YULDUZ VA UCHBURCHAK ULANGAN UCH FAZALI ZANJIRLANISH
Ishning maqsadi.
Uch fazali elektr energiya manbalari va iste'molchilari yulduz usulida ulash sxemalarini o`rganish.
Uch fazali elektr zanjirlarda yulduz usulida ulash sxemasida toklar va kuchlanishlar orasidagi munosabatlarni o`rganish.
Yulduz sxemada simmetrik va nosimmetrik yuklamalar ish reIimlarini o`rganish.
Neytral simning ahamiyatini TAJRIBAda tekshirish.
Ishga tushuntirish.
Uch fazali elektr zanjirlari deb-har bir tarmog`ida amplitudalari teng bo`lgan chastotalari bir xil faza Iixatidan bir-biriga (1200) ga silIigan elektr zanjirlariga aytiladi.
38-rasm. Uch fazali to`rt simli elektr zanjiri sxemasi.
Generatorlarning yoki iste'molchilarni yulduz usulida ulanganda faza cho`lg`amlarini va iste'molchilarni oxirlari bir nuqtaga ulanadi. Bu oxirlarini birlashtiruvchi simga neytral sim deyiladi. Faza boshlanishlari bilan iste'molchi boshlanishlarini birlashtiruvchi qolgan uchta simga liniya simlari deyiladi. Generatorning har bir cho`lg`amlari generator fazalari, iste'molchining har bir yuklamalari-yuklama fazalari deyiladi.
Generatorning cho`lg`amlari yoki yuklamalari oxirlari bilan boshlanishlari orasidagi kuchlanishlarga faza kuchlanishlari deyiladi va bilan belgilanadi. Generator fazalari va iste'molchi fazalaridagi toklarga faza toklar deyiladi va bilan belgilanadi. Generator yoki iste'molchi faza boshlanishlari orasidagi yoki liniya simlari orasidagi kuchlanishga liniya kuchlanishlari deyiladi va bilan belgilanadi.
Generator yoki iste'molchilari yulduz usulida ulaganda liniya kuchlanishi faza kuchlanishidan moduli buyicha marta katta buladi.
(1)
Generator yoki iste'molchilari yulduz usulida ulaganda liniya toklari faza toklariga teng buladi.
(2)
39-rasm.Yulduz usulida ulanganda faza va liniya kuchlanishlarining vektor diagrammasi.
Liniya kuchlanishlarini faza kuchlanishlari orqali aniklash mumkin. Kirxgofning II-qonuniga asosan tuzilgan tenglamalar orkali aniklash mumkin,kontur A va uchun
bundan
Xuddi shunday
Liniya kuchlanishlarining haqiqiy qiymati mos keluvchi faza kuchlanishlarining vektor farqlariga tengdir. (39-rasm)
Uch fazali elektr zanjirlarini hisoblashda bir fazali elektr zanjirlarini hisoblash usullari qo`llaniladi. Uch fazali zanjirlarda har bir fazani to`la qarshiliklari o`zaro teng bo`lsa simmetrik yuklama deyiladi.
Generator cho`lg`amlari va iste'molchilarni yulduz usulida ulaganda uchta sim orqali (neytral simsiz) va to`rt sim orqali (neytral simli) ulash mumkin. Generator va iste'molchi neytral nuqtalari orasidagi kuchlanishni tugunlararo kuchlanishlar usuli orqali aniqlash mumkin. Liniya kuchlanishlarining haqiqiy qiymati mos keluvchi faza kuchlanishlarining vektor farqlariga tengdir. (39-rasm)
Uch fazali elektr zanjirlarini hisoblashda bir fazali elektr zanjirlarini hisoblash usullari qo`llaniladi. Uch fazali zanjirlarda har bir fazani to`la qarshiliklari o`zaro teng bo`lsa simmetrik yuklama deyiladi.
Generator cho`lg`amlari va iste'molchilarni yulduz usulida ulaganda uchta sim orqali (neytral simsiz) va to`rt sim orqali (neytral simli) ulash mumkin. Generator va iste'molchi neytral nuqtalari orasidagi kuchlanishni tugunlararo kuchlanishlar usuli orqali aniqlash mumkin.
Simmetrik kuchlanish va simmetrik yuklamalarda ,
ya'ni va da
;
bo`ladi. Bunday paytda neytral simda tok bo`lmaydi,
.
Yulduz usulida ulaganda uch fazali sistemaning aktiv quvvati
; ; .
Uch fazali sistemada iste'molchilarning umumiy aktiv quvvati fazalardagi aktiv quvvatlar yig`indisiga teng
Simmetrik yuklamada
Xuddi shunday reaktiv quvvatni qo`yidagicha yozish mumkin
U holda to`la quvvat esa
; u holda
bo`ladi.
Liniya kuchlanishlari va toklari orqali simmetrik yuklamada quvvatlar qo`yidagi formulalar orqali aniqlanadi.
- aktiv quvvat
- reaktiv quvvat
- to`la quvvat
Ishga topshiriqlar.
3.1. Uch fazali elektr energiya manbasini yulduz usulida ulab liniya va faza kuchlanishlari orasidagi munosabailar aniqlansin. (40-rasm)
O`lchash natiIalari asosida vektor diagrammalari qurilsin.
41-rasmdagi elektr sxemasi yig`ilib, simmetrik yuklama o`rnatilsin hamda toklar va kuchlanishlar o`lchansin.
Simmetrik yuklamada birorta fazada liniya simi uzilganda neytral simning ahamiyati va uning kuchlanish va toklarga ta’siri aniqlansin.
Ikki fazasining qarshiliklari bir xil bo`lgan holda uchinchi fazasining qarshiligi o`zgartirlib neytral sim uzilgan va ulangan hollarda tekshirilsin.
TAJRIBA natiIalariga asoslanib iste’molchi fazalaridagi faza va liniya kuchlanishlari orasidagi munosabatlar topilsin.
quvvatlar hisoblab topilsin, kuchlanish va toklarning topografik diagrammasi qurilsin.
Barcha o`lchash va hisoblash natiIalari Jadvalga yozilsin.
40-rasm. Uch fazali elektr energiya manbasining yulduz usulda ulash sxemasi.
41-rasm.
IZOH
|
NEYTRAL SIM ULANGANDA
|
NEYTRAL SIM UZILGANDA
|
-vektor diagramma
|
|
|
|
|
|
|
HISOBLASHLAR
|
|
Vt
|
|
|
|
|
|
|
|
Vt
|
|
|
|
|
|
|
|
Vt
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
O’LCHASHLAR
|
|
V
|
|
|
|
|
|
|
|
V
|
|
|
|
|
|
|
|
V
|
|
|
|
|
|
|
|
V
|
|
|
|
|
|
|
|
V
|
|
|
|
|
|
|
|
V
|
|
|
|
|
|
|
|
A
|
|
|
|
|
|
|
|
A
|
|
|
|
|
|
|
|
A
|
|
|
|
|
|
|
|
A
|
|
|
|
|
|
|
YUKLAMA TURLARI
|
AKTIV
|
AKTIV-INDUKTIV
|
AKTIV-SIGIM
|
AKTIV
|
AKTIV-INDUKTIV
|
AKTIV-SIGIM
|
3. TAJRIBA ishi buyicha topshiriqlar.
3.1. Ishga oid temalar buyicha kursatilgan adabiyotlardan va o’tilgan ma’ruzalar bo’yicha ishga tayyorlanilsin .
3.2. Yulduz usulida ulashda simmetrik va nosimmetrik yuklamalardagi reIimlar o’rganilsin
3.3. Yulduz usulida ulashda kompleks usulida hisoblash o’rganilsin .
3.4. Yulduz usulida ulangan zanjir uchun topografik diagramma va kompleks tekislikda vector diagramma qurish o’rganilsin .
3.5. Yulduz usulida ulanganda analitik va kompleks usullarda neytral simdagi tokni aniqlash o’rganilsin .
4. TAJRIBA ishini baIarish uchun ko’rsatma .
TAJRIBA ishi uch fazali elektr zanjirlarini tekshirish stendida baIariladi . Stendga kuchlanish avtomat AP orqali beriladi , bu paytda ‘’set’ “ signal lampasi yonadi .
Uch fazali manba fazalari E1 E2 E3 tumblerlar orqali ulanadi , bularni ulanganligini mos holda signal lampalari ko’rsatadi . Neytral simni uzish va ulash TN tumbler orqali baIariladi , Aktiv , induktiv va sig’im yuklamalari stendda o’rnatilgan tumberlar orqali ulanadi .
Barcha o’lchashlar stenga o’rnatilgan beshta voltmeter va yettita ampermetr orqali o’lchanadi .
5. Hisobot bo’yicha talablar.
5.1. Hisobotda elektr sxemalari o’lchov asboblari bilan birgalikda bo’lishi kerak .
5.2. TAJRIBA natiIalari Jadvalda ko’rsatilishi va vector diagrammalar qurilishi kerak .
5.3. Simmetrik va nosimmetrik reIimlarda Ul va Uf orasidagi munosabat tekshiriladi .
5.4. Istemolchilardagi If va Il orasidagi munosabatlar .
5.5. Neytral simning ahamiyati
5.6. TAJRIBA natiIalarini nazariy natiIalari bilan to’la mos tushmaslik sabablari .
5.7. Analitik usulda hisoblashlarda vector diagrammalarning ahamiyati .
6. Tekshiruv savollari .
6.1. Uch fazali manba va iste’molchilarni oddiy yulduz ulash usularini ifodalang
6.2. Isti’molchilarni yulduz usulida ulanganda faza toki va liniya toki , faza kuchlanishi va liniya kuchlanishi orasidagi munosabatlarni tushuntiring ?
6.3. Nosimmetrik yuklamada neytral sim qanday vazifani baIaradi ?
6.4. Liniya simi bilan neytral sim orasidagi toklar qanday bo’ladi .
6.5 Neytral nuqtalar orasidagi kuchlanishni qanday hisoblash mumkin?
6.6 Yulduz usulida ulanganda quvvatlar qanday hisoblanadi?
6.7 Simmetrik va nosimmetrik yuklamalarda kuchlanish va toklarning vektor
diagrammasini tasvirlang.?
|
