1.2. Topshiriqni bajarish uchun misol
Misol.
Quyidagi parametrlar asosida (xonani uzunligi
l=4,0 m
; xonani kengligi
n=2,0 m
; xonani
balandligi
h=3,0 m
. yonilg‘I og‘irligi
m=12 kg
; yonish koefitsienti
k=0,8
;
Ψ
1
=0,1
to‘liq yonib
ulgurmagan (
CO
hosil qiluvchi) uglerod miqdoriga javob beruvchi koefitsient;
Ψ
2
=0,15
ikkilamchi jaryonda
CO
hosil bo‘lishiga javob beruvchi koefitsient.
T
1
=40
0
C=313K
;
P=780mm.rt.st
.) yog‘och, ko‘mir yoki boshqa turdagi yonilg‘ilarni yopiq xonada to‘liq
yonishida xonananing qaysi balnadligida is gazini to‘planishini va is gazi qanday xajimni
egallashini toping. Sodda qilib aytganda, uglerod oksidi yuqori qismida joylashgan va boshqa
gazlar bilan aralashmaydi deb taxmin qilamiz.
Hisoblash:
Barcha yoqilgan yoqilg'ini toza uglerod deb taxmin qilamiz. Uning miqdori yonish
koeffitsienti bilan yoqilg'i massasi mahsuloti bilan aniqlanadi:
(1.5)
yoki
Yoqilg‘ini yonishi parallel holda ikkita jarayonda boradi:
(1.6)
(1.7)
Karbonad angidrid bir qismi cho‘g‘langan ko‘mir bilan ikkilamchi reaksiyaga kirishadi:
(1.8)
(1.6) da keltirilgan reaksiyada qatnashadigan uglerodning massasi quyidagiga teng:
(1.9)
yoki
(1.7) da keltirilgan reaksiyada qatnashadigan uglerodning massasi quyidagiga teng:
(1.10)
yoki
CO ni hosil qiluvchi uglerodning umumiy massasi quyidagiga teng:
(1.11)
yoki
Osonlashtirish maqsadida is gazini hosil bo‘lish jarayonini (1.7) dagi reaksiya bo‘yicha olib
borilmoqda deb hisoblaymiz. Kimyoviy reaktsiyaga jalb qilingan massalarning nisbati asosida
(1.1-vazifani echish uchun tushuntirishlarga qarang), hosil bo’lgan uglerod oksidining massasini
topamiz.
(1.12)
yoki .
(CO ni molekular og‘irligini uglerod va kislorod atom og‘irligi yig‘indisidek topamiz; (1.7)
tenglamadagi
CO
va
C
dan oldingi koeffitsientlar bir-birini bekor qiladi).
Normal sharoitlarda ushbu miqdordagi uglerod oksidi olinadigan hajm qo’yidagich hisoblanadi:
yoki
4,480 m
3
.
(
CO
ning bir mol massasi -
0,028 kg
; normal sharoitda bir mol gaz egallagan hajmi -
22,4 litr
,
1.1 vazifani echish uchun tushuntirishlarga qarang).
Birlashtirilgan gaz qonunining tenglamasiga binoan biz
T = 313K
darajasida uglerod oksidining
haqiqiy hajmini topamiz:
(1.13)
Bu yerda
Xonaning maydoni
Uglerod oksidi bilan to'ldirilgan zonaning balandligini aniqlaymiz:
Ko‘rinib turibtiki xonada is gazi miqdori meyordan yuqori yoki
Javob:
uglerod oksidi bilan to'ldirilgan zona 2,375 metrdan yuqori.
№
variant
m, kg
T
1
,
0
C
P
1
,
mm.rt.st.
K
Ψ
1
Ψ
2
l, m
n, m
h, m
1.
23
56
781
0.8
0.15
0.2
3
3
3
2.1)
yoki
yoki
yoki
yoki
yoki
yoki
12.021 m
3
.
Bu yerda
Ko‘rinib turibtiki xonada is gazi miqdori meyordan yuqori yoki
|
