Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
intellektdan foydalanadigan yangi kriptovalyuta chiqarish taklifi bilan chiqdilar
(
Cryptocurrency with a Conscience: Using Artificial Intelligence to Develop
Money
that
Advances
Human
Ethical
Values
//
http://www.finyear.com/attachment/641777
).
Ularning
firklaricha,
kriptovalyutalar butun dunyodagi insonlarning imkoniyatlarini va iqtisodiy
huquqlarini kehgaytirishga imkon yaratadilar (
Virtual Currencies; Bitcoin & What
Now
after
Liberty
Reserve,
Silk
Road,
and
Mt.
Gox?
//
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.
cfm?abstract_id=2393537
).
Albatta
kriptovalyutalar jinoiy faoliyatni amalga oshirishga ham o’z hissalarini qo’shadilar
va buning oqibatida jamiyat hamda insonlarga kattagina
zarar yetkazishlari
mumkin. Ammo, kriptovalyuta himoyachilarining fikrlaricha, kriptovalyutalarning
etik normalari sifat jihatidan qandaydir yangi narsalar emas, chunki ilgari ham,
hozir ham pullar biror bir etik normalar bilan bog’liq bo’lmagan passiv
substantsiya sifatida qabul qilingan. Har qanday ko’rinishdagi
pul yoki pullar
yaxshi maqsadlarda ham, yomon maqsadlarda ham ishlatilishi mumkin, albatta.
Ba’zi bir guruh mutaxassislar esa pulning neytral deb baholanishiga qarshi ham
chiqadilar.
Haqiqatan ham, sun’iy intellect, kriptografiya va etiketning sun’iy
intellectli dasturlari joylashtirilgan komp’yuterlar etik jihatdan neytral bo’la
olmaydilar, balki ular pullarning qanday ishlatilishini ham nazorat qila va boshqara
oladilar. Bunday natijalarga erishish uchun intellectual platformalardagi
kriptovalyutalar yaratishning texnologik asoslarini ishlab chiqib, undan so’ng,
bunday kriptovalyutalarni
ishlatishning huquqiy, etik, sotsiologik, psixologik,
texnologik, ijtimoiy va iqtisodiy ta’sirlarini o’rganib chiqish kerak bo’ladi. Ammo,
real pul qiymatiga va etik ko’rsatgichlarga ega bo’lgan kriptovalyutalarning
rivojlanishi insonlarga o’z kompaniyalarining ichki korporativ etikasiga va uning
xolatiga ham ta’sir qilish imkonini beradi.
Lekin bunday avtonom va
boshqariluvchan kriptovalyutalar (
Autonomous Ethically Guided Cryptocurrency,
AEGC
) yaratish jarayoni hali-hanuz to’la-to’kis poyoniga yetgani yo’q va bu
vaqtinchalik holat, albatta.
