176
Ko‘rsatkichlarni'>Bank ishonchliligi va kapitalining yetarliligini aniqlash
bo‘yicha koeffitsiyentlar (K
i
)
Koeffi tsiyentlar
Ko‘rsatkichlarni
hisob-kitob formulasi
O‘rnatilgan
optimal me’zon
K
i1
Bank kapitali
/ daromad keltiruvchi
aktivlar
Min-0,25
K
i2
Bank kapitali
/ Jami majburiyatlar
Min-0,10
K
i3
Ustav jamg‘arma
/ bank
kapitali
Min-0,15; Max-05
Bank aktivlari va resurs bazasi tahlilida qo‘llaniladigan
koeffitsiyentlar (K
a
),(K
rb
)
Koeffi tsiyentlar
Ko‘rsatkichlarni
hisob-kitob formulasi
O‘rnatilgan optimal
me’zon
K
a1
Daromad keltiruvchi aktivlar
/
jami aktivlar
Min 0,70, Max 0,85
K
a2
Daromad kel.aktivlarga
ehtimoliy yo‘qotish bo‘yicha
zaxira
/ daromad keltiruvchi
aktivlar
Min 0,04
K
rb1
Bank jalb etgan majburiyatlari
/ ishlayotgan aktivlarga
nisbatan
Max 1,2
K
rb2
Mijoz h/v.laridagi mablag‘lar
/
majburiyatlar
Min 0,10
Koeffi tsiyentlar
Ko‘rsatkichlarni hisob-kitob
formulasi
O‘rnatilgan optimal
me’zon
K
s1
Sof foyda
/ daromad (yoki
xarajat)
Min 0,20
K
s2
Bank xarajatlari
/ bank daro-
madlari
Min 0,80
K
s3
Foizli xarajatlar
/ foizli daro-
madlar
Min 0,60
K
s4
Sof foyda
/ aktivlar ROA
Min 0,005 Max 0,010
K
s5
Sof foyda
/ kapital ROE
Min 0,10
177
Banklarning moliyaviy holatini nazorat qilish bo‘yicha
iqtisodiy normativlarning qo‘llanilishi
Iqtisodiy me’yorlarning
nomlanishi
Hisob-kitob formulasi
O‘rnatilgan
optimal mzon
Kapital yetarliligi koef.
Bankning umumiy kapitali /
jami
riskka tortilgan aktivlar
Min.0,10
1-darajali kapitalning
yetarliligi
1 darajali kapital/ jami risk-
ka tortilgan aktivlar
Min0,05
Joriy likvidlilik koef.
Likvid aktivlar va 30 kun
mobaynida qaytishi kerak
bo‘lgan aktivlar/talab qilib
olguncha majburiyat va 30
kun mobaynida so‘ndirilishi
lozim bo‘lgan majburiyatlar
Min.0,30
Bir yoki guruh qarzdorlariga
o‘rnatilgan ta’minlangan
qarzning maksimal darajasi
Bir qarzdorga berilgan kre-
ditning maksimal darajasi/1
darajali
kapital
Max.0,25
Barcha yirik kreditlarning
maksimal darajasi
Barcha yirik kreditlar/1 da-
rajali kapital
Max.8,0
Bir emitentning qimmat-
li qog‘oziga investitsiya qi-
lishning maksimal darajasi
Bir emitentning qimmatli
qog‘oziga investitsiya
/1 da-
rajali kapital
Max.0,15
Barcha emitentlar ustav ka-
pitali va boshqa qimmatli
qog‘ozlariga qilgan investit-
siyalar miqdori
Barcha emitentlar ustav ka-
pitali va boshqa qimmat-
li qog‘ozlariga
qilgan inves-
titsiyalar miqdori/1 daraja-
li kapital
Max.0,50
180
GOLASSARIY
Bank talablari – bank tomonidan joylashtirilgan barc-
ha qo‘ylmalari, masalan, bank
tomonidan berilgan kredit-
lar va boshqalar.
Kapital zaxiralar – soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar
to‘langanidan so‘ng sof foyda hisobiga shakllangan zaxi-
ralar. Ushbu zaxiralarga ajratiladigan chegirmalar miqdori
ochib e’lon qilinadigan hisobotda ko‘rsatilishi lozim. Zaxi-
ralardan bank faoliyatida vujudga keladigan turli zararlarni
ular yuzaga kelishi bilanoq hech qanday cheklashlarsiz qop-
lash uchun foydalaniladi. Bunda mazkur zaxiralar hisobiga
qoplanadigan barcha zararlar foyda va zararlar hisobotida
aks ettirilishi kerak.
Umumiy zaxiralar
1
– bank faoliyati davomida umuman
yoki biror-bir faoliyat turi (kreditlash, investitsiyalash) nati-
jasida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash uc-
hun, lekin ayrim muayyan operatsiyalar bo‘yicha zararlar-
ni qoplashga zaxiralar yaratish mo‘ljallanmagan. Masalan,
«yaxshi»
2
kreditlarga doir zararlarni qoplash yoki milliy va-
lutani devalvatsiyalash uchun mo‘ljallangan zaxiralar.
Maxsus zaxiralar – «standart», «substandart», «shubha-
li» va «umidsiz» deb tasniflangan
kredit va lizing operatsi-
yalari yoki boshqa alohida muayyan aktivlar bo‘yicha yuza-
ga kelishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash uchun yara-
tidagan zaxiralar.
1
Ushbu hujjatda berilgan ta’riflar kapitalning yetarliligini hi-
soblash maqsadidagina ishlatiladi va Markaziy bankning boshqa
me’yoriy hujjatlarida ko‘rsatilgan qoidalarga taalluqli emas.
2
Markaziy bank «yaxshi» kreditlar bo‘yicha zaxiralarni yaratish
majburiy talab emasligini tan oladi. Biroq banklar o‘z xohishlariga
ko‘ra soliqlar va majburiy to‘lovlar to‘langanidan so‘ng qolgan foy-
da hisobiga bunday zaxiralarni tashkil qilishlari mumkin. Xalqaro
bank amaliyotida bunday zaxiralar miqdori kredit summasining 2–3
foizini tashkil qiladi.
