Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
eslatib o’tamiz: Kontrakt bu ikki yoki undan ko’p shaxlar orasida qandaydir huquq 
yoki majburiyatlarining tuzilganligi, o’zgarganligi yoki tugaganligini aniqlab 
beruvchi hujjatdir. Unda qandaydir xodisaning ro’y berishiga olib keluvchi shart-
sharoitlar majmusi aniqlab beriladi. 
Aqlli kontrakt
esa, real dunyoda yoki raqamli 
olamda qandaydir xodisaning ro’y berishiga olib keluvchi shart-sharoitlar 
majmusini aniqlab beradigan elektron hujjat - algoritmdir. Aqlli kontraktlarning 
amalga oshirilishi uchun insoniy faktorni umuman chetga chiqarib tashlaydigan 
markazlashmagan muhit kerak bo’ladi. Agarda aqlli kontraktda biror-bir narsaning 
bahosini uzatish yoki ishlatish yoki ko’rsatish zarur bo’lsa, u holda qiymat uzatish 
vositasi - kriptovalyutani ishlatish lozim bo’ladi. Masalan, agarda bitkoin 
blokcheynida aqlli kontraktni ishlatsak, u quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: 
Aqlli kontrakt orqali blokcheynda istalgan turdagi ma’lumotlarni yoki ma’lumotlar 
majmuasini yoki ma’lumotlar to’plamini saqlay olamiz. Masalan: 

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
Blokcheyn texnologiyalaridan foydalanishga yana bir misol sifatida domen 
ismlarining taqsimlangan domenli tizimini ko’rsatishimiz mumkin:
Blokchen texnologiyasidan jahon miqyosida foydalanish bo’yicha yana bir qancha 
real misollarni quyidagi tasvir orqali tasavvur qilishingiz mumkin: 

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
Blokchen texnologiyasining notarial idoralar ishida ishlatilishiga yaqqol misol esa 
quyida infogramma ko’rinishida keltirilgan: 
Taqsimlangan reestr vositasida buxgalteriya ishini yuritish bo’yicha real mavjud 
bo’lgan platformalarga misol sifatida 

Download 5,43 Mb.