VIII.6. Geterogen kataliz bosqichlari. Fizikaviy
adsorbilanish va kimyoviy sorbilanish
Barcha geterogen katalitik reaksiyalarning sodir boiishi bir
qator bosqichlardan iborat:
- diffuziya - reagent molekulalarining
fazodan katalizator sirtiga
tarqalishi va ularning katalizator g^valdariga kirishi (adsorbilanish);
- katalizator sirtida faol markazlar hosil boiishi;
- reaksiya mahsulotlarining katalizator
sirtidan desorbilanishi
va faol markazlarining regeneratsiyasi;
-h o s il b o ig an reaksiya mahsulotlan’ning katalizator sirtidan aj
ralib chiqishi.
Geterogen katalitik reaksiyaning umumiy tezligini ifodalovchi
limitlovchi bosqich va qoilanilayotgan
katalizator tabiatiga kocra
katalitik jarayon quyidagi sohalarda borishi mumkin:
1.
Limitlovchi bosqich adsorbilanish, kataliz, desorbilanish
bosqichlaridan
birida sodir b o isa, reaksiya kinetik sohada boradi,
ya’ni reaksiya tezligi harorat va o‘zaro ta'sirlashayotgan moddalar
miqdoriga b o g iiq boiadi.
Reagentlardan biri (masalan,
A )
katalizator
sirtiga adsorbilan-
ganda kinetik sohada boradigan
A + B -+ P
reaksiya quyidagi
sxema
bo4yicha sodir b o iish i mumkin:
A + K - + A K -
A
reagen t m o lek u la sin in g katalizator faol markaziga
(K ) ad sorb ilan ib,
A K
fa o l kom p lek s hosil qilishi;
A K + В —> B A K -
ad sorb ilan gan fa o l
A K
k om p lek sin in g gaz fazadagi
ik kinchi
(B)
reagen t m olek ulalari bilan ta’sirlashib,
ВАК
faol k o m p lek sin i h o sil qilishi;
