalanuvchi bilan o‘zaro aloqada bo‘lgan mijoz qismi ("ingichka mijoz") veb-brauzerdagi HTML sahifasi yoki veb-xizmatlar bilan o‘zaro aloqada bo‘lgan Windows ilovasidir. Barcha dastur mantig‘i dastur serveriga o‘tkaziladi, bu esa bajarilishi uchun ma'lumotlar bazasi serveriga o‘tkaziladigan ma'lumotlar bazasiga so‘rovlarning shakllanishini ta'minlaydi. Ilova serveri veb-server yoki maxsus dastur bo‘lishi mumkin (masalan, Oracle Forms Server)
Saqlangan ma'lumotlarning tabiati bo‘yicha
Hujjatli ma'lumotlar bazalari har xil turdagi ma'lumotlarga ega tuzilmagan hujjatlarni o‘z ichiga oladi: matn, audio, grafik, multimedia, fayllar shaklida taqdim etilgan. Masalan, zamonaviy musiqa ma'lumotlar bazasida qo‘shiqlarning so‘zlari va notalari, mualliflarning fotosuratlari, ovozli yozuvlar va videokliplar bo‘lishi mumkin.
Hujjatli ma'lumotlar bazasidagi bitta ma'lumotlar elementi kichikroq elementlarga tuzilmagan hujjatdir.
Hujjatli axborot tizimlarining asosiy vazifasi - mazmuni, mavzusi, tafsilotlari uning axborot ehtiyojlariga mos keladigan hujjatlarni saqlash, to‘plash va foydalanuvchiga taqdim etish.
Haqiqiy ma'lumotlar bazalarida bevosita mavzu sohasiga (xodimlar, bo‘limlar, kitoblar va boshqalar) tegishli ma'lumotlar mavjud. Axborot turli manbalardan olinishi mumkin, ular aniq belgilangan formatda yozuvlar sifatida aylantiriladi va saqlanadi. Haqiqiy ma'lumotlar tegishli ob'ektning har qanday xususiyatlari, elementlari, materiallari va boshqa tarkibiy qismlari (og‘irligi, miqdori, o‘lchamlari, narxi va boshqalar) to‘g‘risidagi raqamli va alifbo ma'lumotlari shaklida taqdim etiladi. Bu shuningdek, hisob-kitoblar uchun zarur bo‘lgan ma'lumotlarni (koeffitsientlar, jadvallar, grafiklar va boshqalar) o‘z ichiga oladi.
|
| |
