Topshiriqlar

1.Nutqni o‘rganish metodlari. (Faol so‘zlashuvni aniqlash metodikasi)
2.Intellektni psixometrik tekshirish. (Aqlni o‘lchashning Veksler shkalasi, Ayzenk testi)
3.Shaxs xususiyatlarini o‘rganish metodikalari. (R.Kettel, Ayzenk testlari)

Nutq o’quvchilar tafakkurini o’stirishda muhim vositadir. Nutq fikrini bayon etish vositasigina bo’libgina qolmay, uni shakllantirish quroli hamdir. Fikr nutqning psixologik asosi vazifasini bajaradi, uni o’stirish sharti esa fikrni boyitish hisoblanadi. Aqliy faoliyat sistemasini egallash asosidagina nutqni muvafaqqiyatli o’stirish mumkin. Shuning uchun o’quvchilar nutqini o’stirishda materialni tayyorlash, takomillashtirish, mavzuga oidini tanlash, joylashtirish, mantiqiy operatsiyalarga katta ahamiyat beriladi.
Tafakur til materiali yordamida nutqiy shakllantirilsa va bayon etilsagina muvafaqqiyatli o’sadi. Tushuncha so’zlar yoki so’z birikmalari bilan ifodalanadi, shunday ekan, tushuncha til vositasi boʻlgan so’zda muhim aloqa materialiga aylanadi. Kishi tushuncha ifodalaydigan so’z (so’z birikmasi)ni bilsagina, shu tushunchaga asoslangan holda, tashqi nutqda fikrlash imkoniga ega boʻladi.

Nutqda fikr shakllantiriladi, shu bilan birga, fikr nutqni yaratadi.”Nutqtafakkur bilan chambarchas bog’langandir. Nutq boʻlmasa, tafakkur ham bo’lmaydi,til materiali boʻlmasa, fikrni ifodalab berib boʻlmaydi”.

Fikrni nutqiy shakllantirish uning aniq, tushunarli, sof, izchil, mantiqiybo’lishini ta’minlaydi. Tilni egallash shu tilning fonetikasini, lug’at sostavini,grammatik qurilishini bilib olish, fikrni takomillashtirish uchun, tafakkurni oʻstirishuchun shart-sharoit hozirlaydi. Bilimlar, faktlar, har xil axborotlar tafakkurningham, nutqning ham materialidir. Nutq tafakkur jarayonini o’rganishning muhimvositasi bo’lib xizmat qiladi. Nutqdan o’quvchining fikriy rivojining asosiyo’lchovlaridan biri sifatida foydalaniladi. O’quvchilarning barcha predmetlaridanmaterialni o’zlashtirishi va umumiy aqliy rivojlanishi haqida fikr yuritganda.yoki bu mavzuni bola o’z nutqida (yozgan inshosida, axborotida, qayta

hikoyalashda, savollarga bergan javobida) qanday bayon eta olishiga qaratiladi.

Wechsler Intelligence Scale for Children ( WISC ) 6 yoshdan 16 yoshgacha bo’lgan bolalar uchun individual ravishda boshqariladigan aql testidir. Beshinchi nashr (WISC-V; Wechsler, 2014) eng so’nggi versiyadir.
WISC-V ni boshqarish uchun 45-65 daqiqa vaqt ketadi. U bolaning umumiy intellektual qobiliyatini ifodalovchi To’liq miqyosli IQ (ilgari aql-idrok koeffitsienti yoki IQ balli deb ataladi) hosil qiladi. Shuningdek, u beshta asosiy indeks ballarini taqdim etadi, xususan, og’zaki tushunish indeksi, vizual fazoviy indeks, suyuqlik mulohazalari indeksi, ish xotirasi indeksi va ishlov berish tezligi indeksi. Bu indekslar bolaning diskret kognitiv sohalardagi qobiliyatlarini ifodalaydi. Birlamchi yoki asosiy va ikkilamchi subtestlarning turli kombinatsiyalaridan beshta yordamchi kompozit ballar olinishi mumkin.
Beshta qo’shimcha subtestlar bog’liq kognitiv qobiliyatlarni o’lchash uchun uchta qo’shimcha kompozit ball beradi. Nashriyotchilarning texnik hujjatlari VECI, EFI va GAI kabi boshqa indekslarni qo’llab-quvvatlaydi (Raiford va boshq., 2015). Sinov tartib-qoidalari va maqsadlarning proporsional ballar kombinatsiyasiga yoki bitta indeksga olib keladigan o’zgarishi barcha asosiy, yordamchi va qo’shimcha indekslarni o’z ichiga olgan kengaytirilgan batareya uchun vaqtni qisqartirishi yoki sinov vaqtini uch yoki undan ortiq soatgacha oshirishi mumkin.
Eysenck testi muallif tomonidan 1963 yilda ishlab chiqilgan va “EPI” so’rovnomasi sifatida mashhur bo’lib, neyropsik labillikni, ekstraversiya-introversiyani aniqlashga qodir . 1968 yilda unga psixotizm shkalasi qo’shildi. O’shandan beri moslashtirilgan Eysenck testi dunyoga “EPQ” so’rovnomasi (ba’zan “PEN” deb ataladi) sifatida tanilgan.
Shunisi e’tiborga loyiqki, ushbu tarozilar yordamida insonning hissiy-irodaviy barqarorligini aniqlash va odamni to’rt temperamentdan biriga tasniflash mumkin:
Xolerik
sanguine
melankolik

flegmatik odam

Tadqiqotimizda shaxs psixodiagnostikasi metodikalarini amaliyotda qo’llashda, mutaxassislarning kasbiy tayyorgarligida psixometrik tamoyillarga tayanishi, ulardan xabardor bo’lishi va ta’minlash imkoniyatlarining belgilashlari, psixodiagnostik metodikalarning o’zaro uyg’unlikda qo’llash xususiyatlarini o’rganishda shaxs haqida ma’lumot olish usullarini tahlil qila olish hamda psixologlarning test va so’rovnomalar bilan ishlash kasbiy ko’nikma va malakalarini ajralmas qismi ekanligini inobatga olgan holda izlanish olib borildi.
Ayzenk testidan savollar:

Sizning kayfiyatingiz tez-tez o’zgarib turadimi?
Ko’pincha
Ba’zan
Kamdan-kam hollarda
Hech qachon

Ha
Yo’qdan ko’ra ha
Hadan ko’ra yo’q
Yo’q

3. Siz juda xushmuomala odammisiz?

Ha
Yo’qdan ko’ra ha
Hadan ko’ra yo’q
Yo’q

Download 353.38 Kb.