|
STL kutubxonalar. Konteyner sinflar
|
| bet | 4/7 | | Sana | 25.05.2024 | | Hajmi | 4,23 Mb. | | #253274 |
Bog'liq 1-mustaqil ish dasturlashSTL kutubxonalar. Konteyner sinflar.
STL kutubxonalarini o'rganish, dasturlashda ishlatishda va yuqori darajadagi dasturlar yaratishda juda muhimdir.
Dasturlash jarayonini tushunish uchun kompyuterni tashkil etgan qurilma bloklarini tushunishingiz kerak. Shaxsiy kompyuterni ko’rib chiqsak. Katta kompyuterlarni boshqa kompyuterlarnikidek dizayndagi ammo tezroq, kattaroq, yoki kuchliroq qislmari mavjud. Kompyuterning yuragi Markaziy Protsessor(CPU) (1.01-rasmga qarang) Markaziy Protsessor yagona chipdan yoki kichik birlikdagi chiplardan iborat. Kompyuter chipi metal yoki plastik komponentli korpusdan,metal ulagichlardan iborat, uzatkichlar ichki qismi esa kremniydan iborat. Protsessor ichki qismi juda murakkab tuzilgan. MISOl uchun, Pentium chipi (qo’llanma yozilayotgan vaqtda shaxsiy kompyuterlar uchun mashxur protsessor sanalgan) bir qancha millionli tranzistor deb nomlanadigan tuzilma elementlaridan tashkil topgan. Markaziy Protsessor dastur nazorat qilinadi va ma’lumot qayta ishlanadi. Bunda kompyuter dastur nazoratini amalga oshiradi va turgan o’rnini aniqlaydi; u yana qoshish, ayirish, ko’paytirish va bo’lish kabi arifmetik amallar ham bajaradi; tashqi xotira yoki qurilmadagi ma’lumotlarni orqaga qaytarib yozib saqlay oladi. Kompyuter ma’lumot va dasturlarni saqlaydi. Ikki xil turdagi xotira mavjud. Xotira chiplaridan iborat, elektr quvvati bilan ta’minlangan o’zida ma’lumot saqlay oladigan elekr zanjirdan iborat xotira Birlamchi xotira deyiladi. Qoshimcha xotira esa, kamroq qiymatga ega elekts sarflamaydigan Qattiq diskdir. Qatti disk aylanuvchi plastinkaan iborat, magnit material bilan qoplangan, plastinka oqimini aniqlab va o’zgartira oladigan o’quvchi/yozuvchi muhim qismlardan iborat (1.02 rasmga qarang). 1.01-rasm. Markaziy prosessor. 1.02-rasm. Qattiq disk. Dasturlar va ma’lumotlar odatda qattiq diskda saqlanadi va dastur ishga tushganda xotiradan olinadi. Dastur xotiraagi ma’lumotlarni yangilangandan so’ng o’zgartirilgan ma’lumotlar qayta qattiq diskka yoziladi. Insonlar bilan muloqotga kirihganda kompyuter qo’shimcha qurilmalarni talab qiladi.Kompyuter insonga ma’lumotni ekran, ovoz qurilmasi va printer orqali uzatadi. Inson ma’lumotni klaviatura yoki ko’rsatuvchi qurilma sichqoncha bilan kiritadi. Ayrim kompyuterlar qismlari o’zida tashkil topgan, qolganlari bo’lsa tarmoq bilan bog’langan. Tarmoq kabellari sababli, komyuter markaziy xotiradan dastur va ma’lumotlarni o’qiydi va boshqa kompyuterlarga jo’nata oladi. Tarmoqqa ulangan komyuter foydalanuvchisi qaysi ma’lumot kompyuterda o’zi bo’lgani va qaysi biri tarmoqdan olingani aniq bo’ladi. 1.03-rasm. Shaxsiy kompyuterning sxematik tuzilishi 1.03-rasmda shaxsiy kompyuterning sxematik ko’rinish arxitekturasi berilgan. Dastur ko’rsatmalari va ma’lumotlari (matn, son, audio va videolar) qattiq diskda, optik disk DVD da yoki tarmoqning boshqa biror joyida saqlanadi. Dastur ishga tushganda u xotiradan olinadi va Markaziy protsessor uni o’qiydi. Markaziy Protsessor bir vaqtda bitta dastur ko’rsatmasini o’qiydi. Shu ko’rsatmaga binoan, Markaziy Protsessor ma’lumotni o’qiyd, qayta ishlaydi va saqlaydi. Ayrim dastur ko’rsatmalari Markaziy Protsesorga ekranda qayerga nuqta qo’yishni, bosib chiqarishni va ovoz qurilmasini ishga tushirishga buyruq beradi. Bu holatlar ko’p marotaba va yuqori tezlikda amalga oshgani sababli inson faqatgina ovoz va rasmlarni anglaydi. Ayrim dastur ko’rsatmalari klaviatura va sichqoncha orqali kiritilgan ma’lumot orqali o’qilinad. Dastur bu kiritilgan ko’rsatmalarni tahlil qiladi va kerakli ko’rsatmalarni amalga oshiradi. Tasodifiy Fakt 1.1. ENIAK va hisoblashlar ibtidosi ENIAK (yelektron nomerlovchi nomerlovchi integrator va kompyuter) birinchi elektron kompyuterlar bo’lgan. U J.Presper va Jon Mauchliy tomonidan Pensilvaniya Universitetida 1946 yil tranzistorlar kashf qilinishidan 2 yil oldin kashf qilingan. Kompyuter katta honaga joylashtirilgan va 18000 ga yaqin vakuumdan tashkil topgan kichkina shkaflardan tashkil topgan.(1.02 rasmga qarang) Vakuum trubalar kuniga bir nechtalab yonib ketgan. Maxsus shaxs trubalar to’ldirilgan idish bilan ishdan chiqqan trubalarni almashtirib turgan. 1.04-rasm. ENIAK Kompyuter panellardagi birlashtiruvchi simlar bilan dasturlangan. Xar bir sim konfiguratsiasi tegishli kompyuter muammosi uchun o’rnatilgan. Kompyuter turli xil muammlor ustida ishlashi uchun simlar qayta ulangan. Qo’shma Shtatlar Armiyasi ENIAKni ballistik jadvallar hisobi uchun,shamolga qarshi tezlik trayektoriyasi va atmosfera holatini aniqlab berishda foydalangan. Trayektoriyani hisoblash uchun ma’lum bir differensial tenglaman raqamli yechimini topish shart edi. Shu sababli ham “raqamli integrator” deb nomlangan. ENIAK kabi mashinalar ixtiro qilinmasdan avval insonlar bu ishlarni qilishgan va 1950 yilgacha “kompyuter” so’zi ular uchun ishlatilgan. ENIAK keyinchali tinchlik yo’lida, Qo’shma Shtatlarda aholini ro’yxatga olishda ishlatilgan. Tasodifiy Fakt 1.2 standardlovchi Tashkilotlar 2 ta standardlovchi tashkilotlar Amerika Milliy Standardlash Instituti (ANSI) va Xalqaro Standardlovchi Tashkilot (ISO) hamkorlikda C++ tili uchun eng to’g’ri standard vujudga keltirishdi. Nima uchun standard kerak? Siz standardlashni foydasi bilan har kuni to’qnash kelasiz. Lampochka sotib olayotganda u uyingizdagi lampochka chanog’iga mos kelishini bilasiz. Fakt shuki, siz qachondir nostandard fonar, lampochkalarini xarid qilsangiz standardlash qanchalik muhimligini bilib olasiz. Fonar Lampochkalarni qayta almashtirish qiyin va qimmat bo’lishi mumkin. ANSI and ISO standardlash tashkilotlari mashina balonlari va kredit kartalari shaklidan to C++ dasturlash tiligacha xamma narsalarni standardlashni yo’lga qo’ygan ishlab chiqarish mutaxassislari birlashmasidir. Bu siz bir sistemada o’rnatgan dasturni boshqa ishlab chiqaruvchi to’plamidagi boshqa dasturga qo’yganingizda u ishlashiga amin bo’lishingizdir. 1.3 Dasturlash muhiti bilan tanishish Ko’p studentlar dasturchilarga kerak bo’ladigan qurilmalar ularga tanish bo’lgan dasturiy taminot qurilmalaridan faqr qilishini bilishadi. Siz alohida vaqt ajratib dasturiy muhit bilan tanishib chiqing. Chunki kompyuter tizimi keng farqlanadi, bu kitob sizga amal qilishingiz kerak bo’lgan bosqichlar yo’riqnomasini beradi.Amaliy labaratoriya ishlarida qatnashish yoki bilimga ega do’stingiz yo’rig’ini tinglash ham samaralidir. 1-bosqich. C++ yaralish muhitini boshlang. Kompyuter tizimlari bu borada katta farq qiladi. Ko’p kompyuterlarda yozish va dasturlarni sinash mumkin bo’lgan bir integratsiya ishlab chiqish muhiti bor. Boshqa kompyuterlarda esa C++ yo’riqnomalarini kiritish uchun avval so’z muharririni ishga tushirish lozim, keyin esa konsol oynasi- ni ochish va bajarilishi kerak bo’lgan buyruqni kirgizishingiz kerak. Suiz muhit bilan ishlashni o’rganishingiz lozim. 2-bosqich. Oddiy dastur yozing. Yangi dasturlash tilini yaratishdagi ilk dasturda ekranda oddiy salomlashuv so’zi “Hello, World!”. Keling, bu an’ana amal qilaylik. Bu erda C++ “Hello, World!” dasturi: #include using namespace std; int main() { cout << "Hwllo, World!" << endl; return 0; } Biz keyingi bo’limda ushbu dasturni ko’rib chiqamiz. Qanday dasturiy muhitdan foydalanmang, dastur holatini muharrir oynasiga kiritishdan boshlaysiz. Yangi fayl oching va uni hyello.cpp, deb nomlang, yo’riqnomangiz uchun zarur bosqichlardan foydalaning. (Agar sizning muhitingiz loyiha nomini fayl nomiga qo’shib yozishni talab qilsa u holda siz hyello so’zini loyiha nomi deb olinng.) Dastur buyruqlarini tepada berilgandek aniq kirg’izing. Shu bilan bir qatoda, dasturdagi manbaa fayllarini elektron nusxasini toping va muharriringizga qo’ying. Siz shu dasturni yozar ekansiz, turli belgilarga yaxshilab e’tibor bering, C++ nozik ish sanaladi. Siz xarflarni dastur satrida ko’ringanidek bosh va kichik xarflarda kirg’izishingiz shart. main yoki endl yoza olmaysiz. Agar siz e’tiborli bo’lmasangiz xatoga yo’l qo’yasiz. 3-bosqich. Kompilyatsialash va dasturni ishga tushirish. C++ dasturini yaratish va ishga tushirish jarayoni sizning dasturlash muhitingizga bog’liq. Ayrim kompleks rivojlantirish muhitida, siz oddiygina tugmachani bosasiz. Boshqa muhitda esa, siz buyruqlar kirg’izishingiz lozim. Siz dasturingizni sinovdan o’tkazishda Hello world! ekranni qaysi joyidadir paydo bo’ladi (1.05 va 1.06 rasmga qarang). 1.05-rasm. hello dasturini ishga tushirish jarayoni 1.06-rasm. hello dasturini window oynasida kompilyasiyalash va ishga tushirish Dasturingiz tuzilayotganda uning negizida nima borligi muhimdir. Birinchidan, First, kompilyator C++ manbaa kodini (siz kiritgan so’zlar) mashina ko’rsatmalariga o’girib beradi. Mashina kodi siz yozgan so’zni kodga o’girib berilgan shaklidir.
|
| |
