Toshkent shahar atmosfera havosining ifloslanish darajasi va uning umumiy holati

Barchangizga ma’lumki o‘tgan asrning II-yarmidan boshlab sayyoramizda global isish tendensiyasi kuzatilib, ushbu holat O‘zbekiston hududida ham yildan yilga oshib bormoqda. Iqlim o‘zgarishlari – hayotimiz sifatiga bevosita ta’sir qilayotgan zamonaning asosiy muammolaridan biriga aylandi. BMT ma’lumotlariga ko‘ra so‘nggi 20 yilda tabiiy ofatlar natijasida 1,2 mln. kishi hayotdan ko‘z yumgan bo‘lsa, iqtisodiyotga yetkazilgan zarar 3 trln. dollarni tashkil etgan bo‘lsa, tabiiy ofatlar 5 baravarga ortib, 11 mingdan ortiq yirik tabiiy ofatlar yuz bergan.

• Barchangizga ma’lumki o‘tgan asrning II-yarmidan boshlab sayyoramizda global isish tendensiyasi kuzatilib, ushbu holat O‘zbekiston hududida ham yildan yilga oshib bormoqda. Iqlim o‘zgarishlari – hayotimiz sifatiga bevosita ta’sir qilayotgan zamonaning asosiy muammolaridan biriga aylandi. BMT ma’lumotlariga ko‘ra so‘nggi 20 yilda tabiiy ofatlar natijasida 1,2 mln. kishi hayotdan ko‘z yumgan bo‘lsa, iqtisodiyotga yetkazilgan zarar 3 trln. dollarni tashkil etgan bo‘lsa, tabiiy ofatlar 5 baravarga ortib, 11 mingdan ortiq yirik tabiiy ofatlar yuz bergan.
• Ma’lumot uchun: Kelgusi 30 yilda iqlim o‘zgarishi va uning oqibatlarini bartaraf etishga jahonda 8 trln. dollar sarflanishi va 2050 yilgacha dunyo Yalpi ichki mahsuloti 3 foizga kamayishi prognoz qilinmoqda.
• Meteorologik kuzatuv natijalari respublikamiz hududida chang bo‘ronlari davriyligi va ularning ortib borishi, yerlarning degradatsiyaga uchrashi, suv resurslarining qisqarishi kabi salbiy ko‘rinishlarni qayd etmoqda.
• Masalan kuzatuvlar so‘nggi 7 yil eng issiq yil bo‘lganini shundan, 2016 (+1,70S) va 2021 (+1,90S) yillarda maksimal harorat qayd etilgan.

Kech bahorda va yoz oylarida anomal issiq davrlarning takroriyligi va jadalligi ortib bormoqda. Orol bo‘yi hududlari – Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Xorazm, Navoiy, Buxoro viloyatlari ushbu hodisaga ko‘proq moyildir. So‘nggi 5 yil ichida ushbu hududda deyarli har yili maksimal havo harorati rekordlari yangilandi. Ushbu hududlarda havo harorati 40° va undan yuqori bo‘lgan kunlar soni ortib, g‘ayritabiiy issiq kunlar soni 25 dan 40 kungacha (me’yor 15-30 kun) yetdi.

• Kech bahorda va yoz oylarida anomal issiq davrlarning takroriyligi va jadalligi ortib bormoqda. Orol bo‘yi hududlari – Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Xorazm, Navoiy, Buxoro viloyatlari ushbu hodisaga ko‘proq moyildir. So‘nggi 5 yil ichida ushbu hududda deyarli har yili maksimal havo harorati rekordlari yangilandi. Ushbu hududlarda havo harorati 40° va undan yuqori bo‘lgan kunlar soni ortib, g‘ayritabiiy issiq kunlar soni 25 dan 40 kungacha (me’yor 15-30 kun) yetdi.
• O‘tgan 2021 yilda yog‘ingarchilikning kam yog‘ishi, haroratning yuqori bo‘lishi natijasida qurg‘oqchilik xavfi oshdi. 2021-yil boshida tog‘larda kam shakllangan qor qoplami yil davomida suv yetishmovchiligini kuchaytirdi. Natijada, Markaziy Osiyo mamlakatlarida cho‘llashish va yaylovlarning qisqarishi kuzatildi.
• Yaylovlarning qisqarishi, yashillilik, o‘simlik qoplamini kamaytirdi. Davomli issiq haroratlar va uzoq muddat kuzatilmagan yog‘ingarchiliklar cho‘l va chala cho‘l, hatto ayrim adir mintaqalarida ham tuproq qatlami namligi va uning mustahkamligini kamaytirdi.