|
Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги
|
| bet | 47/77 | | Sana | 27.12.2023 | | Hajmi | 23,18 Mb. | | #128710 |
Bog'liq Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникациялаIMomi
|
Razryadlar
so ni
|
Shinaning chastotasi
MGs
|
Uzatish tezligi,
Mbayt/s
|
SCSI-1
|
8
|
5
|
5
|
Fast SCSI
|
8
|
10
|
10
|
Wide Fast SCSI
|
16
|
10
|
20
|
Ultra SCSI
|
8
|
20
|
20
|
Wide Ultr a SCSI
|
16
|
20
|
40
|
Ultra2 SCSI
|
8
|
40
|
40
|
Wide Ultra2 SCSI
|
16
|
40
|
80
|
Ultra3 SCSI
|
8
|
80
|
80
|
Wide Ultra3 SCSI
|
16
|
80
|
160
|
Ultra4 SCSI
|
8
|
160
|
160
|
Wide Ultra4 SCSI
|
16
|
160
|
320
|
RAID-massivlar. (RAID - Redundant Array of Independent Disks, rus tilda - избыточный массив независимый дисков) - alohida-alohida ishlaydigan disklardagi qo‘shimcha massiv yoki SLED-disk (Single Large Expensive Disk, rus tilida - один большой дорогостоящий диск) - bitta katta xajmli qimmat disk. RAID-massivlar iborasini boshqacharoq qilib - magnitli disklar asosida qurilgan ma’lumotlarni tezkor kiritish-chiqarish qurilmasi, deb ham atashimiz mumkin. Protsessorlarning ishlash tezliklari bilan, magnitli disklarga ma’lumotlarni yozish-o‘qish tezliklari orasidagi farq kattalashaverdi. 80-yillarning oxirlariga kelib (1988 yili) diskli xotiraning tezkorligini va ishonchliligini oshirish imkonini beruvchi - RAID-massivlar g‘oyasini amalga oshirish yo‘llari, ya’ni ushbu xotirani tashkil qilishning bir necha xil variantlari (6-ta) taklif qilindi (2.19-rasm).
Bunda, protsessorlarning tezkorligini oshirishda qo‘llanilgan ma’lumotlarni parallel ishlash texnologiyalarini, diskli xotirani tashkil qilishda ham qo‘llashni amalga oshirish maqsad qilib qo‘yildi. Buning uchun bir nechta - 4, 5, 7 yoki 8-ta SCSI-disklari birlashtirilib, operatsion tizim tomonidan RAID-massiv yoki SLED-disk, yagona disk sifatida boshqarish yo‘lga qo‘yildi. SCSI-disklar to‘plami odatda serverlar yonida o‘rnatilgan bo‘lib, yagona RAID-kontroller tomonidan boshqariladi.
2.19-rasm. RAID-massivlarni tashkil qilishning bir necha xil variantlari.
Ma’lumotlar RAID-massivga ko‘chirib olinadi, so‘ngra esa ular bilan odatdagi yozish-o‘qish amallari bajariladi. RAID-massivlarda ma’lumotlarni taqsimlanishining turli xil variantlari 2.19-rasmda keltirilgan. Ular 0, 1, 2, 3, 4 va 5-sath RAID-massivlari deb ataladi, ammo bu erda sath so‘zi o‘rniga, variant so‘zini ishlatish to‘g‘riroq bo‘lar ekan.
CD va DVD disklar: CD-ROM (Compact Disc-Read Only Memory, rus tilida - постоянная память на компакт-диске) - kompakt diskda joylashgan doimiy xotira.
CD-R (CD-Recordable, rus tilida - записываемый компакт-диск) - yozish mumkin bo‘lgan kompakt disk. 2.20-rasmda kompakt diska yozish sxemasi keltirilgan.
CD-RW (CD-ReWritable, rus tilida - перезаписываемый компактдиск) - ma’lumotlarni o‘chirib qayta yozish mumkin bo‘lgan disk.
DVD (Digital Video Disk, rus tilida - цифровой видеодиск) - raqamli video disk, yoki Digital Versatile Disk (rus tilida - цифровой многоцелевой диск) - raqamli ko‘p maqsadli disk. Ushbu disklarga yozishda qizil rangli lazer qodlaniladi va ularning quyidagi xillari mavjud:
2.20-rasm. Kompakt diskka yozish sxemasi.
Bir tomonli bir qavatli disklar - 4,7 Gbayt.
Bir tomonli ikki qavatli disklar - 8,5 Gbayt.
3.Ikki tomonli bir qavatli disklar - 9,4 Gbayt.
4.Ikki tomonli ikki qavatli disklar - 17 Gbayt.
Blu-Ray - ma’lumotlarni yozish uchun ko‘k rangli lazer qo‘llaniladigan DVD-disk. Bu xildagi disklarning bitta tomoniga 25 Gbaytgacha xajmdagi ma’lumotlarni yozish mumkin, ikki tomonli diskning xajmi esa 50 Gbayt bo‘ladi. Ma’lumotlarni uzatish tezligi 4,5 Mbit/sek.
Nazorat savollari.
Kompyuterning asosiy xotirasi qanday tuzilgan va u nima uchun modjallangan? Asosiy xotirada adreslash qanday amalga oshiriladi?
Baytlarni to‘g‘ri va teskari tartibda joylashtirish nima ekanligini tushuntirib bering.
Asosiy xotiraga murojaat qilish qanday amalga oshiriladi? Asosiy xotiraga murojat qilishning qanday rejimlarini bilasiz, ularni mohiyatini tushuntirib bering.
Pentium protsessorli kompyuterlar asosiy xotirasining tuzilish chizmasini keltiring va uni tuntirib bering.
5. Kesh-xotira nima uchun mo‘ljallangan, uning qanday xillari mavjud va u qanday qo‘llaniladi?
Xotira modullarining qanday xillarini bilasiz va ular qanday yig‘ilgan bo‘ladi?
Tezkor xotira qurilmalari qanday qurilgan va ularning qanday xillari mavjud?
Dinamik tezkor xotira qurilmasi qanday tuzilgan va uning qanday xillari bilasiz?
Doimiy tezkor xotira qurilmasining qanday xillari bilasiz?
Xotirani ierarxik ko‘rinishda tashkil etish deganda nima tushuniladi va u nima maqsadda amalga oshirilgan?
Magnitli disklarda - vinchesterlarda, yo‘lka, sektorlararo-interval, silindir, zona degan atamalarga chizmalar asosida tushunchalar bering.
13.IDE va SCSI deganda nimalar tushuniladi, ular nima uchun ishlab chiqarilgan va ularning qanday xillarini bilasiz?
14.Kichik hisoblash tizimlarining interfeysi deganda qanday interfeys tushuniladi?
15.Magnitli disklar asosida qurilgan ma’lumotlarni tezkor kiritish- chiqarish qurilmasi deganda qanday qurilma tushuniladi va u nima uchun ishlatiladi?
|
| |
