Toshkent axborot texnologiyalari universiteti nurafshon filiali

Kiberxavfsizlik fanidan 1-amaliy ish

Guruh:210-21
Bajardi:G‘ayratjonov Shahboz
Tekshirdi:Shakarov Muhiddin


1.Sezar shifri.
1.2. Sezar shifri haqida nazariy malumot bering.
1.2. Sezar shifrlash usuli yordamida har bir talaba o‘zinig ism va familiyasini shifrlash va deshifrlash(kalit 5 dan kam bo‘lmasin).
Nazariy qism
Sezar shifri, yoki Sezar shifri metodi, xabarlar va ma'lumotlarni himoya qilish uchun ishlatilgan klasik shifrlash usuli.Uning dastlabki nomi o‘rin almashtirish usuli bo’lgan. Bu shifrlash turi 2 ming yildan ortiq tarixga ega. Bu usulda, harf yoki belgilar o'zgaradi, ya'ni misol uchun, harfning orqaga 3 ta joydan o'giradi. Masalan, "A" harfi "D" ga aylanadi. Bu shifrlash turi, yirik imperator Gaius Julius Sezar tomonidan o'z dostonlarida va harbiy xabarlarini himoya qilish maqsadida qo'llanilganligi uchun uning ismi bilan taqdim etilgan. Bu shifrlashni hal qilish uchun, kerakli belgilarni almashtirish uchun "Caesar Cipher Wheel" yoki "Caesar Box" kabi qurilmalar foydalaniladi.
Sezar usuli. Sezar shifri oddiy siljitish shifrining bir qismi hisoblanadi. Bu shifrni rimlik imperator Gole Yuliy Sezar o‘ylab topgan. Shifrlashda matnning har bir harfi boshqa harf bilan quyidagi qoida asosida almashtiriladi. Harflarni almashtirishda kelayotgan yozuv harflarini k-ga siljitib almashtiriladi. Bu yerda M – butun son hisoblanib, ochiq matni belgisini biror alfavitdagi o‘rni, S – butun son bo‘lib, shifr belgini biror alfavitdagi o‘rni. C=(M+k)modm, m - alfavit uzunligi. Deshifrlash ifodasi esa M=(C-k)modm ifoda bilan ifodalanadi. Yuliy Sezar bevosita k = 3 bo‘lganda ushbu usuldan foylangan. Sezar usulining kamchiligi bu bir xil harflarning o‘z navbatida, bir xil harflarga almashishidir. Masalan, matn sifatida T0=KOMPUTER so‘zini va K=3 deb oladigan bo‘lsak Sezar usuli natijasida quyidagi shifrlangan yozuv hosil bo‘ladi: T1 = NRPSXWHU.


Amaliy qism



SHAHBOZ G‘AYRATJONOV K=4

T1 =AFLGSCH ’FSHVFYNSRSO‘

T1 ni deshifrlaydigan bo’lsak berilgan AFLGSCH ’FSHVFYNSRSO‘

shifrmatinni alifbo bo’yicha K=4 bogani uchun orqaga 4 birlik qaytamiz va

SHAHBOZ G‘AYRATJONOV ga qaytib qoladi va takidlab o’tish kerak ushbu ishni bajarishda o’zbek alifbosidan foydalanildi.