|
June, 2022
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific JournalBog'liq Abduraxmonov J.Sh. 1 6-ona-tili-2-chorak, 3-mavzu, 905, 3- mavzu..., 8-amaliy mashg\'ulot, 3-синтез серных свяжущих на основе местного сырья, десертатсия, 3 laboratoriya Jadvala redaktorlardan iqtisodiy masalalarni yechish (2), 6-laboratoriya (3), 14-Amaliy mashgulot, ADSORBSIYA, eyuf ariza namuna, falsafa2, Donayeva Bibisoira, 1234June, 2022
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal
Bashoratni oldindan belgilash davrida quyidagi bashorat turlari farqlanadi:
- operativ yoki joriy; odatda tadqiqot obyektida sezilarli miqdoriy yoki sifatli
o‘zgarishlar kutilmaydigan vaqt uchun hisoblanadi.
- qisqa muddatli (1 oydan 1 yilgacha); odatda miqdoriy o‗zgarishlar.
- o‗rta muddatli (1 yildan 5 yilgacha); oraliq oraliqni egallaydi qisqa muddatli
bashoratlar va uzoq muddatli bashoratlar o‗rtasidagi vaziyat;
- uzoq muddatli (5 yildan 15 yilgacha); nafaqat miqdoriy, balki op sifatidagi
o‗zgarishlar bilan ham ajralib turadi;
- uzoq muddatli (15 yildan ortiq); odatda bashoratlash obyekti o‗zgarishining
istiqbolini hisobga olib, sezilarli sifatli o‗zgarishlar kutilmoqda. Favqulodda
vaziyatlarning bashorati zamonaviy jamiyatning boshqa sohalarida bashoratlash bilan
chambarchas bog‗liq.
Bashoratlashning to‗rtta sohasi mavjud: strategik, operativ-taktik, iqtisodiy,
texnik.
FVV tashkiliy-texnik tizimlarining boshqaruv faoliyatiga bashoratlashni har
tomonlama va jadal joriy etishning asosiy omili boshqaruv obyektlarining
murakkabligi va boshqaruv tizimining o‗zi uzluksiz o‗sishdan iborat. Bunday holatda
bashoratlash boshqaruv tizimini istalgan harakatlar uchun "qayta qurish" yoki
proaktiv boshqaruv harakatlarini qabul qilish va amalga oshirishga qaratilgan.
Bashoratlashning turli xil turlari qo‗llaniladi, ularning har biri bashoratlashning
muayyan usuli bilan tavsiflanadi. Odatda, 5-15 yil oldin uzoq muddatli bashoratlash
(yangi tizimni ishlab chiqish) bilan asosan ekstrapolyatsiya va modellashtirish
qo‗llaniladi, uzoq muddatli (15 yildan ortiq) ko‗pincha mutaxassislarni so‗roq qilish
usuli qo‗llaniladi. Hozirgi vaqtda yuzdan ortiq xususiy bashoratlash usullari ishlab
chiqilgan. Ushbu turli usullar amaliyotda yuzaga keladigan muayyan muammolarni
hal qilishda ulardan foydalanishni oqlashni murakkablashtiradi. Natijada, hozirgi
haqiqatlarda bashoratlash usullarini tasniflash, baholash va tanlash muammosi juda
dolzarb bo‗lib qolmoqda. Ushbu vaziyatga asoslanib, bir nechta yondashuvlar
qo‗llaniladi va shuning uchun tasniflashning turli belgilari hisobga olingan
bashoratlash usullarini tasniflash uchun bir nechta variant mavjud [1].
Agar ushbu usullarni tahlil qilishda asosiy xususiyat sifatida bashoratlar
qurilishida
ishlatiladigan
axborot
manbaining
xususiyatini
tanlasangiz,
bashoratlashning barcha usullari ikkita katta sinfga bo‗linadi:
Faktografik va evristik usullar.
Birinchi sinf usullari to‗g‗ridan-to‗g‗ri aniq materiallarga,
asosan,
aniq
miqdoriy
ma‘lumotlarga
asoslangan.
Bashoratlashning asosiy faktografik usullari: statistic bashoratlash
|
| |
